Το σταμναγκαθι και η καλλιεργεια του

---

Σταμανγκάθι ή Ραδίκι του βράχου ή Αλιφώνι

Το σταμναγκάθι (Cichοrium Spinosun) είναι ένα είδος της οικογένειας των ραδικιών το οποίο ανήκει στο γένος (Cichorium) και στην οικογένεια των (Compositae). Είναι φυτό που αυτοφύεται στη Κρήτη, την Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τις Κυκλάδες, θεωρείται το πιο εκλεκτό άγριο χόρτο της Κρήτης. Πρόκειται για ένα πολύ ξεχωριστό στη γέυση χόρτο, το οποίο τρώγεται παντού στην Κρήτη, τόσο ωμό, όσο και μαγειρεμένο με κρέας.

---

Χαρακτηριστικά

Το σταμναγκάθι, είναι πολυετές φυτό που φθάνει τα 20 - 40 εκατοστά. Είναι πολύκλαδο, με διακλαδώσεις ακανθωτές.

• Σστάδια ανάπτυξής:
  • α) βλάστηση σπόρου με εμφάνιση δύο κοτυληδόνων,
  • β) ανάπτυξη κανονικών φύλλων με τη μορφή δίσκου (ροζέτας)
  • γ) ανάπτυξη πράσινου αγκαθιού από το κέντρο της ροζέτας που με την πάροδο του χρόνου καλύπτει το φύλλωμα και σταδιακά χάνει το πράσινο χρώμα του και γίνεται καφέ μπεζ, ενώ δεν αργεί και η άνθηση του φυτού, και ο σχηματισμός των κεφαλιών ή καρπιδίων, πάνω στο αγκάθι που το καθένα υπό κανονικές συνθήκες περιέχει 5 σπόρους.
• Έχει μεγάλη αντοχή που επιδεικνύει στην υψηλή αλατότητα του εδάφους.
• Δεν έχει ιδιαίτερες εδαφικές απαιτήσεις, αρκεί να υπάρχει καλή αποστράγγιση.
• Έχει ανθεκτικότητα στις χαμηλές θερμοκρασίες άλλα δεν δίνει σωστή παραγωγή σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες
• Την περίοδο του καλοκαιριού υποφέρει από τις υψηλές θερμοκρασίες (αναπτύσσει γρήγορα το αγκάθι και στην συνέχεια το άνθος, άρα δεν είναι κατάλληλο για βρώση)

---

Καλλιέργεια

Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η ποιότητα είναι συναφής με την βιολογική καλλιέργεια, αλλά μπορεί να καλλιεργηθεί και με συμβατικές μεθόδους.

Η σπορά του οποίου ξεκινά το φθινόπωρο και συγκομίζεται κάθε 40 περίπου μέρες, με την περίοδο παραγωγής να διαρκεί 9 με 10 μήνες.
Για σπορά σε χωράφι, προτείνεται ποσότητα 60 - 110 gr σπόρου ανά στρέμμα.

Οδηγίες Σποράς: Επειδή ο σπόρος είναι πάρα πολύ μικρός και κινδυνεύουμε να έχουμε μεγάλες απώλειες στο χωράφι, κάνουμε ανάμειξη με άμμο ποταμίσια, ελαφρά υγρή. Ρίχνουμε λίγο-λίγο το σπόρο, όχι όλο μαζί, ανακατεύοντας συνεχώς με την άμμο, ώστε να έχουμε καλή κατανομή του σπόρου στο μείγμα. Χωρίζουμε το μείγμα στη μέση, σπέρνοντας το μισό με κατεύθυνση από Βορειοδυτικά προς Νοτιοανατολικά και το μισό από Νοτιοανατολικά προς Βορειοδυτικά. Ποτίζουμε τακτικά και προσεκτικά, με επιφανειακά sprayers RONDO, μέχρι να φυτρώσει ο σπόρος (το χρονικό διάστημα που απαιτείται, υπερβαίνει συνήθως τις 20 ημέρες).

