Αγγούρι θερμοκηπίου: Οδηγός Καλλιέργειας

---

---

Έδαφος και Καλλιεργητικές απαιτήσεις

Η αγγουριά μπορεί να αναπτυχθεί σχεδόν σε κάθε τύπο εδάφους.

Το κατάλληλο έδαφος για την καλλιέργεια θερμοκηπιακών καλλιεργειών θεωρείται εκείνο που είναι γόνιμο, στραγγίζει καλά, έχει μικρή αλατότητα, είναι ελαφράς μηχανικής σύστασης (προτιμώνται αμμώδη ή αμμοπηλώδη εδάφη) και είναι πλούσιο σε οργανική ουσία.^[1] πηλώδη ή αργιλοπηλώδη εδάφη, (συγκράτηση υγρασίας-εύκολη στράγγιση) Η χημική αντίδραση του εδάφους πρέπει να είναι ελαφρώς όξινη έως ουδέτερη (pH =5,5 – 7, άριστο επίπεδο γύρω στο 6,5)
Δεν ανέχεται εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα σε άλατα ^[3]

Συχνότητα άρδευσης

• 3-4 ημέρες (άνοιξη-φθινόπωρο)
• 1-2 ημέρες (καλοκαίρι)

Ανάγκες σε νερό:

• 370-600 κβ/στρ.

Ποιότητα νερού:

• EC<1,7 dS-1 ^[3]

Τα φυτά απαιτούν ικανοποιητικά επίπεδα εδαφικής υγρασίας τόσο κατά την περίοδο βλάστησης, όσο και την περίοδο ανάπτυξης του καρπού. Για το λόγο αυτό γίνονται συχνά και ελαφρά ποτίσματα. Η σωστή τροφοδοσία με νερό είναι πρωταρχικής σημασίας για την ανάπτυξη και οικονομική παραγωγή της καλλιέργειας. Ο σχεδιασμός της άρδευσης δύναται να βασίζεται σε μετρήσεις κλιματικών, φυσιολογικών και εδαφικών παραμέτρων. Σημαντικό ρόλο έχει η ποιότητα του νερού στη συνολική παραγωγή. Η συχνότητα και ποσότητα νερού άρδευσης εξαρτάται από το στάδιο ανάπτυξης του φυτού, την εποχή, την ηλιοφάνεια και τον τύπο του εδάφους. Η αγγουριά είναι λιγότερο ανθεκτική στην αλατότητα με επιθυμητή EC< 1.6 Ds/m από ότι η τομάτα ^[1]

Υπερβολική υγρασία στο έδαφος κατά την περίοδο της ανθοφορίας προκαλεί ανθόρροια, ιδίως όταν το ποσό του αζώτου στο έδαφος βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Άφθονο νερό ή απότομο πότισμα μετά από διακοπή νερού κατά το στάδιο της ωρίμανσης μπορεί να προκαλέσει σχίσιμο του καρπού. Η υπερβολική υγρασία μειώνει την οξύτητα, τα διαλυτά στερεά, τις πρωτεϊνες και αυξάνει το ρίσκο για πιο μαλακούς καρπούς και ανώμαλη ωρίμανση. ^[1]

Συνιστάται να γίνεται στάγδην άρδευση Η άρδευση με σταγόνες εξασφαλίζει αποτελεσματική χρήση νερού, ταυτόχρονη εφαρμογή της λίπανσης, έλεγχο της αλατότητας, οικονομία εργατικών και αποτελεί την καλύτερη μέθοδο εφαρμογής.

Συνιστώμενες θερμοκρασίες αέρα για την καλλιέργεια αγγουριών ^[2]

	Χαμηλος φωτισμός (°C)	Υψηλός φωτισμός (°C)	Με το διοξείδιο του άνθρακα (° C)
Νύχτα ελάχιστη*	19	20	20
Ημέρα ελάχιστη	20	21	22
Εξαερισμός	26	26	28

*Απαιτείται ελάχιστη θερμοκρασία ρίζας 19 ° C, αλλά προτιμάται ο 22-23 ° C. ^[2]

Για να εξασφαλιστεί ικανοποιητική εγκατάσταση, οι θερμοκρασίες του εδάφους πρέπει να είναι τουλάχιστον 15 °C (60 °F). Όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία του εδάφους, τόσο πιο γρήγορα γίνονται τα σπορόφυτα και τα λιγότερο ευάλωτα είναι στα έντομα και στις ασθένειες απόσβεσης.^[2]

Αποστάσεις φύτευσης :
Η μεταφύτευση γίνεται όταν τα φυτά φτάσουν στο στάδιο των 4-6 πραγματικών φύλλων και οι ρίζες τους έχουν γεμίσει το φυτοδοχείο.
Η βάση του στελέχους των νεαρών φυτών αγγουριάς είναι πολύ ευπαθής και εύκολα παθαίνει ζημιά και προσβάλλεται από ασθένειες γι΄αυτό και η φύτευσή τους δεν πρέπει να γίνεται βαθιά.

Ενδεικτικές αποστάσεις φύτευσης:
120x30-45 cm
100-150 x 45 cm
150x 40 cm
200 x 50 cm [3]

Παράμετροι διαχωρισμού και σποράς για καλλιέργεια ανοικτού πεδίου ^[2]

Συγκομιδή με το χέρι
Μέθοδος κατανάλωσης	Πυκνότητα φυτών(φυτά / εκτάριο)	Απόσταση μεταξύ γραμμών		Απόσταση σε σειρά		Σπόροι
Νωπά (τεμαχισμένα)	40-50,000	90-120 cm		23-30 cm		1.7 kg/ha
Τουρσί (επεξεργασία)	60-75,000	90-120 cm		15-20 cm		2.0-5.5 kg/ha
Μηχανική συγκομιδή
Τουρσί (επεξεργασία)	50-75,000	60-70		5-10 cm		1.8-5.5 kg/ha

---

ΛΙΠΑΝΣΗ - ΘΡΕΨΗ

Οι αναγκαίες ποσότητες σε θρεπτικά στοιχεία παρέχονται στην καλλιέργεια με τη βασική λίπανση και μέσω του νερού άρδευσης (υδρολίπανση). Οι ποσότητες των θρεπτικών στοιχείων που προστίθενται θα πρέπει να καθορίζονται με βάση: Τα αποτελέσματα της εδαφολογικής ανάλυσης, Τις ιδιαίτερες ανάγκες του αγγουριού σε θρεπτικά στοιχεία, Διάρκεια καλλιέργειας, Ποικιλία, Τρόπος και συχνότητα εφαρμογής της επιφανειακής λίπανσης^[1]

