Καρπουζιά: Οδηγός Καλλιέργειας
Άρδευση, Επιλογή καλλιεργητικής τεχνικής, Επιλογή σπόρου σποράς, Φύτευση στο σπορείο (εάν δεν χρησιμοποιηθούν έτοιμα σπορόφυτα), Προετοιμασία αγρού πριν τη σπορά – μεταφύτευση, Απολύμανση του εδάφους, Προετοιμασία εδάφους, Σπορά – μεταφύτευση έως την εμφάνιση των πρώτων ανθέων, Φυτοπροστασίας της καλλιεργίας, Κλάδεμα, Ωρίμανση, Συγκομιδή, Εργασίες μετά τη συγκομιδή
Άρδευση
Η συχνότητα και η ποσότητα νερού άρδευσης εξαρτάται από το στάδιο ανάπτυξης του φυτού, την εποχή, την ηλιοφάνεια και τον τύπο του εδάφους. Τα φυτά απαιτούν ικανοποιητικά επίπεδα εδαφικής υγρασίας τόσο κατά την περίοδο βλάστησης όσο και την περίοδο ανάπτυξης του καρπού.
- Λόγω της εκτεταμένης φυλλικής επιφάνειας, τα κολοκυνθοειδή έχουν υψηλό βαθμό απώλειας νερού με τη διαπνοή.
- Άρδευση να γίνεται με προσοχή ώστε να χορηγούνται μόνο οι αναγκαίες ποσότητες νερού.
- Πρέπει να γίνονται συχνά και ελαφρά ποτίσματα. (Άφθονο νερό ή απότομο πότισμα μετά από διακοπή νερού κατά το στάδιο της ωρίμανσης μπορεί να προκαλέσει σχίσιμο του καρπού.)
- Έλεγχος της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του νερού και του εδάφους είναι απαραίτητη για την φυσιολογική ανάπτυξη και την ικανοποιητική ανθοφορία. Προσοχή να δίνεται και στην επαρκή στράγγιση για την μείωση των αλάτων στη ριζόσφαιρα. Σημαντικό ρόλο έχει η ποιότητα του νερού στη συνολική παραγωγή.
Ειδικότερες επιλογές: - Συνιστάται να γίνεται στάγδην άρδευση
- Να αποφεύγεται η άρδευση με αυλάκια. Αποφεύγεται η επαφή του στελέχους του φυτού και του φυλλώματος με το νερό άρδευσης ώστε να μην ευνοείται η εμφάνιση των ασθενειών.
Επιλογή καλλιεργητικής τεχνικής
Οι αναφερόμενες συγκεντρώσεις είναι ενδεικτικές και θα πρέπει να τροποποιούνται κατά περίπτωση.
- Η βασική λίπανση ενσωματώνεται μετά από την απολύμανση και πρίν την μεταφύτευση σε όλη την επιφάνεια του εδάφους και σε βάθος 30 εκ. ή κατά μήκος των γραμμών φύτευσης με τη μισή ή τα 2/3 της ποσότητας.
Οι αναγκαίες ποσότητες σε θρεπτικά στοιχεία παρέχονται στην καλλιέργεια με τη βασική λίπανση και μέσω του νερού άρδευσης (υδρολίπανση).
Στη βασική λίπανση το σύνολο των λιπαντικών μονάδων (κιλά ανά στρέμμα) που εφαρμόζεται στην καλλιέργεια είναι: - Ν = 8 Μονάδες
- Ρ2Ο5 = 16 Μονάδες
- Κ2Ο = 25 Μονάδες
- MgO = 8 Μονάδες
- Στο 1ο στάδιο ανάπτυξης των φυτών (από τη μεταφύτευση έως το ξεσκέπασμα των φυτών γίνεται χορήγηση πυκνών σκευασμάτων φωσφόρου σε αφομοιώσιμη μορφή με ριζοπότισμα (300cc διαλύματος ανά φυτό). Συνήθως γίνονται 2 ριζοποτίσματα: το πρώτο κατά την μεταφύτευση και το δεύτερο μετά από 15 ημέρες.
- Από το ξεσκέπασμα των φυτών μέχρι την άνθηση και καρπόδεση εφαρμόζουμε μειωμένη λίπανση για πρωίμιση της παραγωγής.
