Curculio elephas (Βαλάνινος)
Το Curculio elephas, κοινώς γνωστό ως «σκαθάρι της καστανιάς» ή Βαλανίσκος, είναι ένα επιβλαβές έντομο που ανήκει στην οικογένεια Curculionidae (σκαθάρια-ρινοκέρωτες). Είναι ενδημικό στην ηπειρωτική Ευρώπη, όπου θεωρείται σοβαρό αγροτικό παράσιτο των καστανιών (Castanea sativa).
Οι ενήλικες έχουν μακρύ, καμπυλωτό ρύγχος (οστέινο στόμα), το οποίο χρησιμοποιούν για να τρυπήσουν τον φλοιό των καρπών. Τα θηλυκά είναι μεγαλύτερα και με πιο εκτεταμένο ρύγχος από τα αρσενικά.
Προσβάλει την Καστανιά
Βιολογία & Επιβίωση:
🔹 Φυσικό Περιβάλλον: Προτιμά ζεστά, μεσογειακά κλίματα και αναπαράγεται σε δάση καστανιάς.
Κύκλος Ζωής:
🔹 Αυγά: Τα θηλυκά γεννούν τα αυγά τους μέσα σε άγουρα κάστανα.
🔹 Προνύμφες: Μετά την εκκόλαψη, οι προνύμφες τρώνε τον εσωτερικό πυρήνα του καρπού, προκαλώντας αποσύνθεση.
🔹 Χρυσαλλίδα: Η προνύμφη εγκαταλείπει το κάστανο, πέφτει στο έδαφος και χρυσαλλιδώνεται (συνήθως κάτω από τη στρώση των φύλλων).
🔹 Ενήλικα σκαθάρι: Εμφανίζεται το επόμενο καλοκαίρι, συνεχίζοντας τον κύκλο.
Διαχείμαση & Νύμφωση στην Καστανιά:
🔹 Διαχειμάζει σε προνυμφικό στάδιο μέσα σε ειδικούς θαλαμίσκους που κατασκευάζει στο έδαφος, σε βάθος 15–30 cm. Αυτοί οι θαλαμίσκοι δημιουργούνται το προηγούμενο φθινόπωρο και παρέχουν προστασία από τις χαμηλές θερμοκρασίες. Η νύμφωση πραγματοποιείται κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο, με τα ενήλικα ακμαία σκαθάρια να εμφανίζονται σταδιακά μετά από περίοδο 2 εβδομάδων. Ωστόσο, η κύρια έξοδος των ενηλίκων συμβαίνει από τα τέλη Αυγούστου έως τα μέσα Σεπτεμβρίου, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι βέλτιστες για την αναπαραγωγή τους.
Αναπαραγωγή & Τοποθέτηση Αυγών στην Καστανιά:
Μόλις εμφανιστούν, τα θηλυκά αρχίζουν την ωοτοκία, η οποία διαρκεί 2–3 εβδομάδες. Κάθε θηλυκό γεννά 30–50 αυγά, τα οποία τοποθετεί άμεσα μέσα στους καρπούς της καστανιάς με την ακόλουθη διαδικασία:
🔹 Διάτρηση του καρπού: Χρησιμοποιώντας το μακρύ, καμπυλωτό ρύγχος της, το θηλυκό τρυπά πρώτα το ακανθώδες περίβλημα και στη συνέχεια το περικάρπιο, φθάνοντας μέχρι το σπέρμα.
🔹 Εναπόθεση αυγού: Εκτείνει τον ωοθέτη της, εισάγει την οπή και εναποθέτει 1 αυγό ανά καρπό.
Οικονομική & Αγροτική Επίδραση:
Ζημιές: Το έντομο προκαλεί απώλειες στην παραγωγή καστανιών, καθώς τα προσβεβλημένα κάστανα γίνονται ακατάλληλα για κατανάλωση ή εμπόριο.
Διαχείριση:
🔹 Προληπτικά μέτρα: Συλλογή και καταστροφή μολυσμένων καρπών, χρήση παγίδων με φερομόνες.
🔹 Βιολογικός έλεγχος: Εισαγωγή φυσικών εχθρών (π.χ. σφηκών που παρασιτούν στις προνύμφες).
