Τα φυτα "δεικτες" της καταστασης του εδαφους

Ένα μεγάλο πρόβλημα της γεωργίας είναι η αντιμετώπιση των «ζιζα­νίων» και ο εμπλουτισμός του εδάφους με τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία που τυχόν απουσιάζουν.

Παρακάτω θα βρείτε ένα πίνακα που δείχνει το είδος του εδάφους και τα φυτά που αναπτύσσονται σε κήπο.
Έτσι η γνωριμία με τα φυτά θα μας δώσει χρήσιμες πληροφο­ρίες για το έδαφος, αποφεύγοντας τις περιττές μερικές φορές αναλύσεις των εδα­φών, κάνοντας καλύτερη επιλογή λιπασμάτων ή άλλων εδαφοβελτιωτικών.

 

Είδος Εδάφους	Φυτά δείκτες
Ελαφρά εδάφη: χαρακτηρίζονται τα εδάφη με τη με­γάλη διαπερατότη­τα τον καλό αερισμό, ευκολία στη καλλιέργεια.	Adonis aestivalis (Ά­γρια παπαρούνα), Gonsolida regalis (Delphinium consolida) Δελφίνιο, Caryophyllaceae Arten, Πολυκόμπι.
Ελαφρά αμμώδη: Οφείλουν τα χαρακτηριστικά τους στη μεγάλη περιεκτικότητα σε άμμο. (Εδάφη που δημιουργούνται κυρίως στις προσχώσεις ποταμών).	Papaver argemone Παπαρούνα, Verbascum thapsus Φλόμος, Ornithopus perpusillus, Stellaria media, Trifolium arvense Τριφύλλι
Υγρά εδάφη	Stachys palustris, Rannunculus repeus Βατράχιο, Mentha arvensis Μέντα, Polygonum lapathifolium (νεροπιπεριά περδίκι), Ranunculus repens (Μικρό χελιδόνιο), Equisetumείδη (Πολυκόμπι), Tussilago farfara (Βήχιο), Fumaria officinalis (καπνόχορτο), Lamium purpureum.
Ξηρά εδάφη	Anthenis Eintoria Μαργαρίτα, Berteroa incaca
Ξηρά και πετρώδη εδάφη	Legousia speculum veneris, Erodium Cicutarium (Βελονίδα – Πηρουνιά), Falcaria vulgaris
Πηλώδη εδάφη ή μέσης σύστασης εδάφη: Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει εδάφη όπου οι αναλογίες σε άμμο, άργιλο και ιλύ είναι περίπου ίσες. Τα εδάφη της ομάδας αυτής εκδηλώνουν μόνο τις επιθυμητές ιδιότητες της άμμου και της αργίλου. Αποτέλεσμα είναι μια μέση μηχανική σύσταση να θεωρείται κατάλληλη για την ανάπτυξη των φυτών χωρίς προβλήματα.	Colchicum antumnale Κολζικό, Marticaria chamomilla Χαμομή­λι, Dancus carota αγριοκαρότο, Taraxacum officinale Αγριοραδίκι, Tussilago fratara χαμόλευκα, Veronica persica Βερονίκη, Πεντάνευρο (σε Ξηρά, πηλώδη και αμμώδη εδάφη)
Πλούσια συμπιε­σμένα εδάφη	Potentilla auserina Plantago majon Πεντάνευρο αρνόγλωσσο, Equisetum arvense Πολυκόμπι, Taraxacum officinale Ραδίκι, Rannulus re­peus Βατράχιο, Menda arrensis Μέντα, Mercurialis annua σκυλόχορτο, Centarrea scabiosa, Alopecurvs pratensis Αλεποουρά.