Αρχικά και μέχρι την άνθηση σε συγκέντρωση Ν, Κ2Ο, ΜgO σε συγκεντρώσεις 100, 120 και 30 και από την άνθηση έως την ολοκλήρωση της καρπόδεσης σε συγκέντρωση Ν, Κ2Ο, ΜgO σε συγκεντρώσεις 80, 120 και 30. - Συνιστάται η χορήγηση χουμικών και φουλβικών οξέων και αμινοξέων με την υδρολίπανση για την καλύτερη ανάπτυξη των φυτών.
- Από την καρπόδεση έως την ωρίμανση εφαρμόζουμε συστηματικά λίπανση αρχικά κάθε 2η άρδευση και στη συνέχεια σε κάθε αρδευση.
Συγκέντρωση Ν, Κ2Ο, ΜgO σε συγκεντρώσεις 120, 180 και 40.
Από την ωρίμανση μέχρι την συγκομιδή δεν γίνεται χορήγηση θρεπτικών στοιχείων, μόνο παροχή νερού. - Σε όξινα εδάφη προτιμάται η νιτρική άσβεστος ενώ σε αλκαλικά η νιτρική αμμωνία.
Το θειϊκό μαγνήσιο δημιουργεί προβλήματα στην ανάμειξη του με νιτρική άσβεστο. Συνιστάται να προτιμάται το νιτρικό μαγνήσιο λόγω υψηλής διαλυτότητας στο νερό. - Ιχνοστοιχεία χορηγούνται αφού διαπιστωθεί η έλλειψή τους μετά από εξέταση φυλλοδιαγνωστικής.
- Το pH του εδάφους καλό είναι να κυμαίνετε μεταξύ σε 5,8 με 6,5. Για τον ακριβή προσδιορισμό των αναγκών της καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία πρέπει να γίνεται εδαφολογική ανάλυση στην οποία πρέπει να προσδιορίζονται οι υφιστάμενες ποσότητες των στοιχείων στο έδαφος και το pH.
Επιλογή σπόρου σποράς
- Πιστοποιημένος και όχι γενετικά τροποποιημένος σπόρος. Να φέρει τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας και είναι απαλλαγμένος από ιούς, ασθένειες κτλ.
- Να προσδίδει ικανοποιητικό βαθμό ανθεκτικότητας στους μύκητες εδάφους Verticillium, Fusarium και στους ιούς.
- Να διαθέτει υψηλή φυτρωτική και βλαστική ικανότητα, να είναι αποχνωομένος, υγιής και επενδεδυμένος με κατάλληλα φυτοπροστατευτικά προϊόντα για την αντιμετώπιση επιβλαβών οργανισμών κυρίως των ασθενειών Φουζάριο, Ριζοκτόνια, Φυτόφθορα, Πύθιο.
- Χρήση σπορόφυτων εμβολιασμένα σε ανεκτικές ποικιλίες.
Φύτευση στο σπορείο (εάν δεν χρησιμοποιηθούν έτοιμα σπορόφυτα)
Σπορείο σε θερμοκήπιο με σύστημα θέρμανσης ή με ελεγχόμενο περιβάλλον κλιματικών συνθηκών (θερμοκρασίας, υγρασίας, φωτισμού), με εντομοπροστατευτικά δίχτυα στα παράθυρα, προθάλαμο στην είσοδο και εξοπλισμός απολύμανσης.
Πριν την σπορά: Καθαρισμός χώρου από τυχόν υπολείμματα προηγούμενης καλλιέργειας, καταπολέμηση ζιζανίων εντός θερμοκηπίου και στον περιβάλλοντα χώρο.
Επιλογή σπόρου σποράς: Όπως παραπάνω.
Υπόστρωμα: Με χώμα άμμο και τύρφη (1:1:1) ή χώμα κι άμμο (1:1)
Κατά το φύτρωμα: Χρήση κολλητικών παγίδων κίτρινων και μπλέ για την επισήμανση εντόμων. Για την έγκαιρη επισήμανση και αντιμετώπιση εντόμων.
Προετοιμασία αγρού πριν τη σπορά – μεταφύτευση
- Απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας. Η ενσωμάτωση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας αποφεύγεται εκτός εάν δεν υπάρχουν παθογόνα εδάφους ή παθογόνα που διαχειμάζουν στο έδαφος. Για την απομάκρυνση τυχόν μολυσμάτων και ξεκίνημα καλλιέργειας με καθαρό αγρό.
