Plant Protection
Εγκατάσταση της εφαρμογής για Android Εγκατάσταση της εφαρμογής iPhone / iPad Εγκατάσταση της εφαρμογής για Windows PC / Laptop Εφαρμογή για Chrome Βρείτε μας στο Facebook
Για να δείτε περισσοτερες πληροφοριες για το κάθε λίπασμα, δημιουργήσετε μια συνδρομή.

Αραβόσιτος: Οι κυριότεροι εχθροί και ασθένειες

Περιεχόμενα:

  
Άνθρακας

Παθογόνο: Ustilago maydis
Ο ανθρακάς μολύνει όλα τα πράσινα μέρη του φυτού. Τα μολυσμένα μέρη του φυτού παραμορφώνονται. Τα παραμορφωμένα μέρη του φυτού καλύπτονται από μια ασημί μεμβράνη. Αργότερα τα εσωτερικά τμήματα μεταβάλλονται σε σωρούς σπορίων, η μεμβράνη καταστρέφεται και τα σκούρα καστανά-μαύρα σπόρια πέφτουν. Η κορυφή του στάχυ είναι πολύ ευπαθής σ’ αυτή τη μόλυνση. Η εισβολή και ανάπτυξη του μύκητα προκαλεί υπερτροφίες και υπερπλασίες στους γειτονικούς φυτικούς ιστούς με αποτέλεσμα τον σχηματισμό των όγκων. Η εξάπλωση της ασθένειας ευνοείται από ξηρό καιρό, όψιμη σπορά, άγονο έδαφος ή έδαφος με υπερβολική ποσότητα αζώτου.

Αντιμετώπιση: Ο άνθρακας είναι μια από τις πιο επικίνδυνες ασθένειες του αραβόσιτου γιατι δεν έχει βρεθεί ποικιλίες/υβρίδια με απόλυτη ανθεκτικότητα απέναντι στον μύκητα. Υπάρχουν πολλά υβρίδια, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο ανθεκτικά, τα οποία είναι γνωστά σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα. Πληροφορίες σχετικά με την ανθεκτικότητα δημοσιεύονται στους καταλόγους που περιγράφονται οι ποικιλίες κάθε χώρας.
Η αμειψισπορά μπορεί να μειώσει το μολυσματικό υλικό αλλά δε μπορεί να μειώσει τη μόλυνση των φυτών.
Η σωστή καλλιέργεια του εδάφους και η βελτίωση μπορούν να βοηθήσουν καθώς εμποδίσουν τις πληγές από την άμμο στα φυτά. Οι κόκκοι της άμμου μεταφέρονται από τον άνεμο και προκαλούν πληγές στην επιφάνεια του φυτού. Στα αμμώδη εδάφη μετά από ισχυρό άνεμο, συνήθως αυξάνεται η μόλυνση.
Η μόλυνση των νερών φυτών είναι εύκολο να καταπολεμηθεί με τη χρήση επικαλυμμένων σπόρων. Τα χρησιμοποιούμενα μυκητοκτόνα αναφέρονται στον πίνακα για τη φουζαρίωση του στελέχους.
Δεν υπάρχουν ουσίες που να ψεκάζονται και να χρησιμοποιούνται ενάντια στον άνθρακα.

  
Ελμινθοσπορίωση










 

Helminthosporium (Exserohilum) turcicum, H. maydis και H. carbonum. Προσβάλλει τα φύλλα του αραβόσιτου, αρχίζοντας από τα κατώτερα και προχωρώντας προς τα επάνω και προκαλει κηλιδώσεις με ευκρινή όρια. Ο μύκητας προκαλεί μεγάλες, ανοιχτόχρωμες κηλίδες σε όλα τα φύλλα καθώς και στα φύλλα που καλύπτουν τον σπάδικα. Το φύλλωμα ξεραίνεται. Το σχήμα αυτών των κηλίδων είναι τελείως ακανόνιστο. Οι μεγάλες κηλίδες είναι ένα σύμπτωμα που δε μπορεί να συγχυστεί με συμπτώματα άλλων παθογόνων.
Το παθογόνο συγχέεται με το Cochliobolus (Helminthosporium) carbonum του οποίου οι καρποί καλύπτονται από μαύρο μυκήλιο, το οποίο τους κάνει να φαίνονται σαν καμένοι. Αυτό είναι το χαρακτηριστικότερο σύμπτωμα για να τους διαχωρίζουμε. Οι μολύνσεις γίνονται με κονίδια την άνοιξη και ευνοούνται από υγρό καιρό και υψηλές θερμοκρασίες.