Τα αγγούρια θερμοκηπίου αναπτύσσονται γρήγορα και δεν πρέπει ποτέ να επιτραπεί να υποφέρουν από έλλειψη νερού ή θρεπτικών ουσιών^[2] Ο ρυθμός πρόσληψης θρεπτικών ουσιών από τα αγγούρια θερμοκηπίου είναι πολύ υψηλός^[2]

Η βασική λίπανση πρέπει να στοχεύει στη δημιουργία εδάφους, που να έχει τα κάτωθι χαρακτηριστικά πριν από την μεταφύτευση:
Υψηλά επίπεδα οργανικής ουσίας,
Ικανοποιητική ποσότητα φωσφόρου για ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο,
Αρκετά αποθέματα καλίου, ώστε να εξασφαλίζεται η καλή ποιότητα των πρώτων καρπών, να ενθαρρύνεται η γρήγορη ανάπτυξη των καρπών και να προκαλείται ανάσχεση της ζωηρής βλάστησης των φυτών,
Αρκετό άζωτο, αναγκαίο για την πρώτη ανάπτυξη των φυτών, αλλά όχι τόσο πολύ που να προκαλεί ζωηρή βλάστηση στα φυτά,
Οξύτητα εδάφους γύρω στο pH 5,8-6,5 (εκτός από τα ασβεστώδη εδάφη όπου αυτό είναι αδύνατον).
Τα χημικά λιπάσματα κατά τη βασική λίπανση ενσωματώνονται σε όλη την επιφάνεια του εδάφους και σε βάθος 30 cm ή κατά μήκος των γραμμών φύτευσης, πάντα μετά από την απολύμανση.
Τα ιχνοστοιχεία μαγγάνιο, σίδηρος και μολυβδαίνιο παρέχονται στην καλλιέργεια αποκλειστικά με την υδρολίπανση.

Το σύνολο των λιπαντικών μονάδων (κιλά ανά στρέμμα) που προσλαμβάνονται από μια καλλιέργεια αγγουριάς με πυκνότητα φύτευσης τα 2000 φυτά/στρ, για παραγωγή 24 tn/στρ διάρκειας 6 μηνών καλλιεργητικής περιόδου, είναι:
Ν: 38 Kg
Ρ₂Ο₅: 8.5 Kg
Κ₂Ο: 51 Kg
MgO: 5.3 Kg
CaO: 22 Kg

Η υπερβολική συγκέντρωση αλάτων μειώνει την ανάπτυξη του φυτού και περιορίζει την παραγωγή, μπορεί να χρειαστεί να γίνει χρίση αφαλατικού

Ενδεικτικό πρόγραμμα λίπανσης

Φύτευση:

• επιφανιακή λιπάνση με λιπάσματα τύπου 19-5-15, 20-6-12 και ενσωματώση οργανικής ουσίας στις θέσεις φύτευσης σε μορφή κομπόστ και κοπριάς, μαζί με βιολογικό λίπασμα + Ασβέστιο + οργανική ουσία, εδαφοβελτιωτικά αν ειναι απαραίτητο.
• υδρολίπανση με λιπάσματα τύπου 13-36-13, 12-40-8-, 10-52-10, 10-52-8

Ανάπτυξη πρώτων φύλλων:

• υδρολίπανση με εδαφοβελτιοτικά και φωσφορούχα λιπάσματα με μικρή περιεκτικότητα σε άζωτο, μυκόρριζες αν ειναι απαραίτητο

Ανάπτυξη πλευρικών βλαστών:

• υδρολίπανση με λιπάσματα τύπου 14-6-15, 20-20-20 και εδαφοβελτιοτικά

Άνθηση:

• Υδρολίπανση με λιπάσματα τύπου 14-5-25, 28-14-14 και ιχνοστιχεία
• Διαφυλλική λίπανση με Βόριο, Ψευδάργυρο μαγγάνιο και χαλκό και άλλα ιχνοστοιχεία, αμινοξέα, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και βιταμίνες

Ανάπτυξη καρπών:

• υδρολίπανση και Διαφυλλική λίπανση με λιπάσματα πλούσια σε κάλιο, δευτερευόντως σε ασβέστιο και μαγνήσιο, νιτρικό ασβέστιο, νιτρικό και θειίκο κάλιο, ιχνοστιχεία αν είναι απαραίτητο.

Ωρίμανση:

• υδρολίπανση και Διαφυλλική λίπανση με λιπάσματα πλούσια σε κάλιο (νιτρικό και θειικό κάλιο ή σύνθετα), ασβέστιο και μαγνίσιο
• Διαφυλλική λίπανση με βιοδιεγέρτες για τη μείωση των αβιοτικών στρες και ιχνοστιχεία αν ειναι απαραίτητο.

---

Πολλαπλασιαστικό υλικό (σπόρος)

Πρεπει να γινεται χρηση μόνο πιστοποιημένου, και όχι γενετικά τροποποιημένου, σπόρου
Να προσδίδει ικανοποιητικό βαθμό ανθεκτικότητας στους εδαφογενείς μύκητες (π. χ. Verticillium, Fusarium) και στους ιούς. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν θεραπευτικά χημικά μέσα για την καταπολέμησή τους.

 

---

 

Προετοιμασία θερμοκήπιου πριν τη σπορά-μεταφύτευση

Απολύμανση του εδάφους

Απολύμανση του εδάφους (ηλιοαπολύμανση, απολύμανση με ατμό ή χημικά μέσα)
Απολύμανση εργαλείων, μηχανημάτων κ.λ.π. (Αποφεύγεται η μετάδοση εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων μέσω των μηχανών και των εργαλείων καλλιέργειας.)
 

Ζιζανιοκτονία

Καταστροφή των ζιζανίων έξω από το θερμοκήπιο. Διαχείριση των ζιζανίων (πολλά ζιζάνια είναι ξενιστές ωφελίμων εντόμων)
Εγκατάσταση προθαλάμου στην είσοδο του θερμοκηπίου και τοποθέτηση εντομοστεγούς δικτύου στα ανοίγματα του θερμοκηπίου παρεμποδίζοντας τα έντομα να εισέλθουν εντός αυτού
Σε περίπτωση που το έδαφος είναι ξηρό γίνεται ελαφρό πότισμα για να έρθει στο ρώγο του. Ενσωματώνονται με τη φρέζα τα λιπάσματα για τη βασική λίπανση και χωνεμένη κοπριά σε ποσότητα 5-6 τόνοι / στρ
Εφόσον υπάρχει χρόνος για να μην καθυστερήσει η εγκατάσταση της καλλιέργειας και δεν έχει γίνει απολύμανση εδάφους, συνιστάται ελαφρύ πότισμα με σκοπό να βλαστήσουν οι σπόροι των ζιζανίων και να καταστραφούν με επιφανειακό φρεζάρισμα βάθους 5-7 cm. Φρεζάρισμα σε μεγαλύτερο βάθος αποφεύγεται, γιατί μεταφέρονται σπόροι από τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους στην επιφάνεια. Μειώνεται σημαντικά ο αριθμός των ζιζανίων που θα εμφανιστούν κατά την καλλιεργητική περίοδο.