- Τα πλαστικά κάλυψης θα πρέπει να συγκεντρώνονται και να ανακυκλώνονται.
Απολύμανση του εδάφους
- Ηλιοαπολύμανση να γίνεται επί της γραμμής φύτευσης σε ποτισμένο έδαφος με χρήση ειδικών αδιαπέρατων πλαστικών. Η διάρκεια της ηλιοαπολύμανσης θα πρέπει να είναι για διάστημα 4 - 6 εβδομάδων και η θερμοκρασία στο ανώτερο στρώμα του εδάφους 10 - 20 εκ να ξεπεράσει τους 50 oC. Σε καλλιέργειες που γίνονται με αναχώματα μπορεί να αξιοποιηθεί το πλαστικό που θα χρησιμοποιηθεί αργότερα με τα μηχανικά μέσα που διαθέτει ο παραγωγός.
- Μετά την ηλιαπολύμανση γίνεται ενσωμάτωση κοπριάς για εμπλουτισμό του εδάφους με ωφέλιμους μικροοργανισμούς.
- Εάν δεν γίνει ηλιοαπολύμανση, βαθύ όργωμα και έκθεση στον ήλιο.
- Η απολύμανση με χημικά μέσα συστήνεται μόνο εφόσον δεν ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθεί άλλη μέθοδος.
- Καταστροφή των ζιζανίων γύρω από την καλλιέργεια, εάν αποτελούν εστίες προσβολής εχθρών και ασθενειών
- Διατήρηση ή φύτευση φυτών ξενιστών ωφελίμων. Επιλογή φυτών ανάλογα με τα ωφέλιμα που θέλουμε να προσελκύσουμε σύμφωνα με ιστορικό προηγούμενων προσβολών.
- Απολύμανση εργαλείων, μηχανημάτων, κλπ.
- Σε περίπτωση που το έδαφος είναι ξηρό γίνεται ελαφρύ πότισμα για να έρθει στο ρώγο του. Ενσωματώνονται με τη φρέζα τα λιπάσματα για τη βασική λίπανση και χωνεμένη κοπριά σε ποσότητα 5 - 6 τόνοι / στρ.
- Εφόσον υπάρχει χρόνος για να μην καθυστερήσει η εγκατάσταση της καλλιέργειας και δεν έχει γίνει απολύμανση εδάφους, συνιστάται ελαφρύ πότισμα με σκοπό να βλαστήσουν οι σπόροι των ζιζανίων και να καταστραφούν με επιφανειακό φρεζάρισμα βάθους 5 - 7 εκ. Φρεζάρισμα σε μεγαλύτερο βάθος αποφεύγεται γιατί μεταφέρονται σπόροι από τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους στην επιφάνεια.
- Σε περίπτωση καλλιέργειας με αναχώματα (σαμάρια) θα πρέπει:
- Δημιουργία σαμαριών επί της γραμμής φύτευσης για καλύτερη στράγγιση του εδάφους και πρωίμιση της παραγωγής.
- Κάλυψη του εδάφους (τουλάχιστον επί της γραμμής φύτευσης) με μαύρο πλαστικό.