Καλλιεργείται σαν ετήσιο αλλά και σαν πολυετές φυτό. Ως ετήσιο μπορεί να καλλιεργηθεί όλο το χρόνο με μόνο περιορισμό το καλοκαίρι όπου υποφέρει από τις υψηλές θερμοκρασίες με αποτέλεσμα να αναπτύσσει γρήγορα το αγκάθι και στην συνέχεια το άνθος.

Ως πολυετές η αναβλάστηση του φυτού γίνεται μετά το καλοκαίρι και αφού ποτιστεί ή πέσουν οι πρώτες βροχές του φθινοπώρου.
Η καλλιέργεια του γενικά, μοιάζει με αυτή του ραδικιού. Το πρόβλημα που έχει είναι τα ζιζάνια που πρέπει να αντιμετωπιστούν με σκαλίσματα και βοτανίσματα.

Ο βιολογικός κύκλος από την σπορά μέχρι την συγκομιδή των ροζετών δεν ξεπερνάει τους 3 - 4 μήνες ανάλογα με την εποχή και τις καλλιεργητικές περιποιήσεις. Η συγκομιδή γίνεται όταν η ροζέτα έχει αποκτήσει ικανοποιητικό μέγεθος και πάντως πριν την έκπτυξη αγκαθιού.
 

---

Λίπανση

Η λίπανση και το πότισμα είναι διαδικασίες χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, αφού μπορεί να λάβει στοιχεία με υδρολίπανση, και να χρησιμοποιηθούν αζωτούχα και καλιούχα κυρίως λιπάσματα σε μικρές δοσολογίες. Η χρήση αζωτούχων λιπασμάτων χρειάζεται προσοχή, καθώς το άζωτο δίνει ανάπτυξη που δεν είναι επιθυμητή (λεπτά και μακριά φύλλα). Η βασική λίπανση πρέπει να γίνετε με λιπάσματα χαμηλής περιεκτικότητας σε άζωτο (π.χ. 12-12-17, 14-7-14), εκτός αν γίνει σε περίοδο που επικρατούν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, που σημαίνει ότι τα φυτά δε μπορούν να λάβουν εύκολα στοιχεία από το έδαφος, σε αυτή την περίπτωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οργανικά / χουμικά λιπάσματα σαν βοήθεια στο φυτό. Κατά τη φύτευση μπορεί να γίνει ενσωμάτωση οργανικής ουσίας, αν γίνει ενσωμάτωση κοπριάς θα πρέπει αυτή να είναι χωνεμένη και απαλλαγμένη από σπόρους ζιζανίων, η οργανική ουσία θα βοηθήσει σημαντικά την ανάπτυξη του φυτού.

---

Φυτοπροστασία

Εχθροί

• Σαλιγκάρια
• Κάμπιες (έντομα εδάφους)
• Νηματώδης

Η παραπάνω προσβολές μπορούν να προληφθούν με: 

• Ηλιοαπολύμανση κατα τους θερινούς μήνες
• Εναλαγή καλλιεργιών
• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων για την καλλιέργεια

Ασθένειες

• Βοτρύτης
• Σκλιρωτινίαση
• Ωίδιο
• Περονόσπορος

Η παραπάνω ασθένειές μπορούν να προληφθούν με: 

• Μειωμένη χρήση αζώτου στη λίπανση
• Άρδευση με σταλαχτές, και όχι άρδευση από επάνω με μπεκάκια (sprayers)
• Λίπανση με σκευάσματα που αυξάνουν την αντοχή των φυτών στης ασθένειες (π.χ. καλιούχα λιπάσματα με ιχνοστοιχεία, λιπάσματα ιχνοστοιχείων με χαλκό και θείο, Εκχυλίσματα φυκιών)
• Ηλιοαπολύμανση κατά τους θερινούς μήνες
• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων για την καλλιέργεια

Ζιζάνια

• Πρέπει να αντιμετωπιστούν με σκαλίσματα και βοτανίσματα
• Ηλιοαπολίμανση κατα τους θερινούς μήνες
• Ακαλίεργία σε συνδυασμό με χρήση ζιζανιοκτόνων
• Η Ηλιοαπολύμανση κατά τους θερινούς μήνες βοηθάει σημαντικά,