Η χρήση ζιζανιοκτόνων στο θερμοκήπιο ΔΕΝ επιτρέπεται.

Η κάλυψη του εδάφους (τουλάχιστον κατά τη γραμμή φύτευσης) με μαύρο πλαστικό παρεμποδίζει το φύτρωμα των ζιζανίων και τη νύμφωση εχθρών, που χρησιμοποιούν το έδαφος για την εξέλιξη του βιολογικού τους κύκλου (π. χ. θρίπες, λυριόμυζες)

---

Σπορά - Μεταφύτευση έως την εμφάνιση των πρώτων ανθέων

Η φύτευση της καλλιέργειας γίνεται όταν η θερμοκρασία του αέρα στο θερμοκήπιο την ημέρα είναι γύρω στους 20^οC
Η εγκατάσταση της καλλιέργειας γίνεται είτε με απευθείας σπορά (σπάνια) ή με τη χρήση σπορόφυτων. Συνηθίζεται η χρήση εμβολιασμένων σπορόφυτων ανθεκτικών σε μύκητες εδάφους και νηματώδεις
Τα σπορόφυτα φυτεύονται στο ύψος του λαιμού και όχι βαθύτερα
Με τη φύτευση τοποθετούνται 3-5 προσκολητικές παγίδες ανά στρέμμα, οι οποίες αλάζουν κάθε 7-10 ημέρες. Τοποθετούνται κυρίως για την παρακολούθηση των πληθυσμών των εντόμων και όχι για καταπολέμηση.

Για την υποστήλωση και το κλάδεμα της μεγαλόκαρπης αγγουριάς εφαρμόζονται διάφορα συστήματα, από τα οποία το κατακόρυφο σύστημα της ομπρέλας χρησιμοποιείται ευρέως.
Από την επιφάνεια του εδάφους και σε ύψος 0,5-0,6 m αφαιρούνται όλοι οι πλάγιοι βλαστοί και καρποί, ενώ παραμένουν μόνο τα φύλλα.[1]

Το κλάδεμα με σύστημα της ομπρέλλας δεν είναι κατάλληλο για μεγάλης διάρκειας καλλιέργειες (> 5 μήνες).[2]

---

 

Εμφάνιση των πρώτων ανθέων έως ωρίμανση

Στην αγγουριά αφαιρούνται οι πλευρικοί βλαστοί μέχρι 30 cm κάτω από το σύρμα. Πάνω από το οριζόντιο σύρμα αφήνονται 2 βλαστοί να μεγαλώσουν και να πέσουν προς τα κάτω σε σχήμα «ομπρέλας». Οι πλάγιοι αυτοί κορυφολογούνται όταν φτάσουν σε απόσταση 50 cm από το έδαφος και στη συνέχεια πάνω στους πλάγιους αυτούς αφαιρούνται όλοι οι βλαστοί και εναλλάξ με τους καρπούς

Στην αγγουριά πρέπει να διατηρείται ισορροπία βλάστησης και καρποφορίας. Το κλάδεμα επαναλαμβάνεται εβομαδιαία μέχρι να αρχίσει η συγκομιδή και στη συνέχεια εφαρμόζεται πιο αραιά. Στις περιπτώσεις μεγάλου φορτίου γίνεται αφαίρεση καρπών. Αφαίρεση βλαστών χωρίς καρπούς

Σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης εμφανίζονται κυρίως οι παρακάτω εχθροί: θρίπες, τετράνυχοι, ακάρεα, βρωμούσες, αλευρώσεις, αφίδες, φυλλοφάγες κάμπιες-τούτα (λεπιδόπτερα), λυριόμυζα. ^[1]

---

Έναρξη της ωρίμανσης έως τη συγκομιδή

Σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης μπορεί να εμφανιστεί προσβολή από αλευρώδεις, τούτα και κάμπιες. Εφαρμόζεται κυρίως η βιολογική καταπολέμησή τους.
Ο καρπός αγγουριάς συγκομίζεται άγουρος, όταν αποκτήσει μέγεθος εμπορεύσιμο (μεγααλόκαρπα: μήκος: 20-50 cm και διάμετρο 5-7 cm; μικρόκαρπα: μήκος 10-15 cm). Η συχνή συγκομιδή βοηθά την καρποφορία και παραγωγή καλής ποιότητας αγγουριών. Όταν η θερμοκρασία είναι υψηλή, η συγκομιδή γίνεται κάθε δεύτερη ημέρα.
Οι καρποί αγγουριάς κόβονται μέ μέρος του μίσχου. Αμέσως μετά τη συγκομιδή οι καρποί αγγουριάς να αποθηκεύονται σε συγκεκριμένες συνθήκες.[1]

Συγκομιδή:
Η έναρξη της συγκομιδής γίνεται 2-2,5 μήνες μετά τη σπορά ή 35-60 ημέρες από τη μεταφύτευση
Ο καρπός συγκομίζεται άγουρος, όταν αποκτήσει εμπορεύσιμο μέγεθος, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της αγοράς και του καταναλωτή, συνήθως όταν αποκτήσει μήκος 20-30 cm ή μέχρι 50 cm και διάμετρο 5-7 cm.
Στα μικρόκαρπα υβρίδια η συγκομιδή γίνεται όταν ο καρπός αποκτήσει μέγεθος 10-15 cm.^[3]

---

 

Μετά τη συγκομιδή

Ξερίζωμα της καλλιέργειας αμέσως μετά τη συγκομιδή και απομάκρυνσή της από το χώρο του θερμοκηπίου. Αν η διαδικασία εκθέτει σε κίνδυνο ρύπανσης γειτονικές καλλιέργειες πρέπει να προηγηθεί καταπολέμηση εντός του θερμοκηπίου με ευρέως φάσματος φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Στα φυτά της καλλιέργειας πιθανόν να υπάρχουν παθογόνα, τα οποία εφόσον δεν απομακρυνθούν από το θερμοκήπιο θα αποτελέσουν εστία μόλυνσης για την επόμενη καλλιέργεια
Βαθιά άροση. Ενσωματώνονται σε μεγάλο βάθος τα υπολείμματα της καλλιέργειας, ενώ έρχονται στη επιφάνεια και εκτείθονται σε αντίξοες συνθήκες εχθροί, οι οποίοι χρησιμοποιούν το έδαφος ως μέσο του βιολογικού τους κύκλου.
Άρδευση του θερμοκηπίου. Το έδαφος αποκτά την απαραίτητη υγρασία, ώστε κατά την άροση που προηγείται της επόμενης καλλιέργειας να μη δημιουργούνται συσσωματώματα στην επιφάνειά του εδάφους.^[1]

Αποθήκευση – συντήρηση καρπών
Ο καρπός μπορεί να παραμείνει μόνο μια ημέρα πριν την συσκευασία χωρίς αλλοίωση ποιότητας, σκεπασμένος σε Τ=10-16 οC και ΣΥ=85-95%.