Ξηρά αμμώδη ε­δάφη	Legonsia speculum Αγριγαζιά, Erodium cicutarium χτενάκι, Falcaria vulgaris, Πεντάνευρο (σε Ξηρά, πηλώδη και αμμώδη εδάφη)
Καλά αεριζόμενα και υγρά εδάφη	Scrophulariacese Arten, Fumaria officinalis Καπνόχορτο, Lamium purpareum, Myosotis arvensis
Εδάφη με ελάχιστο χούμο	Μουχρίτσα, Authoxanthum odoratum, Matricaria, inodora, Equisetum arvense Κοντιζόχορτο,Juncaceae -Arten, Polygonaceae - Arten
Εδάφη με λίγο χούμο	Μουχρίτσα, Agrostis spica -venti Αγροστί, Rhaphanus rapkanistrum Αγριοραπάνι, Alehemilla vulgaris Λεοντοπόδι, Marticaria chamomilla χαμο­μήλι, Αγριοβαμβακιά.
Εδάφη μέσης πε­ριεκτικότητας σε χούμο.	Anthenis arrenis Μαργαρίτα, Consolida regalis Δελφίνιο, Buglossoides arrenis, Avena fatua Αγριοβρώμη.
Εδάφη με Αρκετό χούμο	Chenopodium album, Lamiaceae -Arten
Πλούσια σε χούμο	Stellaria media , Mercurialis annura, Urtica urens Τσου­κνίδα, Galinsoga parviflora, Evphorbia - Arten Γαλατσίδα, Veronica bederitolia & Vernica persica Βερονίκη, Urtica dioica Τσου­κνίδα
Φτωχά σε άζωτο	Cytisus scoparinus, Gerastium, Grophila venua, Sedum acre, Stachys recta
Μετρίως αζωτούχα	Alopecurus myosuroides Αλεποοουρά, Aphanus arvensis, Tripleurospermum maritimum
Αρκετό άζωτο	Galium aparine Κολιτσίδα, Chenopodium album, Echnochloa crys - galli, Lamianceae - Arten
Πλούσια σε άζωτο	Urtica diorca Τσου­κνίδα, Chenopodium album βρωμόχορτο, Mercurialis anuna Σκαρόχορτο, Senecio velyaris μαρτιάτικο, Amaranthus reto-thexus Βλήτο, Galium aparine (Γάλιο ή Κολλητσίδα), Chenopodium album (Βρωμόχορτο), Echinochloa crus-galli (Μουχρίτσα), φυτα οικ. Lamiaceae, Mercurialis annua (Σκαρόχορτο), Senecio vulgaris (Μαρτιάκος).
Αλκαλικά εδάφη: Ph πάνω απο 7	Salvia pratensis (είδος Φασκόμηλου), Onobrychis viciaefolia,Viola tricolor, Sinapis arvensis (Σιναπιά), Euphorbia chamaesyse
Βασικά εδάφη: ΡΗ> 7	Snecio velyaris μαρ­τιάτικο, Amaranthus retoflexus Βλήτο, Salvia pratensis Φασκομηλιά, Onobrychsi viciasefilia, Sinapis arvensis Σινάπι, Euphorbia chamaesyce Γαλατσίδα
Οξινα εδάφη: Όταν η τιμή του pH κάτω από 7,0	Ilex aquifolium Αρκουδοπούρναρο, Stachys arvensis, Galeopsis Tetrahit, Raphanus raphanistrum αγριοράπανο, Veronica officinalis (Βερόνικα)
