Capnodis tenebrionis (L.) (Καπνώδη)
Ο Capnodis tenebrionis, γνωστός και ως <<καπνώδης>> ή <<μυλωνάς>>. Ανήκει στην τάξη Coleoptera και την οικογένεια Buprestidae. Είναι παράσιτο κυρίως πυρηνόκαρπων δέντρων (βερίκοκιά, δαμασκηνιά, κερασιά) και δευτερευόντως μηλοειδών.
Περιγραφή εντόμου:
🔹 Το ενήλικο σκαθάρι έχει μήκος 15–30 mm και πλάτος 7–12 mm, με λαμπερό μαύρο χρώμα και χαρακτηριστικές λευκές κηλίδες στο πρόνωτο. Το αυγό είναι λευκό, ωοειδές, μήκους περίπου 1–2 mm.
🔹 Η προνύμφη, το πιο επιθετικό στάδιο του εντόμου, είναι αρχικά λευκή, μήκους 3,5 mm, ενώ το τελικό μέγεθος φτάνει έως 70 mm. Το κεφάλι της προνύμφης είναι πλατύτερο από την κοιλιά και με καστανό χρωματισμό στο ώριμο στάδιο. Οι προνύμφες τρέφονται από τις ρίζες και τον φλοιό των βλαστών, δημιουργώντας στοές και αφήνοντας περιττώματα.
Βιολογικός κύκλος:
🔹 Το Capnodis tenebrionis έχει συνήθως μία γενιά το χρόνο, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ολοκληρώνει τον κύκλο του σε δύο χρόνια. Το έντομο μπορεί να διαχειμάσει σε οποιοδήποτε στάδιο, ακόμη και ως ενήλικο σε προστατευμένη θέση στο έδαφος.
🔹 Η ωοτοκία γίνεται το καλοκαίρι σε θερμοκρασίες πάνω από 25ºC και σε ξηρό έδαφος, συνήθως κοντά στη βάση των βλαστών ή σε εσοχές του κορμού. Οι νεαρές προνύμφες εισέρχονται αμέσως στις ρίζες ή στον κορμό, σχηματίζοντας στοές στο ξύλο και φλοιό. Η ανάπτυξη των προνυμφών διαρκεί 6–18 μήνες.
Συμπτώματα προσβολής:
🔹 Διάβρωση φύλλων και μίσχων από τα ενήλικα έντομα, που μπορεί να οδηγήσει σε πτώση φύλλων.
🔹 Μακρές στοές σε βλαστούς και ρίζες, με περιττώματα προνυμφών.
🔹 Παραμόρφωση και σταδιακή ξήρανση βλαστών, μειωμένη καρποφορία και, σε έντονες προσβολές, θάνατo ολόκληρου του δέντρου.
🔹 Προτιμά περιοχές με ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και η επιθετικότητά του έχει αυξηθεί σε περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης.
Αντιμετώπιση:
🔹 Συλλογή και θανάτωση ενήλικων εντόμων με το χέρι.
🔹 Χημική καταπολέμηση σε σοβαρές προσβολές με ειδικά εντομοκτόνα, σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης.
🔹 Τακτική άρδευση των δέντρων, καθώς η καλή θρέψη και η παραγωγή κόμμεως μειώνει την επιτυχία των προνυμφών.
🔹 Σωστή διαχείριση εδάφους και απομάκρυνση προσβεβλημένων βλαστών και ξερών τμημάτων για μείωση πληθυσμού.
Περιγραφή εντόμου:
🔹 Το ενήλικο σκαθάρι έχει μήκος 15–30 mm και πλάτος 7–12 mm, με λαμπερό μαύρο χρώμα και χαρακτηριστικές λευκές κηλίδες στο πρόνωτο. Το αυγό είναι λευκό, ωοειδές, μήκους περίπου 1–2 mm.
🔹 Η προνύμφη, το πιο επιθετικό στάδιο του εντόμου, είναι αρχικά λευκή, μήκους 3,5 mm, ενώ το τελικό μέγεθος φτάνει έως 70 mm. Το κεφάλι της προνύμφης είναι πλατύτερο από την κοιλιά και με καστανό χρωματισμό στο ώριμο στάδιο. Οι προνύμφες τρέφονται από τις ρίζες και τον φλοιό των βλαστών, δημιουργώντας στοές και αφήνοντας περιττώματα.
Βιολογικός κύκλος:
🔹 Το Capnodis tenebrionis έχει συνήθως μία γενιά το χρόνο, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ολοκληρώνει τον κύκλο του σε δύο χρόνια. Το έντομο μπορεί να διαχειμάσει σε οποιοδήποτε στάδιο, ακόμη και ως ενήλικο σε προστατευμένη θέση στο έδαφος.
🔹 Η ωοτοκία γίνεται το καλοκαίρι σε θερμοκρασίες πάνω από 25ºC και σε ξηρό έδαφος, συνήθως κοντά στη βάση των βλαστών ή σε εσοχές του κορμού. Οι νεαρές προνύμφες εισέρχονται αμέσως στις ρίζες ή στον κορμό, σχηματίζοντας στοές στο ξύλο και φλοιό. Η ανάπτυξη των προνυμφών διαρκεί 6–18 μήνες.
Συμπτώματα προσβολής:
🔹 Διάβρωση φύλλων και μίσχων από τα ενήλικα έντομα, που μπορεί να οδηγήσει σε πτώση φύλλων.
🔹 Μακρές στοές σε βλαστούς και ρίζες, με περιττώματα προνυμφών.
🔹 Παραμόρφωση και σταδιακή ξήρανση βλαστών, μειωμένη καρποφορία και, σε έντονες προσβολές, θάνατo ολόκληρου του δέντρου.
🔹 Προτιμά περιοχές με ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και η επιθετικότητά του έχει αυξηθεί σε περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης.
Αντιμετώπιση:
🔹 Συλλογή και θανάτωση ενήλικων εντόμων με το χέρι.
🔹 Χημική καταπολέμηση σε σοβαρές προσβολές με ειδικά εντομοκτόνα, σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης.
🔹 Τακτική άρδευση των δέντρων, καθώς η καλή θρέψη και η παραγωγή κόμμεως μειώνει την επιτυχία των προνυμφών.
🔹 Σωστή διαχείριση εδάφους και απομάκρυνση προσβεβλημένων βλαστών και ξερών τμημάτων για μείωση πληθυσμού.