Συνθήκες αποθήκευσης

• Τ=10-16^οC
• ΣΥ=85-95% ^[3]

Εμπορική συσκευασία
Τα καλής ποιότητας αγγούρια πρέπει να είναι ίσα, με πράσινο χρώμα, λίγο ή πολύ βαθύ, ομοιόμορφα, υγιή, σκληρά και δίχως ασθένειες. ^[3]

• Συλλέγονται όταν έχουν τον όγκο που απαιτεί η αγορά και πλένονται, για να φύγουν τυχόν χώματα και σκόνες.
• Τοποθετούνται σε στρώματα σε κιβώτια φοδραρισμένα των οποίων το αντίβαρο δεν πρέπει να ξεπερνά το 18% του βάρους , όταν οι καρποί είναι τοποθετημένοι σε ένα στρώμα και το 13%, όταν υπάρχουν περισσότερα στρώματα.
• Μετά την συλλογή τους, τα αγγουράκια καλύπτονται με υγρή παραφίνη για να μην χάνουν την υγρασία τους . Η μεταφορά σε μακρινές αγορές γίνεται με ψυγεία ^[3]

---

Κυριότεροι εχθροί

 

ΑΛΕΥΡΩΔΕΙΣ

Οι αλευρώδεις Bemisia tabaci και Trialeurodes vaporariorum (Homoptera: Aleurodidae) είναι τα κύρια είδη που προσβάλουν τις κηπευτικές θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Οι αλευρώδεις είναι ζημιογόνοι για την καλλιέργεια σε όλα τα στάδια ανάπτυξής της. Προκαλούν χλωρώσεις και μείωση της φωτοσύνθεσης. Στα μελιτώδη αποχωρρηματά τους αναπτύσσεται καπνιά με σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας των καρπών. Έχουν την ικανότητα μεταφοράς και μετάδοσης ιολογικών ασθενειών. Αναπτύσσουν γρήγορα ανθεκτικότητα στα χημικά εντομοκτόνα.



Παρακολούθηση του πληθυσμού

• Με την καταμέτρηση των ενήλικων στην κάτω επιφάνεια των φύλλων (μεσαία και κορυφαία φύλλα) σε τακτά διαστήματα (1-2 φορές την εβδομάδα). Τα φυτά να επιλέγονται τυχαία μέσα στο θερμοκήπιο, με έμφαση σε αυτά κοντά στα ανοίγματα αερισμού / πόρτες (τουλάχιστον 50 φυτά / στρέμμα). Εάν διαπιστωθούν ανομοιογενή επίπεδα προσβολών (κηλίδες), να αυξηθεί ο αριθμός των δειγμάτων. Για την εκτίμηση του επιπέδου, αλλά και της πορείας εξέλιξης της προσβολής.
• Με την καταμέτρηση προνυμφών τελικού σταδίου (4ου ή πούπα) σε μεσαία φύλλα. Για την εκτίμηση της πορεία εξέλιξης της προσβολής.
• Με μικρές (12×20 cm) κίτρινες κολλητικές παγίδες. Οι παγίδες πρέπει να αντικαθίστανται συχνά, ώστε να γίνεται εύκολη η εκτίμηση των συλλήψεων (2-5 / στρέμμα). Τοποθετούνται κοντά στην κορυφή της καλλιέργειας.

Καλλιεργητικά Μέτρα πριν την προσβολή

• Η εγκατάσταση της καλλιέργειας από αρχές Οκτωβρίου και μετά, καθώς η πυκνότητα πτήσεων αλευρωδών στο περιβάλλον βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με την περίοδο Αυγούστου-Σεπτεμβρίου.
• ΠΡΙΝ την έναρξη των προσβολών
  • Α) Με κίτρινες κολλητικές παγίδες, για μαζική παγίδευση (40-60 / στρέμμα). Για τον έλεγχο του πληθυσμού.
  • Β) Με την εξαπόλυση ωφελίμων οργανισμών. Πολλά αρπακτικά και παρασιτοειδή τρέφονται και αναπτύσσονται με αλευρώδεις. Γενικά για τα αρπακτικά δεν έχει σημασία το είδος του αλευρώδη. Τα παρασιτοειδή, όμως, είναι εξειδικευμένα και το είδος του αλευρώδη έχει σημασία και σχετίζεται με το είδος του παρασιτοειδούς, που θα πρέπει να εξαπολυθεί.
• Αρπακτικά
  • Macrolophus sp. (Με παράλληλη προσθήκη τροφικού συμπληρώματος για καλύτερη εγκατάσταση. Το Macrolophus δραστηριοποιείται μετά το Φεβρουάριο).
  • Amblydromalus limonicus
  • Amblyseiuς swirskii (περιορισμένη εγκατάσταση στην τομάτα)
  • Παρασιτοειδή Encarsia formosa (για το T. vaporariorum) Ertemocerus eremicus (για το T. vaporariorum)
• Με τη χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων. Εάν έχουν γίνει εξαπολύσεις ωφέλιμων οργανισμών σε προγενέστερο στάδιο, καλό θα ήταν να αποφευχθεί η χρήση εντομοκτόνων σε αυτήν τη φάση. Μπορούν να γίνουν επιλεκτικές εξαπολύσεις ωφέλιμων οργανισμών, όπως αναφέρονται παραπάνω.

Καλλιεργητικά Μέτρα σε εγκατεστημένη προσβολή

• Με την εξαπόλυση ωφελίμων οργανισμών, όπως παραπάνω. Για τον έλεγχο του πληθυσμού.
• Με τη χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων. Εάν έχουν γίνει εξαπολύσεις ωφέλιμων οργανισμών σε προγενέστερο στάδιο, να επιλεχθούν χημικά με χαμηλή τοξικότητα στα ωφέλιμα.