🔹 Χημικός έλεγχος: Περιορισμένη χρήση εντομοκτόνων (με προσοχή λόγω περιβαλλοντικών κινδύνων).
Οι ενήλικες έχουν μακρύ, καμπυλωτό ρύγχος (οστέινο στόμα), το οποίο χρησιμοποιούν για να τρυπήσουν τον φλοιό των καρπών. Τα θηλυκά είναι μεγαλύτερα και με πιο εκτεταμένο ρύγχος από τα αρσενικά.
Προσβάλει την Καστανιά
Βιολογία & Επιβίωση:
🔹 Φυσικό Περιβάλλον: Προτιμά ζεστά, μεσογειακά κλίματα και αναπαράγεται σε δάση καστανιάς.
Κύκλος Ζωής:
🔹 Αυγά: Τα θηλυκά γεννούν τα αυγά τους μέσα σε άγουρα κάστανα.
🔹 Προνύμφες: Μετά την εκκόλαψη, οι προνύμφες τρώνε τον εσωτερικό πυρήνα του καρπού, προκαλώντας αποσύνθεση.
🔹 Χρυσαλλίδα: Η προνύμφη εγκαταλείπει το κάστανο, πέφτει στο έδαφος και χρυσαλλιδώνεται (συνήθως κάτω από τη στρώση των φύλλων).
🔹 Ενήλικα σκαθάρι: Εμφανίζεται το επόμενο καλοκαίρι, συνεχίζοντας τον κύκλο.
Διαχείμαση & Νύμφωση στην Καστανιά:
🔹 Διαχειμάζει σε προνυμφικό στάδιο μέσα σε ειδικούς θαλαμίσκους που κατασκευάζει στο έδαφος, σε βάθος 15–30 cm. Αυτοί οι θαλαμίσκοι δημιουργούνται το προηγούμενο φθινόπωρο και παρέχουν προστασία από τις χαμηλές θερμοκρασίες. Η νύμφωση πραγματοποιείται κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο, με τα ενήλικα ακμαία σκαθάρια να εμφανίζονται σταδιακά μετά από περίοδο 2 εβδομάδων. Ωστόσο, η κύρια έξοδος των ενηλίκων συμβαίνει από τα τέλη Αυγούστου έως τα μέσα Σεπτεμβρίου, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι βέλτιστες για την αναπαραγωγή τους.
Αναπαραγωγή & Τοποθέτηση Αυγών στην Καστανιά:
Μόλις εμφανιστούν, τα θηλυκά αρχίζουν την ωοτοκία, η οποία διαρκεί 2–3 εβδομάδες. Κάθε θηλυκό γεννά 30–50 αυγά, τα οποία τοποθετεί άμεσα μέσα στους καρπούς της καστανιάς με την ακόλουθη διαδικασία:
🔹 Διάτρηση του καρπού: Χρησιμοποιώντας το μακρύ, καμπυλωτό ρύγχος της, το θηλυκό τρυπά πρώτα το ακανθώδες περίβλημα και στη συνέχεια το περικάρπιο, φθάνοντας μέχρι το σπέρμα.
🔹 Εναπόθεση αυγού: Εκτείνει τον ωοθέτη της, εισάγει την οπή και εναποθέτει 1 αυγό ανά καρπό.
Οικονομική & Αγροτική Επίδραση:
Ζημιές: Το έντομο προκαλεί απώλειες στην παραγωγή καστανιών, καθώς τα προσβεβλημένα κάστανα γίνονται ακατάλληλα για κατανάλωση ή εμπόριο.
Διαχείριση:
🔹 Προληπτικά μέτρα: Συλλογή και καταστροφή μολυσμένων καρπών, χρήση παγίδων με φερομόνες.
🔹 Βιολογικός έλεγχος: Εισαγωγή φυσικών εχθρών (π.χ. σφηκών που παρασιτούν στις προνύμφες).
🔹 Χημικός έλεγχος: Περιορισμένη χρήση εντομοκτόνων (με προσοχή λόγω περιβαλλοντικών κινδύνων).