Φτωχά σε ασβέστιο: Σε τέτοια εδάφη το επίπεδο του ασβεστίου είναι πολύ χαμηλό. Αναερόβια βακτήρια κυριαρχούν, υποδεικνύοντας φτωχή αποσύνθεση των οργανικών υπολειμμάτων και κακή αποστράγγιση. Αναμένεται να παρουσιαστούν προβλήματα με τη διάθεση αλουμινίου σε βαριά αργιλώδη εδάφη. Το πορώδες και η οργανική ουσία του εδάφους αναμένονται να είναι χαμηλά.	Βέλιουρας, Polypodium vulgare πολυτρίχι, Authemis Arvensis μαργαρίτα, Pteridium aquilium φτέρη, Viola sp. Aγριοβιολέτα, Lathynus pratensis αγριολαθούρι, Sarothamnus scoparium σαρόθαμνος, Oxalis cornienlata Ξυνίθρα, Oxalis aceotosella Ξυνίθρα, Rhapahanus raph-nistrum Ραπίδα, Pigitalis laevigate Κορακοβότανο, Campacula sp καμπανούλα, Lupinus Lirsutus Αγριολούπιvo, Spergula arvensis, Sinapis arvensis βρούβα, σινάπια, Cyperus sp Κύπερη, Rumex sp Λάπαθο, Agrostis vulgaris Αγροστίς, Veronica officinalis Βερονίκη
Εδάφη με καλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο: Τα ασβεστώδη εδάφη έχουν περιεκτικότητα σε άσβεστο πάνω από 40%, αερίζονται καλά και είναι πλούσια σε χούμο και θρεπτικές ουσίες. Είναι αρκετά γόνιμα αλλά δεν συγκρατούν πολύ νερό. Με καλή άρδευση μπορούν να καλλιεργηθούν σε τέτοια εδάφη κριθάρι και ψυχανθή.	Aerthionema graecum, Aethionema creticum, Alyssum sexatile Αλυσίδα, Asphodeline lutea Σπερδούκλι, Euphorbia exiqua Γαλατσίδα, Calenula officinalis Καλέντουλα, Galium incurvum & Galium setaseum Κολιτσίδα, Anayallis arvensis Περδικούλι, Uquercus cocitera πουρνάρι, Vicia pereyrina αγριοβίκος, medicago arborea Αγριοτρίφυλλο, Stellaria media, Taraxacum officanalle αγριοράδικο, Salvia sp φασκομηλιά, Linaria vulgaris λινάρι, Gighorium intubus Αγριοραδίκι με σιέλ λουλούδια, Gampanula rapunculoides Καμπανούλα, Snagnisorba minor μαυρόφυλλο
Εδάφη πλούσια σε μαγνήσιο	Digitalis purpurea, Tencrium, Helleborus σκάρφη
Εδάφια πλούσια σε κάλιο	Digitalis purpurea, Luciniatum
Αλατούχα εδάφη: Συναντώνται στα δέλτα ποταμών, στις παραποτάμιες κατακλυζόμενες περιοχές και στις παραθαλάσσιες περιοχές. Η αλάτωση του εδάφους εμφανίζεται εκεί που το μητρικό υλικό είναι πλούσιο σε διαλυτά άλατα, ή εκεί που υπάρχει ρηχός αλατούχος υπόγειος υδροφορέας. Επίσης, στις ξηρές και ημίξηρες περιοχές, όπου οι βροχοπτώσεις δεν επαρκούν για να ξεπλύνουν τα διαλυτά άλατα του εδάφους ή η στράγγιση είναι περιορισμένη, αυξάνουν σημαντικά οι συγκεντρώσεις των αλάτων και τα εδάφη καθίστανται αλατούχα.	Ergugium martinum γαλανόχορτο, Gynodon dactlon α­γριάδα, Salsola kuli Αλμυρίδα,  Cochlearia officinalis, Juncus gerardi βούρλο, Triglochim unaritima, Spergularia salina Aγριογιούλι, Polgyonum maritinum Sali cornia truticosa.