Αντιμετώπιση: α) χρησιμοποίηση ανθεκτικών ποικιλιών και χρήση πιστοποιημένου σπόρου. β) Το καλό όργωμα είναι αποτελεσματικό  διότι μπορεί να περιορίσει σημαντικά τις πρώιμες μολύνσεις. γ) Η απολύμανση του σπόρου μειώνει τις προσβολές

  
Φουζαριο










 
 
Τα παθογόνα αυτά εμφανίζονται σχεδόν σε όλα τα εδάφη. Η μόλυνση κατά τη διάρκεια της βλαστικής ανάπτυξης είναι συνήθως σοβαρή. Τα στρεσαρισμένα (από παθογόνα, ξηρασία ή άλλες αιτίες) φυτά είναι πιο ευπαθή. 

Συμπτώματα: Οι πρώιμες προσβολές συνήθως προκαλούν πορφυρό μεταχρωματισμό στη βάση του στελέχους και στα γόνατα. Οι όψιμες προσβολές προκαλούν ανοιχτόχρωμα φυτά. Το εσωτερικό τμήμα του στελέχους είναι κατεστραμμένο και αργότερα ολόκληρο το στέλεχος διασπάται σε παράλληλα τμήματα. 
Στη Φουζαρίωση των στάχεων Η εμφάνιση μούχλας η οποία καλύπτει τους στάχεις είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στην περίπτωση που έχουμε υγρό φθινόπωρο. Οι στάχεις οι οποίοι έχουν μολυνθεί από τον μύκητα είναι ακατάλληλοι για κατανάλωση από τον άνθρωπο.

Κάτω από υγρές συνθήκες, ροζ δακτύλιοι μούχλας εμφανίζονται στα γόνατα. Αυτοί οι κύκλοι είναι ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της φουζαρίωσης. Οι δακτύλιοι μπορεί να είναι άσπρο-ροζ και σπάνιοι κόκκινοι. Αυτό εξαρτάται από το είδος του παθογόνου.
Η σήψη του στελέχους μπορεί να προκληθεί και από άλλους μύκητες, αλλά ποτέ δεν εμφανίζονται μυκηλιακοί δακτύλιοι στα γόνατα, οπότε αυτή η ασθένεια είναι εύκολο να αναγνωρισθεί.

Αντιμετώπιση: Η χρήση ανθεκτικών υβριδίων, αμειψισπορά, καλό όργωμα, αποφυγή του στρεσαρίσματος των φυτών, απολύμανση σπόρου.

  
Σκωρίαση













 
Puccinia sorghi: Προσβάλλει τα φύλλα προκαλώντας κηλίδες οι οποίες εξελίσσονται σε φλύκταινες που ελευθερώνουν τα σπόρια του μύκητα (ουρεδοσπόρια και τελειοσπόρια). Οι μολύνσεις συνήθως γίνονται προς το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου. Τα τελειοσπόρια του μυκιτα σιαχειμάζουν στα υπολείμματα φύλλων του αραβοσίτου. Την άνοιξη από τα τελειοσπόρια παράγονται βασιδιοσπόρια που μολύνουν φυτά του γένους Oxalis (Ξινίδα / Οξαΐδα) που είναι ο ενδιάμεσος ξενιστής. Μέσο της Ξινίδας μολύνονται τα φύλλα του αραβοσίτου. Οι μολύνσεις ευνοούνται από τον υγρό καιρό, τις μέτριες θερμοκρασίες, την κακή κατάσταση του φυτού του φυτού (ύπαρξη υδαρών ιστών) και την έντονη αζωτούχο λίπανση.
   

Πύθιο














 

Τήξεις των νεαρών φυτών: Οι μύκητες του γένους Pythium είναι μύκητες εδάφους και προκαλούν έντονες προσβολές σε συνθήκες που δεν ευνοούν το γρήγορο φύτρωμα και την ανάπτυξη των νεαρών φυτών (π.χ. πολύ υγρό έδαφος και θερμοκρασίες κάτω από 10 oC). 

Αντιμετώπιση:
  α) Χρήση καλής ποιότητας σπόρου και χρησιμοποίηση υβριδίων ανθεκτικών στις προσβολές αυτές.
  β) Απολύμανση των σπόρων
   

Mαύρη σήψη του στελέχους


 
Παθογόνο Αίτιο: Macrophomina phaseolina
Eίναι ένας μύκητας εδάφους που αρέσκεται στις ζεστές περιοχές. Όταν τα φυτά είναι στρεσαρισμένα, το έδαφος είναι σοβαρά μολυσμένο με το παθογόνο και τα καλλιεργούμενα υβρίδια είναι ευπαθή, τότε το παθογόνο μπορεί να προκαλέσει σοβαρές σήψεις στα στελέχη, οπότε τα φυτά πλαγιάζουν και έχουμε απώλειες παραγωγής.

