Κρεμμύδι: Καλλιεργητική τεχνική, και εγκατάσταση της καλλιέργειας
Γενικές πληροφορίες, Βλαστικά στάδια (πινακας), Επιλογή εδάφους (Πριν τη σπορά), Βασική λίπανση, Οργανική λίπανση, Σπορά, Φύτρωμα, Ανάπτυξη φυτών – Καλλιεργητικές φροντίδες, Αντιμετώπιση ζιζανίων, Άρδευση, Άνθηση, Βολβοποίηση, Ανάμεσα στις καλλιεργητικές περιόδους
Γενικές πληροφορίες
Το κρεμμύδι (Allium cepa) είναι φυτό ποώδες και ο βιολογικός του κύκλος είναι διετής (από σπόρο σε σπόρο). Καλλιεργείται ως φαγώσιμο για την παραγωγή ξερών βολβών και για την παραγωγή νωπών κρεμμυδιών (κρεμμυδάκια). Επίσης καλλιεργείται για την παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού κοκκαριού (μικροί βολβοί) ή σπόρου (μπαρούτι).
Βλαστικά στάδια (πινακας)
Επιλογή εδάφους (Πριν τη σπορά)
Δεν συνιστώνται χωράφια με έντονα προβλήματα δυσεξόντωτων ζιζανίων. Ο παραγωγός πρέπει να γνωρίζει τη σύσταση και το PH του εδάφους για την επιλογή των ζιζανιοκτόνων.
Την διάθεση νερού άρδευσης καλής ποιότητας
Το κρεμμύδι έχει ριζικό σύστημα θυσσανώδες που φτάνει σε βάθος εδάφους περίπου 30 εκατοστά. Ως φυτό με επιφανειακό ριζικό σύστημα έχει ανάγκη από συχνά ποτίσματα με καλής ποιότητας νερό, ώστε να αποδώσει τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα.
Την προηγούμενη καλλιέργεια. καθόσον δεν επιλέγονται χωράφια που η προηγηθείσα καλλιέργεια ήταν κρεμμύδι, σκόρδο ή πράσο.
Η καλή προετοιμασία του εδάφους βοηθά στη σπορά (το μέγεθος του σπόρου είναι πολύ μικρό, γι’ αυτό και ονομάζεται από τους παραγωγούς ‘’μπαρούτι’’), σε ένα καλό φύτρωμα αλλά και στις καλλιεργητικές φροντίδες που θα ακολουθήσουν
Βασική λίπανση

Οργανική λίπανση
Σε φτωχά εδάφη προστίθεται ως βασική λίπανση, εφ’ όσον είναι διαθέσιμη, κοπριά καλά χωνεμένη σε ποσότητα 3 - 5 τόνους το στρέμμα ή εφαρμόζεται χλωρή λίπανση με ψυχανθή φυτά (βίκο, λαθούρι κ.α.). Ενδεικτικά σπορά γίνεται το Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο και το Φεβρουάριο κόψιμο και ενσωμάτωση και ακολουθεί η σπορά του κρεμμυδιού.
Σπορά
- Οι καλλιεργητές πρέπει να χρησιμοποιούν πάντα πιστοποιημένο πολλαπλασιαστικό υλικό.
- Σε περιοχές όπου υπάρχει ιστορικό προσβολών σε εχθρούς, ασθένειες κλπ. πρέπει να επιλέγονται ανθεκτικές ποικιλίες ή υβρίδια.
Το βάθος σποράς είναι πολύ μικρό κατά μέσο όρο περίπου 10 χιλιοστά, λόγω του μικρού μεγέθους του σπόρου.
β) Φυτεύεται κοκκάρι σε γραμμές ή σε σπάνιες περιπτώσεις στα πεταχτά (συγκομιδή σε 4 μήνες περίπου). Η σπορά του κοκκαριού πλεονεκτεί έναντι της απ’ ευθείας σποράς σπόρου καθ’ όσον υπάρχει πρωίμιση της παραγωγής.
Για την παραγωγή νωπών κρεμμυδιών:
φυτεύεται κοκκάρι σε διαδοχικές φυτεύσεις. Οι διαδοχικές φυτεύσεις βοηθούν κλιμακωτή συγκομιδή για τη διάθεση των νωπών κρεμμυδιών (κρεμμυδάκια) στην αγορά.
Η Φθινοπωρινή καλλιέργεια γίνεται σε περιοχές με ήπιους χειμώνες.
Φύτρωμα
Κατά το στάδιο του φυτρώματος χρειάζεται προσοχή για να μη δημιουργηθεί επιφανειακή κρούστα (ταράτσωμα) στο έδαφος. Αν δημιουργηθεί επιφανειακή κρούστα ο παραγωγός πρέπει να επέμβει μηχανικά ή να εφαρμόσει ελαφρά ποτίσματα για να κρατά το έδαφος μαλακό.