---

 

Τα κυριότερα ζιζάνια των αγρών, και τι μας δείχνει η ύπαρξη τους στο χωράφι

Τάτουλας (Datura stramonium L.): Ο Τάτουλας έχει ζωηρή ανάπτυξη σε εδάφη που η οργανική ουσία βρίσκεται στο στάδιο της αποσύνθεσης αλλά πραγματοποιείται κάτω από αναερόβιες συνθήκες. 

Λουβουδιά, Χηνοπόδιο (Chenopodium album L.): Εγκαθίσταται σε πλούσια και γόνιμα εδάφη, με σωστά χωνεμένο χούμο. Το αγριόχορτο φυτρώνει σε εδάφη που η αποσύνθεση της οργανικής ουσίας προχωράει στη σωστή κατεύθυνση, και έχουμε αποδέσμευση καλής ποιότητας και αξιόλογης ποσότητας θρεπτικών στοιχείων. Είναι δείκτης ιδανικών συνθηκών παραγωγής σε βιολογικά ενεργό εδαφικό σύστημα. Δεν υπάρχει πρόβλημα κακής στράγγισης και συσσώρευσης νερού όπου εμφανίζονται τόσο το χηνοπόδι όσο και το καλλιεργούμενο βλήτο.

Βλήτα (Amaranthus spp): Τα εδάφη στα οποία εμφανίζεται το Βλήτο είναι ισορροπημένα. Η χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και κάποια περίοδος ξηρασίας πυροδοτούν τη βλάστηση του. Σε αντίθεση με άλλα συγγενικά είδη της οικογένειας των Αμαρανθίδων (βλήτα), το συγκεκριμένο είδος βλασταίνει σε αμμώδη εδάφη. Επιπλέον, στα εδάφη όπου συναντάμε αυτό το βλήτο το κάλιο και το μαγγάνιο είναι σε σχετικά υψηλό ποσοστό και σε ακόμα υψηλότερο είναι ο σίδηρος. Ομοίως και για τον ψευδάργυρο. Στην πραγματικότητα, η χαμηλή υγρασία είναι λόγος εμφάνισης του αγριοχόρτου παρά η διατάραξη των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος.

Amaranthus retroflexus: H παρουσία του A. retroflexus δηλώνει μη κανονική αναλογία ασβεστίου και καλίου (υψηλό ποσοστό καλίου και χαμηλό ποσοστό ασβεστίου), με επιπτώσεις στην οργανική ουσία. Τα σύμπλοκα του φωσφόρου χρειάζονται προσοχή όταν εμφανίζεται το αγριόχορτο αυτό. Συναντάται σε διαταραγμένα εδάφη, οπουδήποτε, και είναι ένα φυτό αξιόλογο για την ικανότητα του να αντλεί θρεπτικά στοιχεία από το υπέδαφος, ενώ παράλληλα χαλαρώνει τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους.
Η ύπαρξη συνθετικών ουσιών στο έδαφος και διαφόρων αλάτων χλωριούχου καλίου και μαγνησίου και οι αχώνευτες κοπριές, συχνά συνεισφέρουν στην εξάπλωση του αγριοχόρτου.
Πολυκόμπι (Equisetum arvense):  Η εμφάνιση του Πολυκόμπι, υποδηλώνει ελλιπή αποστράγγιση και ελαφρά όξινο έδαφος. Προτιμά αμμώδη ή χαλικώδη εδάφη με υψηλά επίπεδα εδαφικής υγρασίας αλλά μπορεί να επιβιώσει και σε ένα ξηρό καλοκαίρι. Η ύπαρξη του συνδυάζεται γενικά με το υψηλό επίπεδο άνθρακα στην οργανική ουσία του εδάφους. Η καλλιέργεια σιτηρών περιορίζει την ανάπτυξη του αγριόχορτου.

Βέλιουρας (Sorgum halepense L.): Το αγριόχορτο προτιμάει εξαντλημένα εδάφη και με χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία. Επίσης φυτρώνει σε εδάφη, με χαμηλό επίπεδο ασβεστίου ανεξαρτήτως του PH του εδάφους. Εάν υπάρχει έντονη βιολογική δραστηριότητα και οι οργανισμοί που κάνουν την αποσύνθεση είναι οι κατάλληλοι, τότε το αγριόχορτο δεν αναπτύσσεται. Το επίπεδο του σιδήρου στο έδαφος επηρεάζει την παρουσία του αγριόχορτου. Επίσης βλασταίνει σε καλλιέργειες ζαχαροκάλαμου. Οι περισσότερες καλλιέργειες ζαχαροκάλαμου έχουν ανισόρροπο σύστημα PH, υπερβολικό σίδηρο, χαμηλό μαγνήσιο ή η αναλογία των δύο παραπάνω έχει διαταραχθεί.