Διαχείριση της ανθεκτικότητας:
Οι αλευρώδεις αναπτύσσουν γρήγορα ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα. Για τη διαχείριση αυτού του προβλήματος να ακολουθούντα αυστηρά οι κανόνες που αναγράφονται στην ετικέτα (π.χ. μέγιστος αριθμός επεμβάσεων ανά καλλιεργητή περίοδο). Επίσης, να μην γίνονται πάνω από δύο συνεχόμενες επεμβάσεις με δραστικές ουσίες από την ίδια ομάδα εντομοκτόνων. Για την ομαδοποίηση των εντομοκτόνων να συμβουλευτείτε τούς κατά τόπους γεωτεχνικούς και εντομολογικά εργαστήρια.

 

ΘΡΙΠΕΣ

Οι θρίπες Frankliniella occidentalis και Thrips tabaci (Thysanoptera: Trhipidae) είναι τα κύρια είδη που προσβάλουν τις κηπευτικές θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Οι θρίπες είναι ζημιογόνοι για την καλλιέργεια σε όλα τα στάδια ανάπτυξής της. Στα φύλλα προκαλούν νεκρωτικές κηλίδες, παραμορφώσεις ειδικά των νεαρών ιστών και μείωση της φωτοσύνθεσης. Στους καρπούς παρατηρούνται εσχαρώσεις και συστροφές, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας των καρπών. Έχουν την ικανότητα μεταφοράς και μετάδοσης ιολογικών ασθενειών. Μεγάλο μέρος του βιολογικού τους κύκλου λαμβάνει χώρα σε προστατευμένες θέσεις στο έδαφος δυσχεραίνοντας την αντιμετώπιση του εχθρού. Αναπτύσσουν γρήγορα ανθεκτικότητα στα χημικά εντομοκτόνα.
Αναγνώριση του είδους. Ανάμεσα στα είδη υπάρχουν διαφορές ως προς την ικανότητα μετάδοσης ιώσεων και έχουν αναφερθεί διαφορές στην ευαισθησία σε εντομοκτόνα. Η ταυτοποίηση του είδους ανάμεσα σε Frankliniella occidentalis και Thrips tabaci είναι επιθυμητή, αλλά όχι απαραίτητη.

Παρακολούθηση του πληθυσμού
Με μικρές (12×20 cm) μπλε κολλητικές παγίδες. Οι παγίδες πρέπει να αντικαθίστανται συχνά, ώστε να γίνεται εύκολη η εκτίμηση των συλλήψεων (3-4 / στρέμμα). Τοποθετούνται περίπου στο μέσον του ύψους της καλλιέργειας.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

• Με μπλε κολλητικές παγίδες, για μαζική παγίδευση (40-60 / στρέμμα) Για τον έλεγχο του πληθυσμού.
• Με την εξαπόλυση ωφέλιμων οργανισμών.
  • Αρπακτικά
    • Orius laevigatus (Ανθοφορία επιθυμητή για την καλύτερη εγκατάσταση του αρπακτικού)
    • Amblyseius cucumeris (περιορισμένη εγκατάσταση στην τομάτα)
    • Amblyseiuς swirskii (περιορισμένη εγκατάσταση στην τομάτα)
    • Neoseiulus (Amblyseius) cucumeris, 
    • Hypoaspis miles,
    • Amblydromalus limonicus
  • Νηματώδεις
    • Steinernema sp.
• Με τη χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων.
  Εάν έχουν γίνει εξαπολύσεις ωφέλιμων οργανισμών σε προγενέστερο στάδιο, καλό θα ήταν να αποφευχθεί η χρήση εντομοκτόνων σε αυτήν τη φάση. Μπορούν να γίνουν επιλεκτικές εξαπολύσεις ωφέλιμων οργανισμών, όπως αναφέρονται παραπάνω.

Διαχείριση της ανθεκτικότητας. Οι θρίπες αναπτύσσουν γρήγορα ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα. Για τη διαχείριση αυτού του προβλήματος να ακολουθούντα αυστηρά οι κανόνες που αναγράφονται στην ετικέτα (π.χ. μέγιστος αριθμός επεμβάσεων ανά καλλιεργητή περίοδο). Επίσης, να μη γίνονται πάνω από δύο συνεχόμενες επεμβάσεις με δραστικές ουσίες από την ίδια ομάδα εντομοκτόνων. Για την ομαδοποίηση των εντομοκτόνων να συμβουλευτείτε τούς κατά τόπους γεωτεχνικούς και εντομολογικά εργαστήρια.
 

ΑΦΙΔΕΣ

Τα κύρια είδη αφίδων είναι τα Myzus persicae, Aphis gossypii, Macrosiphum euphorbiae, Aulacorthum solani (Hemiptera: Aphididae).
Οι αφίδες είναι ζημιογόνες για την καλλιέργεια σε όλα τα στάδια ανάπτυξής της. Στα φύλλα προκαλούν νεκρωτικές κηλίδες, παραμορφώσεις ειδικά των νεαρών ιστών και μείωση της φωτοσύνθεσης. Προκαλούν χλωρώσεις , μείωση της φωτοσύνθεσης και καχεξία. Στα μελιτώδη αποχωρήμματά τους αναπτύσσεται καπνιά με σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας των καρπών. Έχουν την ικανότητα μεταφοράς και μετάδοσης ιολογικών ασθενειών. Αναπτύσσουν γρήγορα ανθεκτικότητα στα χημικά εντομοκτόνα.

Παρακολούθηση του πληθυσμού

• Με μικρές (12×20 εκ) κίτρινες κολλητικές παγίδες. Οι παγίδες πρέπει να αντικαθίστανται συχνά, ώστε να γίνεται εύκολη η εκτίμηση των συλλήψεων (3-4 / στρέμμα). Τοποθετούνται στην κορυφή της καλλιέργειας. Προσοχή, οι παγίδες συλλαμβάνουν μόνο τα μεταναστευτικά πτερωτά άτομα.
• Με την καταμέτρηση των αποικιών σε φύλλα (τυχαίο δείγμα, μπορεί να συνδυαστεί με τον έλεγχο για άλλους εχθρούς, όπως αλευρώδεις)

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

• Πριν την έναρξη των προσβολών, με την εξαπόλυση ωφελίμων οργανισμών.
• Παρασιτοειδή
  • Aphidius colemani
  • Aphidius ervi
  • Aphelinus abdominalis
  • Aphidius matricariae
  • Chrysoperla carnea
• Αρπακτικά
  • Adalia bipunctata
  • Aphidoletes aphidimyza
  • Episyrphus balteatus
  • Chrysoperla carnea
• Με χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων.
  Εάν έχουν γίνει εξαπολύσεις ωφελίμων οργανισμών σε προγενέστερο στάδιο, καλό θα ήταν να αποφευχθεί η χρήση εντομοκτόνων σε αυτήν τη φάση. Μπορούν να γίνουν επιλεκτικές εξαπολύσεις ωφελίμων οργανισμών, όπως αναφέρονται παραπάνω.