Ανάπτυξη φυτών – Καλλιεργητικές φροντίδες
Η επιφανειακή λίπανση εφαρμόζεται συνήθως σε δύο ή τρεις δόσεις, ανάλογα με το στάδιο της καλλιέργειας και τις καιρικές συνθήκες (βροχοπτώσεις) που επικρατούν στην περιοχή. Συνήθως οι δόσεις εφαρμόζονται από το στάδιο των 3 φύλλων μέχρι το μεγάλωμα των βολβών.

Αντιμετώπιση ζιζανίων – Ζιζανιοκτονία
Αν επιλεγεί χημική καταπολέμηση των ζιζανίων τότε εφαρμόζεται ζιζανιοκτονία, ανάλογα με τα ζιζάνια που επικρατούν στο χωράφι, τόσο προφυτρωτικά όσο και μεταφυτρωτικά με τα εγκεκριμένα κατά περίπτωση φυτοπροστατευτικά προϊόντα.
Συνιστάται να αποφεύγεται η εφαρμογή ζιζανιοκτόνων όταν αναμένονται ισχυρές και παρατεταμένες βροχοπτώσεις. Υπάρχει ο κίνδυνος έκπλυσης του ζιζανιοκτόνου ή και εκδήλωση φυτοτοξικότητας με ισχυρές και παρατεταμένες βροχοπτώσεις μετά τη χημική εφαρμογή.
Συνιστάται η εναλλαγή του ζιζανιοκτόνου με ζιζανιοκτόνα άλλων ομάδων διαφορετικού τρόπου δράσης..
Πρέπει να τηρούνται αυστηρά οι αναγραφόμενες ημέρες τελευταίας επέμβασης πριν την συγκομιδή.
Άρδευση
- Τεχνητή βροχή
- Μικρομπέκ (είναι η πιο συνήθης εφαρμογή)
- Στάγδην άρδευση
- Αυλάκια
- Κατάκλυση
Άνθηση
Η αρχή της άνθησης εκδηλώνεται µε το σχηµατισµό του ανθικού στελέχους. Η άνθηση είναι τελείως ανεπιθύµητη, όταν η καλλιέργεια προορίζεται για παραγωγή βολβών και επιθυµητή όταν η καλλιέργεια έχει σαν στόχο την σποροπαραγωγή. σχηµατισµός ανθικών στελεχών µπορεί να εµφανίζεται σε φυτά στα οποία δεν έχει αρχίσει η βολβοποίηση ή σε φυτά στα οποία η βολβοποίηση βρίσκεται σε εξέλιξη ή σε φυτά που έχουν ήδη βολβοποιήσει.[2]Θερμοκρασία: Ο σχηµατισµός του ανθικού στελέχους απαιτεί την έκθεση του φυτού σε χαµηλές θερµοκρασίες. Ευνοϊκές θερµοκρασίες για παραγωγή ανθικού στελέχους είναι 4-8oC ή γενικότερα κάτω από 10oC. Όταν η θερµοκρασία είναι πάνω από 21oC δεν εµφανίζονται ανθικά στελέχη. Ο σχηµατισµός ανθικών στελεχών σε καλλιέργειες που σπέρνονται ή φυτεύονται τον χειµώνα ή την άνοιξη, οφείλεται στις παρατεταµένες ή στις περιορισµένης διάρκειας χαµηλές ανοιξιάτικη θερµοκρασίες. Η θερµοκρασία αποθήκευσης του κοκκαριού και των µητρικών βολβών επηρεάζει σηµαντικά τον σχηµατισµό και την εµφάνιση ανθικών στελεχών στο κρεµµύδι. Το κοκκάρι που προορίζεται για τη φύτευση την άνοιξη, για παραγωγή βολβών, ή φρέσκο κρεµµυδάκι, πρέπει να αποθηκεύεται γύρω στους 0oC ή γύρω στους 25oC για να αποφευχθεί η παραγωγή ανθικών στελεχών. Οι µητρικοί βολβοί που προορίζονται για σποροπαραγωγή, συνιστάται να αποθηκεύονται σε θερµοκρασίες από 5-10oC γιατί η αποθήκευση σε αυτές τις θερµοκρασίες, επιτείνει το σχηµατισµό ανθικών στελεχών και µεγιστοποιεί το ποσοστό άνθησης.[2]
Βολβοποίηση
Ο βολβός στο κρεμμύδι σχηματίζεται αφενός από την πάχυνση των βάσεων (κολεών) των φύλλων, λόγω αποθήκευσης θρεπτικών στοιχείων σε μικρή απόσταση πάνω από τον βλαστικό δίσκο και αφετέρου από την πάχυνση μερικών 'φύλλων' που σχηματίζονται στο κέντρο του βολβού, αλλά αποτελούν μόνον αποθηκευτικά όργανα, χωρίς να εμφανίζουν ορατά ελάσματα φύλλων. Η έναρξη, ο ρυθμός ανάπτυξης και ο βαθμός της βολβοποίησης επηρεάζεται από αρκετούς παράγοντες του περιβάλλοντος, η κατανόηση των οποίων θεωρείται προϋπόθεση για την επιτυχή καλλιέργεια του κρεμμυδιού σε μια περιοχή. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την βολβοποίηση είναι:Φωτοπερίοδος: Το κρεμμύδι είναι φυτό μακράς φωτοπεριόδου (πάνω από 12 ώρες φως), εφόσον όλες οι ποικιλίες ευνοούνται στη βολβοποίηση τους όταν αυξάνεται η φωτοπερίοδος. Τα φυτά στην πραγματικότητα είναι ευαίσθητα στην διάρκεια της περιόδου του σκότους, παρά της περιόδου του φωτός. Κυκλοφορούν στο εμπόριο, υβρίδια κρεμμυδιού μικράς φωτοπεριόδου (περίοδος φωτός 12 ώρες/ημέρα). Κάθε ποικιλία ή υβρίδιο κρεμμυδιού έχει μια 'κριτική περίοδο' μήκους ημέρας για έναρξη της βολβοποίησης, ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία και το μέγεθος του φυτού. Η βολβοποίηση πραγματοποιείται όταν το μήκος της ημέρας είναι μεγαλύτερο από την 'κριτική περίοδο' που χαρακτηρίζει την ποικιλία ή υβρίδιο. Επομένως ανάλογα με τις απαιτήσεις σε διάρκεια φωτός, οι ποικιλίες ή υβρίδια κρεμμυδιού διακρίνονται σε:
Ποικιλίες ή υβρίδια πολύ μακράς φωτοπεριόδου με ανάγκες σε διάρκεια φωτός πάνω από 16 ώρες/ημέρα
Ποικιλίες ή υβρίδια μακράς φωτοπεριόδου με ανάγκες σε διάρκεια φωτός 15 ώρες/ημέρα
Ποικιλίες ή υβρίδια μέσης φωτοπεριόδου με ανάγκες σε διάρκεια φωτός 13-14 ώρες/ημέρα
Ποικιλίες ή υβρίδια μικράς φωτοπεριόδου με ανάγκες σε διάρκεια φωτός 12-13 ώρες/ημέρα
Θερμοκρασία: Η θερμοκρασία αρχίζει όταν το μήκος της ημέρας βρίσκεται στα επιθυμητά επίπεδα, με ρυθμό ανάπτυξης που επηρεάζεται σημαντικά από την θερμοκρασία. Ο βολβός αναπτύσσεται πιο γρήγορα όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει. Αντίθετα, χαμηλές θερμοκρασίες μετά τη φύτευση, έχουν σαν αποτέλεσμα να καθυστερήσουν την έναρξη της βολβοποίησης και κατά συνέπεια της ωρίμανσης των βολβών κατά 3-4 εβδομάδες, ανάλογα βέβαια και με τη διάρκεια των χαμηλών θερμοκρασιών. Οι πάρα πολύ υψηλές θερμοκρασίες της τάξης των 40oC στα τροπικά κλίματα, εμποδίζουν τη βολβοποίηση. Η βολβοποίηση είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης του μήκους ημέρας και της θερμοκρασίας, αφού ικανοποιηθεί ο παράγων μήκος ημέρας. [2]
Στάδιο ανάπτυξης φυτού
Αζωτούχος λίπανση: Όταν επικρατεί η επιθυμητή φωτοπερίοδος, ο χρόνος έναρξης της βολβοποίησης μπορεί να επηρεάζεται από το επίπεδο της αζωτούχου λίπανσης. Έλλειψη αζώτου επιταχύνει την έναρξη της βολβοποίησης, ενώ περίσσεια αζώτου την καθυστερεί. [2]
Ανάμεσα στις καλλιεργητικές περιόδους
- Καλό ειναι να εφαρμόζεται αμειψισπορά οπου υπάρχουν πολά προβλήματα με ασθένειες και ζιζάνια, τουλάχιστον τριετής εναλλαγή της καλλιέργειας σε συνδυασμό με βαθιά οργώματα. Στην πράξη μια συνήθης αμειψισπορά που εφαρμόζεται είναι: Ψυχανθές-Βαμβάκι-Σιτηρά-Κρεμμύδι.
- Να απολυμαίνονται τα μέσα καλλιέργειας (εργαλεία, μηχανήματα, σάκοι, κιβώτια, παλετοκιβώτια κλπ.)
- Να εφαρμόζεται ο ετήσιος έλεγχος των ψεκαστικών μέσων (ψεκαστήρες, μηχανήματα, μπάρες ψεκασμού).
- Κατά την καλλιέργεια του αγρού, θα πρέπει τα μηχανήματα να είναι καθαρά και να μην φέρουν υπολείμματα χώματος από άλλα χωράφια που είναι πιθανόν μολυσμένα.
- Διατήρηση του αγρού καθαρού από ζιζάνια τόσο κατά την καλλιέργεια όσο και στο διάστημα μεταξύ των καλλιεργειών.
Πηγές και Βιβλιογραφία:
[1] ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤA ΒΟΛΒΩΔΗ (ΚΡΕΜΜΥΔΙ), ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
[2] Τα βολβώδη λαχανικά του Ολύμπιου Χρήστου, Καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.