Σετάρια (Setaria spp.): Από τότε που διαδόθηκαν τα αζωτούχα λιπάσματα η σετάρια επεκτάθηκε σε μεγάλη γεωγραφική έκταση. Η μηχανική κατεργασία του εδάφους και η καταστροφή των βασικών χαρακτηριστικών του επιταχύνει την διάδοσή της. Η άνυδρη αμμωνία είναι ένας σίγουρος τρόπος για να πολλαπλασιάζεται αυτό το αγριόχορτο. Το κάλιο και το μαγνήσιο είναι πολύ υψηλά στο έδαφος. Ίχνη σεληνίου δραστηριοποιούν το αγριόχορτο, το οποίο αντέχει σε υψηλά επίπεδα αλουμινίου στο περιβάλλον.
 Αγριοβρώμη (Avena fatua L.): Η εμφάνιση του σχετίζεται με εδάφη που είναι υγρά και έχουν κακή στράγγιση. Επίσης εμφανίζεται όταν στην σποροκλίνη επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες, εμφανίζεται κρούστα εδάφους στην επιφάνεια και χαμηλό πορώδες, με αποτέλεσμα την αύξηση της επιφανειακής τάσης των εδαφικών συσσωματωμάτων. 

Μουχρίτσα (Echinochloa crusgalli): Όπου κυριαρχεί η Μουχρίτσα, το κάλιο βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα ενώ η παρουσία της σημαίνει ότι και άλλα στοιχεία βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα, όπως το μαγνήσιο, το μαγγάνιο, το θείο, το βόριο, ο ψευδάργυρος και ο χαλκός. Το αγριόχορτο ευνοείται από ανεπαρκή επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου. Επίσης ευνοείται σε εδάφη φτωχά σε οργανική ουσία και χούμο, όπου παρατηρείται καθίζηση των λεπτών τεμαχιδίων του εδάφους και σχηματισμός υποεπιφανειακής κρούστας.

Αγριοβαμβακιά (Abutilon theophrasti): Η εμφάνιση του αβούτιλου είναι ένα πρώιμο σημάδι με ιδιαίτερη σημασία. Δηλώνει ότι η αποσύνθεση της οργανικής ουσίας έχει πάρει λάθος κατεύθυνση, και παράγεται μεθάνιο αντί για διοξείδιο του άνθρακα. Ο ελεύθερος φώσφορος έχει δεσμευτεί, και οι αναερόβιοι μικροοργανισμοί έχουν αδρανοποιηθεί. Σε εδάφη που εμφανίζεται το αβούτιλο υπάρχει πρόβλημα με τον άνθρακα. Επίσης η λίπανση με χημικά λιπάσματα που περιέχουν κάλιο και νιτρικά ιόντα οδηγεί στην εμφάνιση αυτού του αγριοχόρτου. Τα ζιζανιοκτόνα επίσης ευνοούν την διατήρηση της παρουσίας του.
 Γλυστρίδα (Portulaca oleracea):  Όπου εμφανίζεται το αγριόχορτο έχομε χαμηλό επίπεδο του ασβεστίου και των φωσφορικών αλάτων. Οι αερόβιοι οργανισμοί βγαίνουν εκτός λειτουργίας κάτω από συνθήκες χαμηλού πορώδους του εδάφους και χαμηλής υγρασίας. Ως εκ τούτου έχουμε οξίνηση του εδάφους από την αποδέσμευση σιδήρου και χαλκού. Η γλυστρίδα έχει ιδιαίτερη προτίμηση σε καλά καλλιεργημένα εδάφη, και συναντάται συνήθως σε κήπους. Η παρουσία της γλυστρίδας κοντά σε τριανταφυλλιές τις βοηθά εναντίον των κολεοπτέρων που τις προσβάλουν.