Διαχείριση της ανθεκτικότητας.
Οι αφίδες αναπτύσσουν γρήγορα ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα. Για τη διαχείριση αυτού του προβλήματος να ακολουθούντα αυστηρά οι κανόνες, που αναγράφονται στην ετικέτα (π.χ. μέγιστος αριθμός επεμβάσεων ανά καλλιεργητή περίοδο). Επίσης, να μη γίνονται πάνω από δύο συνεχόμενες επεμβάσεις με δραστικές ουσίες από την ίδια ομάδα εντομοκτόνων. Για την ομαδοποίηση των εντομοκτόνων, να συμβουλευτείτε τούς κατά τόπους γεωτεχνικούς και εντομολογικά εργαστήρια.
 

ΥΠΟΝΟΜΕΥΤΕΣ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ ή ΦΥΛΛΟΡΥΚΤΕΣ

Τα κύρια είδη φυλλορυκτών είναι τα Lyriomyza trifolii, L. bryoniae και L. huidobrensis (Diptera: Agromyzidae). Οι υπονομευτές είναι ζημιογόνοι για την καλλιέργεια στο στάδιο της προνύμφης, κατά το οποίο ορύσσουν στοές κυρίως στα κατώτερα φύλλα. Σε έντονες προσβολές προκαλούν μείωση της φωτοσύνθεσης και καχεξία. Τα νεαρά φυτά είναι περισσότερο ευαίσθητα σε προσβολές από υπονομευτές.

Παρακολούθηση του πληθυσμού

• Με μικρές (12×20 cm) κίτρινες κολλητικές παγίδες. Οι παγίδες πρέπει να αντικαθίστανται συχνά, ώστε να γίνεται εύκολη η εκτίμηση των συλλήψεων (3-4 / στρέμμα), και τοποθετούνται στην κορυφή της καλλιέργειας.
• Με τον έλεγχο των φύλλων για στοές (τυχαίο δείγμα σε συνδυασμό με τον έλεγχο για άλλους εχθρούς).

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Με τη διαπίστωση των πρώτων προσβολών

• Mε την εξαπόλυση ωφελίμων οργανισμών. Παρασιτοειδή Diglyphus sp. Dacnusa sibirica

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Σε εγκατεστημένη προσβολή

• Με εξαπόλυση ωφελίμων οργανισμών. Εντατικοποίηση των εξαπολύσεων, όπως παραπάνω.
• Με χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων. Εάν έχουν γίνει εξαπολύσεις ωφέλιμων οργανισμών σε προγενέστερο στάδιο, να επιλεχθούν χημικά με χαμηλή τοξικότητα σε ωφέλιμα

 

ΚΑΜΠΙΕΣ ΛΕΠΙΔΟΠΤΕΡΩΝ

Τα κύρια είδη λεπιδοπτέρων είναι τα Agrotis ipsilon , A. segetum, Autographa gamma, Heliothis armigera, Spodoptera exigua (Lepidoptera: Noctuidae) και Ostrinia nubilalis (Lepidoptera: Crambidae). Τα λεπιδόπτερα είναι ζημιογόνα για την καλλιέργεια στο στάδιο της προνύμφης, κατά το οποίο ορύσσουν στοές και «κατατρώγουν» φύλλα, βλαστούς, καρπούς, ακόμα και το ριζικό σύστημα. Σε έντονες προσβολές προκαλούν μείωση της φωτοσύνθεσης και της παραγωγής.

Παρακολούθηση του πληθυσμού

• Με κατάλληλες φερομονικές παγίδες (1 παγίδα / 2-3 στρέμματα)
• Με τον έλεγχο των φύλλων για στοές / φαγώματα / νεαρές προνύμφες (τυχαίο δείγμα σε συνδυασμό με τον έλεγχο, για άλλους εχθρούς).

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

• Mε την εξαπόλυση ωφέλιμων οργανισμών. Εντατικοποίηση των εξαπολύσεων. Για τον έλεγχο του πληθυσμού.
• Με τη χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων.
  Εάν έχουν γίνει εξαπολύσεις ωφέλιμων οργανισμών σε προγενέστερο στάδιο, να επιλεχθούν χημικά με χαμηλή τοξικότητα σε ωφέλιμα.
  Προσοχή: η έγκαιρη αντιμετώπιση της προσβολής είναι κρίσιμη στα λεπιδόπτερα, καθώς μεγάλο μέρος του βιολογικού κύκλου μπορεί να είναι εντός των φυτικών ιστών, και δεν ελέγχονται ικανοποιητικά.

 

ΑΛΛΟΙ ΕΧΘΡΟΙ

Υπάρχουν και άλλοι εχθροί μικρότερης όμως σημασίας για τα θερμοκηπιακά κηπευτικά, που δεν αναφέρονται σε αυτό το εγχειρίδιο (Βρωμούσες, Σιδεροσκούληκα, Υλέμυια κ.ά.).
Με τη διαπίστωση προσβολών και ανάλογα με την ένταση της προσβολής να γίνετε αντιμετώπιση με τη χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων. Εάν έχουν γίνει εξαπολύσεις ωφέλιμων οργανισμών σε προγενέστερο στάδιο για άλλους εχθρούς, να επιλεχθούν χημικά με χαμηλή τοξικότητα σε ωφέλιμα.

 

ΑΚΑΡΕΑ

Αφορά τους κυριότερους ακαρεολογικούς εχθρούς των συγκεκριμένων καλλιεργειών και κυρίως τα είδη των οικογενειών Tetranychidae (Tetranychus urticae, T. cinnabarinus και T. evansi), Tarsonemidae (Polyphagotarsonemus latus) και Eriophyidae (Aculops lycopersici). Ειδικότερα, το T. evansi είναι ένας νέος ακαρεολογικός εχθρός των Solanaceae, που υφίσταται στη χώρα μας και εξαπλώνεται και στην Ευρώπη.