Συμπτώματα: Η βάση του στελέχους σπάζει και το φυτό μαραίνεται. Τα εσωτερικά μέρη του στελέχους είναι γκρι εξαιτίας του μεγάλου αριθμού μικροσκληρώτιων του παθογόνου. Το μυκήλιο δεν είναι ορατό ούτε εσωτερικά, ούτε εξωτερικά του στελέχους. Η σήψη αυτή συγχέεται με την φουζαρίωση των στελεχών αλλά το fusarium παράγει ροζ μυκηλιακούς δακτυλίους στα γόνατα κάτω από υγρές συνθήκες και ποτέ δεν αναπτύσσει μικροσκληρώτια ή γκρι μεταχρωματισμό στο εσωτερικό μέρος του στελέχους. Τα συμπτώματα εμφανίζονται σε προχωρημένα στάδια ανάπτυξης των φυτών.
  

Βακτηριακές Προσβολές


 
Βακτηριακή κηλίδωση των φύλλων (ή αδροβακτηρίωση του αραβοσίτου) από το Xanthomonas stewartii: Εμφανίζονται κίτρινες επιμήκεις κηλίδες στα φύλλα, οι οποίες βαθμιαία επεκτείνονται παράλληλα προς το κεντρικό νεύρο και μεταπίπτουν σε νεκρώσεις με αποτέλεσμα την ξήρανση μεγάλου μέρους του ελάσματος. Στο σύνολό τους τα φυτά παρουσιάζουν καχεξία, νανισμό, μάρανση και αυξημένη θνησιμότητα. Από τα αγγεία των προσβεβλημένων φύλλων ή του βλαστού εξέρχεται κίτρινο υγρό που περιέχει βακτήρια. Ο βλαστός σε εγκάρσια τομή παρουσιάζει μαύρα στίγματα (ένδειξη απόφραξης) στις θέσεις των ηθμαγγειωδών δεσμίδων. Τέλος μπορεί να προσβάλλονται και οι σπάδικες οπότε δημιουργείται κηλίδωση των βρακτείων και τοπική ατροφία των κόκκων.[2]

Βακτηριακή σήψη του στελέχους από το βακτήριο Erwinia dissolvens: Η προσβολή εμφανίζεται σε νεαρά και ανεπτυγμένα φυτά αραβόσιτου με τη μορφή αποχρωματισμένης κηλίδας στον λαιμό του φυτού, η οποία εξελίσσεται σε υγρή σήψη εντοπισμένη στο ίδιο μεσογονάτιο της αρχικής προσβολής. Αποτέλεσμα της προσβολής είναι η αύξηση της τάσης του στελέχους να θραύεται στον λαιμό. Οι προσβολές ευνοούνται σε υγρά εδάφη και υψηλές θερμοκρασίες του αέρα. Τα βακτήρια εισχωρούν στο στέλεχος μέσα από τα στομάτια, φακίδια ή τυχόν πληγές. Εχουν τη δυνατότητα να διατηρούνται σε φυτικά υπολείμματα επί σειρά ετών. Αν και η ασθένεια σπάνια δημιουργεί μεγάλα προβλήματα, ένας τρόπος αντιμετώπισής της είναι η αμειψισπορά με άλλα φυτά, επειδή ο αραβόσιτος είναι ίσως ο μοναδικός ξενιστής του βακτηρίου.[2]
  

Σήψεις στελέχους και σπαδίκων


 
Παθογόνα: Stenocarpella (Diplodia) maydis, Stenocarpella (Diplodia) macrospora (ή Diplodia zeae) και Gibberella zeae