Προετοιμασία εδάφους
Το έδαφος που θα καλλιεργήσουμε τα φυτά θα πρέπει να είναι μαλακό, καλά αποστραγγιζόμενο και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά. Μπορoύμε να ακολουθήσουμε δύο τακτικές για να έχουμε καλά αποτελέσματα ακόμη κι εκεί που το χώμα δεν είναι ιδανικό. Αν φυτεύσουμε σε λάκους, για κάθε φυτό που θα φυτέψουμε, σκάβουμε ένα λάκο με διάμετρο 60 cm και βάθος 30 cm. Κρατάμε το μισό χώμα από αυτό που βγάλαμε από το λάκο και το αναμειγνύουμε με κομπόστ. Γεμίζουμε το λάκο, με αυτό το αφράτο και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά μείγμα χώματος. Ο κάθε λάκος θα πρέπει να απέχει από τον άλλο, από 90 - 180 cm. Όσο πιο μεγάλο καρπό παράγει η ποικιλία που θα καλλιεργήσoυμε, τόσο πιο μεγάλη θα πρέπει να είναι η απόσταση. Οι καρπουζιές θέλουν χώρο για να αναπτυχθούν. Αν αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε την άλλη τακτική με τους λοφίσκους, ανασηκώνουμε το χώμα σε λοφίσκους και πάνω σε αυτούς σπέρνουμε τους σπόρους ή τα σπορόφυτα. Αν σκοπεύουμε να καλλιεργήσουμε λίγα καρπούζια, μπορούμε να φτιάξουμε ένα λοφίσκο για κάθε φυτό. Αν καλλιεργήσουμε πολλά καρπούζια, τότε οι λοφίσκοι θα είναι μακρόστενοι και πάνω σε αυτούς θα καλλιεργούνται πολλά φυτά σε σειρά. Εμπλουτίζουμε όπως και προηγουμένως, το χώμα του λοφίσκου με πλούσια ποσότητα κομπόστ ώστε να έχει πολλά θρεπτικά συστατικά. Η διαμόρφωση του χώματος σε λοφίσκους διατηρεί το χώμα μαλακό και ελαφρύ ώστε να αναπτυχθούν εύκολα οι ρίζες του φυτού. Επιτρέπει τον καλύτερο αερισμό το χώματος ώστε στις ρίζες να φτάνει ευκολότερα το οξυγόνο. Βοηθά στην αποστράγγιση του επιπλέον νερού και έτσι δε σαπίζουν οι ρίζες.[3]
Σπορά – μεταφύτευση έως την εμφάνιση των πρώτων ανθέων
- Η φύτευση της καλλιέργειας μπορεί να γίνει από τον Φεβρουάριο (στις πρώιμες περιοχές) μέχρι τον Ιούλιο.
- Η εγκατάσταση της καλλιέργειας γίνεται με τη χρήση σπορόφυτων. Τα τελευταία χρόνια έχει γενικευτεί η χρήση εμβολιασμένων σπορόφυτων για το καρπούζι και το πεπόνι.
- Τα σπορόφυτα φυτεύονται στο ύψος του λαιμού και όχι βαθύτερα. Προσοχή θα πρέπει να δίνεται ώστε το σημείο εμβολιασμού να μην έρχεται σε επαφή με το έδαφος.
- Στις καλλιέργειες χαμηλής κάλυψης ανοίγονται σταδιακά οπές.
- Στις πρώιμες φυτεύσεις με χαμηλή κάλυψη, μετά την αποκάλυψη του πλαστικού γίνεται φρεζάρισμα.
Φυτοπροστασίας της καλλιέργειας
Για τους εχθρούς και τις ασθένειες που ζημιώνουν ποιοτικά και ποσοτικά την παραγωγή. πρέπει να παίρνονται μέτρα τα οποία στηρίζονται σε έξι βασικές αρχές;
- Τη γνώση της καλλιέργειας,
- Συνεχή παρακολούθηση της καλλιέργειας
- Τη σωστή διάγνωση των επιβλαβών οργανισμών.
- Τη γνώση του βιολογικού κύκλου των επιβλαβών οργανισμών.
- Τη γνώση των ωφελίμων οργανισμών που περιορίζουν τα φυτοφάγα.
- Το ιστορικό του αγρού - περιοχής.
Βάση των παραπάνω ο παραγωγός για τον έλεγχο των εντόμων, ασθενειών και ζιζανίων χρησιμοποιεί ένα σύνολο μέτρων τα οποία συνιστούν την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση και χωρίζονται σε: καλλιεργητικά, μηχανικά βιολογικά και χημικά.Τα καλλιεργητικά, μηχανικά και βιολογικά μέσα συνιστούν τον προληπτικό άξονα γι’ αυτό θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα και να προτιμούνται από τις μεθόδους με χημικά μέσα, εφόσον παρέχουν ικανοποιητικό έλεγχο των επιβλαβών οργανισμών. Τα χημικά μέσα θα χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά. Επειδή ο βιολογικός κύκλος των κολοκυνθοειδών υπαίθρου είναι μικρός, η προστασία της καλλιέργειας εξασφαλίζεται όσον αφορά τις ασθένειες με την πρόληψη (συνδυασμός καλλιεργητικών, μηχανικών και χημικών μέσων). Η αντιμετώπιση των εχθρών γίνεται κυρίως με τους ωφέλιμους οργανισμούς ή με τις επεμβάσεις με εντομοκτόνα. Τα κύρια σημεία στο πρόγραμμα φυτοπροστασίας αφορούν:
- Αξιοποίηση των ιθαγενών ειδών της περιοχής (καλλιεργητικά μέτρα, φυτοφράκτες με φυτά καταφύγια ωφελίμων). Συμπληρωματικά, σε περίπτωση που οι ιθαγενείς πληθυσμοί είναι περιορισμένοι μπορεί να γίνει εξαπόλυση ωφελίμων εντόμων (παρασιτοειδών και αρπακτικών)
- Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων βιολογικής προέλευσης τοξίνες βακίλλων, εντομοπαθογόνοι μύκητες κ.α.