Αντιμετώπιση

• Τοποθέτηση προθαλάμου και δικτύων στα ανοίγματα του θερμοκηπίου, Σημειώνεται, ότι τα ακάρεα μετακινούνται συχνά και μέσω εντόμων φορέων. Η αποτροπή εισόδου των φορέων τους αποτελεί βασικό μέτρο προφύλαξης (π.χ. Tarsonemidae, Eriophyidae)
• Αναλόγως με την περιοχή, επιλογή ποικιλιών /υβριδίων με μικρό βιολογικό κύκλο.
• Στα σπορεία να υπάρχει μέριμνα ελαχιστοποίησης πιθανότητας ύπαρξης προσβολών (δίχτυα, προθάλαμος, χώρος εντός και γύρω από αυτά απαλλαγμένος από αυτοφυή φυτά, είσοδος σε αυτά λίγων ατόμων με «καθαρά» ρούχα, χρήση καθαρών εργαλείων και σκευών) ή προμήθεια φυταρίων από πιστοποιημένο φυτώριο.
• Κατά την εγκατάσταση της καλλιέργειας, δύναται προληπτική εξαπόλυση φυσικών εχθρών προσαρμόζοντας το χρόνο εφαρμογής της στο είδος και στο χρόνο της τελευταίας εφαρμογής χημικού σκευάσματος στο σπορείο / φυτώριο
• Συνεχής καθαρισμός των ζιζανίων εντός και περιφεριακά του θερμοκηπίου. Να ακολουθεί άμεση απομάκρυνση και καταστροφή των φυτικών υπολειμμάτων.
• Τακτική παρακολούθηση από την αρχή καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιέργειας (2 φορές την εβδομάδα), για να διαπιστωθούν: Α) τυχόν συμπτώματα προσβολής ακάρεων στα φυτά δίνοντας έμφαση στις γραμμές κοντά στην περιφέρεια και τα ανοίγματα του θερμοκηπίου. Β) παρουσίας ωφέλιμων εντόμων και ακάρεων (φυσικών εχθρών των φυτοφάγων ακάρεων). Τα φυτά στα οποία διαπιστώθηκαν προσβολές να σημαίνονται κατάλληλα και να παρακολουθούνται
• Αφαίρεση και απομάκρυνση/καταστροφή των προσβλημένων φύλλων/φυτικών ιστών στα αρχικά στάδια προσβολής.
• Χρήση ωφέλιμων εντόμων (Heteroptera, Diptera, Neuroptera) και ακάρεων (Phytoseiidae), που μπορεί να εγκατασταθούν στο θερμοκήπιο από μόνα τους ή κατόπιν εξαπόλυσης αυτών που διατίθενται ως εμπορικά σκευάσματα (π.χ Neoseiulus californicus, Phytoseiulus persimilis, Feltiella acarisuga, Macrolophus pygmaeus κ.ά.).
• Χρήση εγκεκριμένων χημικών σκευασμάτων σε λίγες περιπτώσεις και μόνο εκεί που δεν είναι δυνατός ο έλεγχος των φυτοφάγων ακάρεων με άλλα μέσα. Η επιλογή των φυτοπροστατευτικών ουσιών υποβοηθούμενη από κάθε διαθέσιμο εργαλείο (βάσεις δεδομένων πληροφοριακές ιστοσελίδες κ.λ.π.) θα πρέπει να βασίζεται:
  • στη διαχείριση ανθεκτικότητας των ακάρεων στα φυτοπροστατευτικά προιόντα (δεδομένου ότι πρόκειται για οργανισμούς που αναπτύσσουν γρήγορα ανθεκτικότητα), και
  • στην τοξικότητά τους στους ωφέλιμους οργανισμούς, που τυχόν υπάρχουν στο θερμοκήπιο (επικονοιαστές, φυσικοί εχθροί φυτοφάγων).
• Σε κάθε καλλιεργητική περίοδο, λεπτομερής καταγραφή των ενεργειών: επισκοπήσεις θερμοκηπίου (ημερομηνία αποτέλεσμα), εξαπολύσεις ωφελίμων (είδος, ημερομηνία, ποσότητα), εφαρμογή χημικών σκευασμάτων (ημερομηνία, όνομα ετικέτας, δραστική, δόση).
   

ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ

Τα σπορεία θα πρέπει να γίνονται σε υπόστρωμα απαλλαγμένο από νηματώδεις ή η προμήθειά τους να γίνεται από πιστοποιημένο φυτώριο.
Κατά την καλλιέργεια του αγρού θα πρέπει τα μηχανήματα να είναι καθαρά και να μη φέρουν υπολείμματα χώματος από άλλα χωράφια, που είναι πιθανόν μολυσμένα.
Ενθάρρυνση της εφαρμογής οργανικών υλικών στο έδαφος.
Να αποφεύγεται, αν είναι δυνατόν, η φύτευση την εποχή, που η θερμοκρασία του εδάφους υπερβαίνει τους 20ο C
Εφαρμογή εγκεκριμένων νηματωδοκτόνων πριν τη φύτευση. Σε ορισμένες καλλιέργειες μπορούν να γίνουν και επιπλέον επεμβάσεις στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών.
Εναλλαγή, όπου είναι εφικτό, τω ομάδων νηματωδοκτόνων (οργανοφωσφορικά με καρβαμιδικά) ανά καλλιέργεια.

---

Ασθένειες εδάφους

 

ΑΙΜΟΥ, ΡΙΖΩΝ ΚΑΙ ΚΑΡΠΩΝΠΡΟΣΒΟΛΗ Λ
(Pythium και Phytophthora)

Κατά το φύτρωμα, οι σπόροι προσβάλλονται και εμφανίζουν μαλακή σήψη με αποτέλεσμα να παρατηρούνται κενές θέσεις στους δίσκους σποράς. Τα νεαρά φυτά εμφανίζουν σκουροπράσινη υδαρή κηλίδα με μαλακή σήψη κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Το υποκοτύλιο στην περιοχή της σήψης συρρικνώνεται και μαλακώνει και τα φυτά πίπτουν στο έδαφος πριν μαραθούν. Η σήψη προχωρά προς τη ρίζα και τα φυτά ξεραίνονται. Οταν υπάρχει υγρασία στην προσβεβλημένη περιοχή, εμφανίζεται λευκή εξάνθηση. Σε αναπτυγμένα φυτά αγγουριάς (στάδιο συγκομιδής) παρατηρείται απότομη μάρανση και σήψη του λαιμού ή των ριζών. Ο βλαστός συρρικνώνεται και στο τέλος το φυτό ξεραίνεται.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Χρήση υγιών σπορόφυτων και απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών.
• Αραιή εφαρμογή ποτισμάτων, αποφυγή υπερβολικής υγρασίας.
• Καλή αποστράγγιση του εδάφους. Η προσθήκη άμμου και κοπριάς βελτιώνει την αποστράγγιση.