Η σήψη του στελέχους από τον μύκητα Stenocarpella (Diplodia): Τα δυο παθογόνα έχουν κοινά συμπτώματα τα οποία διακρίνονται μόνο με το μικροσκόπιο. Τα στελέχη έχουν μεγάλες ή μικρές κηλίδες, 1 έως 10 cm μήκος, με ελαφρώς καστανό ή σκούρο καστανό περιθώριο. Τα φύλλα στεγνώνουν και το χρώμα τους γίνεται γκριζοπράσινο. Τα μεσογονάτια διαστήματα αποκτούν ανοιχτό καστανό χρώμα, τα εσωτερικά τμήματα καταστρέφονται, μόνο το αγγεία φαίνονται υγιή. Στα γόνατα υπάρχουν μικρές μαύρες κηλίδες, ημιτελή αναπαραγωγικά σώματα, (πυκνίδια) σε ομάδες. Έχουμε επίσης και σήψη των στάχεων, η οποία αρχίζει από τη βάση των σπαδικων. Οι μολυσμένοι στάχεις είναι γκρι-καφέ, τα βράκτια φύλλα πιέζουν ενάντια στον στάχυ. Ανάμεσα στους σπόρους είναι ορατά άσπρα μυκήλια, ο μολυσμένος στάχυς αργότερα θα σαπίσει ολόκληρος.[3]

Η σήψη του στελέχους από τον μύκητα Gibberella zeae: Παρουσιάζει συμπτώματα ανάλογα με την προηγούμενη. Μπορεί να διακριθεί από τη ρόδινη-κόκκινη απόχρωση που παίρνει η εντεριώνη των προσβεβλημένων φυτών. Σε υγρό περιβάλλον το στέλεχος μπορεί να καλύπτεται από λευκό μυκήλλιο ενώ παράλληλα, επιφανειακά, εμφανίζονται περιθήκια με μορφή μαύρων στιγμάτων. Η σήψη του σπάδικα χαρακτηρίζεται από ερυθρωπό χρωματισμό των βρακτείων, ο οποίος ξεκινά από την κορυφή και προχωρεί προς τη βάση του σπάδικα. Παράλληλα, τα βράκτεια αλληλοαποχωρίζονται δύσκολα λόγω του μυκηλλίου που έχει αναπτυχθεί μεταξύ τους. Εσωτερικά ο σπάδικας παρουσιάζει ένα λευκο-ρόδινο μυκήλλιο που ξεκινά από την κορυφή. Αραιά και βραχέα βράκτεια ευνοούν την είσοδο των μολυσμάτων, η οποία πραγματοποιείται κατά το μετάξωμα και ευνοείται από ψυχρό και υγρό καιρό. Η ασθένεια γενικά δεν αποτελεί πρόβλημα για τον αραβόσιτο.[2]
  

Τήξεις των νεαρών φυτών

Οι τήξεις των νεαρών φυτών οφείλονται σε προσβολές τόσο του σπόρου πριν ή κατά τη βλάστησή του όσο και σε προσβολές των νεαρών φυτών πριν και μετά την ανάδυσή τους από μύκητες του γένους Pythium και τους Diplodia zeae, Gibberella zeae, G. fujikuroi, Nigrospora oryzeae, Penicillium spp. και Aspergillus spp. Οι μύκητες του γένους Pythium είναι μύκητες εδάφους και προκαλούν έντονες προσβολές σε συνθήκες που δεν ευνοούν το γρήγορο φύτρωμα και την ανάπτυξη των νεαρών φυτών (π.χ. πολύ υγρό έδαφος και θερμοκρασίες κάτω από 10oC). Τα υπόλοιπα είδη των μυκήτων μεταδίδονται με τον σπόρο και επίσης προσβάλλουν το υπέργειο και υπόγειο τμήμα ανεπτυγμένων φυτών. Τα νεαρά φυτά αραβόσιτου που έχουν προσβληθεί παρουσιάζουν κηλίδες ποικίλης έκτασης στις ρίζες, το μεσοκοτύλιο και το κολεόπτιλο.
  

Σιδηροσκούληκα













 
 
Σιδεροσκούληκα, συρματοσκούληκα ή βελονίδες, Agriotes obscurus , Agriotes lineatus

Ζημιές από σιδεροδκούληκα έχουμε συνήθως σε καλλιέργειες που εγκαθίστανται μετά απο χόρτα, λιβάδια  και πολυετή φυτά. «Καλά» εδάφη, πλούσια σε οργανική ουσία έχουν μεγαλύτερους πληθυσμούς σιδεροσκούληκων. Σ’ αυτή την περίπτωση, ο κίνδυνος για προσβολή είναι μεγαλύτερος.

Περιγραφή του εντόμου: Τα ενήλικα έχουν μήκος μήκος σώματος 5 - 25mm. Τα τέλεια πετούν καλά. Τα πάνω φτερά τους είναι καφέ προς μαύρα με κάποιες στενές, γραμμές κατά μήκος. Οι προνύμφες έχουν μήκος 3 - 30 mm και κοκκινό-καφέ χρώμα. Το κεφάλι είναι σκούρο καφέ και η προνύμφη έχει σκληρό δερμάτιο.