- Χρήση χημικών μέσων μετά την εμφάνισή των φυτοφάγων και
- αφού έχουν ληφθεί όλα τα καλλιεργητικά μέτρα
- εάν το ύψος του πληθυσμού και η προσβολή που δημιουργεί ξεπερνά τα όρια οικονομικής ζημίας.
Κλάδεμα
Τα φυτά της καρπουζιάς πρέπει να κλαδεύονται για αποφυγή υπερβολικής καρπόδεσης έτσι ώστε να παραμείνει ο σωστός αριθμός καρπών με το κατάλληλο εμπορικό μέγεθος. Με το πρώτο κλάδεμα απομακρύνονται όλοι οι κακοσχηματισμένοι (μη εμπορικοί) καρποί ενώ με το δεύτερο απομακρύνονται όλοι οι καρποί που σχηματίστηκαν όψιμα ώστε να αυξηθούν σε μέγεθος αυτοί που θα απομείνουν. Μετά το κλάδεμα πρέπει να υπάρχουν δυο καρποί ανά μίσχο.
[2]
Ωρίμανση
Εύκολο γνώρισμα της ωριμάνσεως, είναι επίσης το κιτρίνισμα και η αποξήρανση του μικρού φύλλου που συνοδεύει το κοτσάνι. Το χαράκωμα, η συστροφή και άλλα τεχνητά μέσα, που επιταχύνουν την ωρίμανση, καταστρέφουν όμως την ποιότητα και λιγοστεύουν την παραγωγή. Όλα αυτά διαφέρουν κάποιες φορές ανάλογα την ποικιλία.
Συγκομιδή
Η συγκομιδή , γίνεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σταδιακά. Οι καρποί πρέπει να είναι στην ώριμη φάση τους για να συγκομισθούν ήτοι να τα επίπεδα σακχάρων τους να είναι μέγιστα. Υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα στο να γίνει αντιληπτό πότε τα καρπούζια είναι ώριμα , με κάποιους πρακτικούς τρόπους να το αναστέλλουν. Χαρακτηριστική μέθοδο αναγνώρισης αποτελεί το κιτρίνισμα και η μετέπειτα ξήρανση του μικρού υποκείμενου στον ποδίσκο φύλλου, ενώ για τους περισσότερο έμπειρους φαίνεται να διαφέρει ο ήχος που παράγεται αν χτυπήσουμε τη ράγα, ο οποίος όταν ο καρπός ωριμάσει είναι χαρακτηριστικός υπόκωφος. Η απομάκρυνση του καρπού από το φυτό γίνεται, χωρίς να αποκολληθεί ο ποδίσκος για να μην υπάρχουν προβλήματα μολύνσεων, ενώ καταλληλότερη ώρα για τη συγκομιδή είναι το βράδυ και αυτό γιατί τις πρωινές ώρες τα καρπούζια μπορεί να σπάσουν λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς τους σε νερό.[4]
Εργασίες μετά τη συγκομιδή
Μετά τη συγκομιδή θα πρέπει:
- Να γίνεται ξερίζωμα της καλλιέργειας αμέσως και απομάκρυνσή της
- Βαθιά άροση με ενσωμάτωση ή όχι υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας.
Πηγές και βιβλιογραφία
[1] ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΡΠΟΥΖΙΟΥ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, Δ/ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
[2] Ανάπτυξη και εξέλιξη καρπουζιού, plantprotection.hu
[3] Καρπούζια, άρθρο του kaliergo.gr
[4] Καλλιέργεια καρπουζιών, άρθρο του agrocapital.gr 
Plant Protection
Επιστροφή στην κατηγορία