Αιματόχορτο (Digitaria sanguinalis): Η εμφάνιση του δηλώνει ότι το έδαφος είναι φτωχό σε ασβέστιο και ότι δεν μπορεί να υποστηρίξει την έναρξη της αποσύνθεσης από τους ακτινομύκητες.

Περιπλοκάδα (Convolvulus spp.): Αναπτύσσεται σχεδόν σε όλα τα εδάφη ιδιαίτερα σε ξηρά ζεστά και ελαφριά εδάφη με διαπερατό υπέδαφος. Αναπτύσσεται σχεδόν σε όλα τα εδάφη ιδιαίτερα σε ξηρά ζεστά και ελαφριά εδάφη με διαπερατό υπέδαφος.
Αποτελεί χαρακτηριστικό δείκτη λανθασμένης πορείας της αποσύνθεσης της οργανικής ουσίας, και της υπερβολικής συγκέντρωσης βαρέων μετάλλων στο έδαφος.
 Τσουκνίδα (Urtica dioica, U. urens): Αγαπά το άζωτο, και έτσι συναντάται σε πολύ καλής κατάστασης καλλιεργούμενα εδάφη.

Αγριοράδικο ή Πικραλίδα (Taraxacum officinale): Προτιμάει βαθιά και ισορροπημένα εδάφη. Αν δείτε αγριοράδικο στο χωράφι σας να είστε σίγουροι ότι έχετε μικρή έως καθόλου διαθεσιμότητα ασβεστίου από τα κολλοειδή του εδάφους. Σε κάθε περίπτωση, το ασβέστιο είναι σε έλλειψη ή είναι μη αφομοιώσιμο.

Κουσκούτα (Cuscuta sp.): Είναι ένα παράσιτο που αναπτύσσεται σε φυτά που έχουν εκφυλισθεί. Ανταποκρίνεται καλύτερα σε τροποποιήσεις του PH, που οφείλονται στο ασβέστιο, μαγνήσιο, νάτριο και κάλιο σε ισορροπία.
 Αγρόστεμα ή Αγριοκουκιά (Agrostema githago): Φυτρώνει σε εδάφη που έχουν υψηλή συγκέντρωση σε άλατα, όταν αυτό συνδυάζεται με υψηλό PH οφειλόμενο στην υψηλή περιεκτικότητα μαγνησίου, καλίου και του νατρίου. Τα επίπεδα των φωσφορικών αλάτων τείνουν να είναι χαμηλά. Ο σίδηρος, ο χαλκός, ο ψευδάργυρος, το χλώριο και το σελήνιο φθάνουν σε υψηλά επίπεδα. Πολλά εδάφη με υψηλό PH απαιτούν χορήγηση ασβεστίου, πράγμα που υποδηλώνει και η παρουσία του συγκεκριμένου αγριόχορτου.

Χαμομήλι (Marticaria chamomilla): Κυρίως συναντάται σε πλούσια σε συστατικά, όμως φτωχά σε ασβέστιο (έως καθόλου ασβέστιο), φρέσκα αργιλώδη ή αμμώδη κοκκινοχώματα. Η ύπαρξη αυτού του αγριόχορτου υποδηλώνει ότι στο έδαφος έχει δημιουργηθεί κρούστα και ότι σκληραίνει.

Στελλάρια (Stellaria media): Η στελλάρια βλαστάνει εκεί όπου υπάρχει μια αξιόλογη ποσότητα ενεργού οργανικής ουσίας, κυρίως στην επιφάνεια του εδάφους, ή λιγότερο, σε βαθύτερα στρώματα. Η παρουσία του υποδηλώνει ότι έχει συσσωρευτεί υπερβολική οργανική ουσία, από γρασίδι που δεν έχει αποσυντεθεί, ή ότι έχει συσσωρευτεί αξιόλογη ποσότητα τύρφης και κοπριάς.

---