Συμπτώματα: Το φυτό αναπτύσσεται αργά, είναι λίγο εξασθενημένο αλλά μερικές φορές έχουμε και πτώση των φυτών μετά από σοβαρές προσβολές. Οι ρίζες είναι μασημένες και ο βλαστός στη βάση του έχει οπές. Προτιμούν τα υγρά, πλούσια σε οργανική ουσία, εδάφη. Συνήθως προκαλούν σποραδικές ζημιές αλλά καμιά φορά μπορεί να καταστρέψουν ολόκληρο τον αγρό.

  
Αφίδες

Αφίδα των ριζών (Aphis maidiradicis-Homopterna, οικ. Aphididae).
Απομυζά τις ρίζες του αραβόσιτου με αποτέλεσμα το κιτρίνισμα των φυτών και τελικά τον νανισμό των φυτών. Οι προσβολές είναι εμφανείς περισσότερο την άνοιξη όταν τα φυτά έχουν ύψος 15 - 45 cm. Οι αφίδες το χειμώνα βρίσκουν καταφύγιο στις φωλιές των μυρμηγκιών, την άνοιξη τα μυρμήγκια μεταφέρουν τις μικρές αφίδες κοντά στις ρίζες. Το καλοκαίρι αναπτύσσονται παρθενογενετικά πολλές γενεές αφίδων.

Αφίδα των φύλλων του αραβόσιτου: (Rhopalosiphum maydis-Homoptera, οικ. Aphididae) Προσβάλλει τα φύλλα (κυρίως τα κορυφαία) και τη 'φόβη' του αραβοσίτου. Έντονες προσβολές προκαλούν καχεξία των φυτών και αδυναμία σχηματισμού σπαδίκων, είναι φορείς ιώσεων. Εμφανίζονται στις αρχές του καλοκαιριού.
  

Πυραλίδα του Καλαμποκιού ή Πυράουστα

Έντομο: Ostrinia (Pyrausta) nubilalis (Pyralididae)
 
Συμπτώματα: Ο βλαστός σπάζει στα γόνατα, στην περιοχή του λαιμού υπάρχουν μικρές οπές και περιττώματα. Η προνύμφη κατευθύνεται προς τα κάτω κατά μήκος του βλαστού.
 
Τα κυριότερα στάδια προσβολής είναι:
α) Στάδιο χρυσαλίδων: Η ανάπτυξη των χρυσαλίδων μέσα στο μίσχο αρχίζει την άνοιξη και τα πρώτα έντομα αρχίζουν να πετούν στα μέσα του Μαΐου
β) Οι πεταλούδες: Οι πεταλούδες γεννούν τα αυγά τους συνήθως στη βάση του θυσάνου.
γ) Οι προνύμφες: Οι εκκολαπτόμενες προνύμφες πηγαίνουν στο μίσχο, και εισχωρούν προς τα κάτω. Στους κόμβους του βλαστού βγαίνουν και πηγαίνουν γύρω από τους κόμβους, και κατόπιν επιστρέφουν στο μίσχο.

  

Σεζάμια

Σκουλήκι του καλαμποκιού: Sesamia nonagrioides (Noctuidae)
Συμπτώματα: Στα νεαρά φυτά η προσβολή από τις προνύμφες προκαλεί τη μάρανση του ακραίου φύλλου και την καταστροφή της κορυφής, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη πλευρικών στελεχών και την επακόλουθη καθυστέρηση στην ανάπτυξη του. Οι προνύμφες εκτός από τα στελέχη, εντοπίζονται και στους σπάδικες των οποίων τρώνε τη ράχη και τους σπόρους.
 


Πηγές και Βιβλιογραφία:
[1] ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΡΑΒΟΣΙΤΟΥ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
[2] "Τα σιτηρά των θερμών κλιμάτων Αραβόσιτος-Σόργο-Ρύζι-Κεχρί", Ανδρέας Ι. Καραμάνος, Εκδόσεις Παπαζήση.
[3] Plantprotection, Πρόγραμμα Leonardo Da Vinci της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κεφάλαιο 'Αραβόσιτος' - ιστοσελίδα φυτοπροστασίας - plantprotection.hu [Last Access 05/09/2014]
[4] Ernst Haflinger ( Edit. ): Maize-Ciba-Geigy Agrochemichals, Technical Monography
[5] American Phytopathological Society, USA, 1991 196 p.