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων.

 

ΣΚΛΗΡΩΤΙΝΙΑΣΗ
(Sclerotinia sclerotiorum)

Προσβάλλονται τα στελέχη, φύλλα και καρποί. Στα στελεχη, οι προσβολές είναι σοβαρότερες και οδηγούν στην ξήρανση των φυτών. Εμφανίζονται υδαρείς κηλίδες στα προσβεβλημένα μέρη που εξελίσσονται σε σήψεις (σχηματίζονται μικρά ή μεγάλα έλκη). Χαρακτηριστικό της ασθένειας είναι η ανάπτυξη πλούσιας λευκής εξάνθησης ανάμεσα στην οποία σχηματίζονται τα μαύρα σκληρώτια του παθογόνου. Σκληρώτια σχηματίζονται και μέσα στα στελέχη. Οι καρποί προσβάλλονται συνήθως από την κορυφή, όπου απομένουν τα υπολείμματα του άνθους, σαπίζουν και καλύπτονται από πλούσιο λευκό μυκήλιο και μαύρα σκληρώτια. Η μόλυνση μπορεί να εμφανιστεί στους καρπούς και μετά την συλλογή, ειδικά όταν αυτοί διατηρούνται σε χώρους υγρούς και μη καλά αεριζόμενους


Καλλιεργητικά μέτρα

• Βαθιά άροση του εδάφους.
• Απομάκρυνση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας. Απομακρύνονται οι εστίες μόλυνσης.
• Περιορισμός της υγρασίας (καλός αερισμός-αραιή φύτευση-ψεκασμοί των φυτών τις πρωινές ώρες-κανονικά κλαδέματα). ασθένεια ευνοείται από υψηλή υγρασία. Αποφυγή δημιουργίας πληγών στα φυτά. Το παθογόνο εισέρχεται στο φυτό από πληγές.
• Απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτικών τμημάτων ή και ολόκληρων των φυτών. Επιτυγχάνεται η μείωση των εστιών μόλυνσης.
• Παρουσία μεγάλης ποσότητας οργανικής ουσίας, κοπριάς, τύρφης και στα επιφανειακά στρώματα

Χημική καταπολέμηση

• Απολύμανση εδάφους
• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων

 

ΒΕΡΤΙΣΙΛΛΙΩΣΗ
(Verticillium dahliae)

Τα συμπτώματα εκδηλώνονται κυρίως στα αναπτυγμένα φυτά μετά την καρπόδεση.Το παθογόνο εισέρχεται από τις ρίζες στα αγγεία του ξύλου και στη συνέχεια εξαπλώνεται τάχιστα σε όλο το μήκος του στελέχους. Στο έλασμα των κατώτερων φύλλων εμφανίζεται αρχικά χλώρωση μεταξύ των νευρώσεων και στη συνέχεια νέκρωση των χλωρωτικών ιστών. Τα συμπτώματα εμφανίζονται και στα νεότερα φύλλα. Τα φυτά μαραίνονται (ιδιαίτερα κατά τις θερμές ώρες της ημέρας) γίνονται καχεκτικά και τελικά μπορεί να ξηραθούν. Χαρακτηριστικό της ασθένειας είναι ο μεταχρωματισμός των αγγείων του ξύλου από τη ρίζα μέχρι ψηλά στο στέλεχος του φυτού. Ο μεταχρωματισμός αυτός είναι εντονότερος στους κόμβους του φυτού. Η εξέλιξη είναι αργή, αλλά στη φάση των φυτών με μεγάλο φορτίο είναι γρηγορότερη.

Καλλιεργητικά & Φυσικά μέτρα

• Αποφυγή εδαφών με πρόσφατο ιστορικό προσβολών από την ασθένεια, απομάκρυνση της προηγούμενης καλλιέργειας και ζιζανίων, απομάκρυνση προσβεβλημένων φυτών.
• Ηλιοαπολύμανση

Χημική καταπολέμηση

• Απολύμανση εδάφους.

 

ΣΗΨΗ ΡΙΖΩΝ & ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ
(Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum)

Στα νεαρά φυτά παρατηρείται συνήθως στη μια πλευρά του βλαστού, που καλύπτεται από λευκοπορτοκαλί εξάνθηση του παθογόνου. Στα αναπτυγμένα φυτά παρουσιάζεται χλώρωση και αργότερα νεκρώσεις στα κατώτερα φύλλα, κιτρίνισμα των φύλλων και μάρανση. Συχνά παρατηρείται μονόπλευρο σχίσιμο στο κάτω μέρος του στελέχους. Εσωτερικά έχουμε καστανό μεταχρωματισμό των αγγείων του ξύλου στο λαιμό και στις ρίζες και στο τέλος στο στέλεχος παραμένουν μόνο τα αγγεία σαν νήματα. Η ρίζα παρουσιάζει σήψη και τα φυτά ξηραίνονται.

Καλλιεργητικά & Φυσικά μέτρα

• Καταστροφή των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας, χρήση υγιούς σπόρου, απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών.
• Αμειψισπορά
• Εμβολιασμός της επιθυμητής ποικιλίας σε ανθεκτικά υποκείμενα.
• Ηλιοαπολύμανση

Χημική καταπολέμηση

• Απολύμανση εδάφους με ευρέως φάσματος απολυμαντικά
• Χημική καταπολέμηση των σκιαρίδων (δίπτερα των οποίων οι προνύμφες προσβάλλουν το ριζικό σύστημα και τα ακμαία μπορούν να μεταφέρουν σπόρια του παθογόνου από μολυσμένα σε υγιή φυτά).
   

ΑΔΡΟΦΟΥΖΑΡΙΩΣΗ
(Fusarium oxysporum f. sp. cucumerinum)

Ο μύκητας προκαλεί προφυτρωτικές και μεταφυτρωτικές τήξεις και αδρομύκωση στην αγγουριά. Στα νεαρά φυτά παρατηρείται απότομος μαρασμός, χωρίς προηγούμενο κιτρίνισμα των φύλλων. Στα αναπτυγμένα φυτά σημειώνεται κιτρίνισμα, μάρανση, που είναι εντονότερη τις πιο θερμές ώρες της ημέρας, και τέλος ξήρανση. Στα αγγεία του ξύλου εμφανίζεται καστανός μεταχρωματισμός, που διακρίνεται σε εγκάρσια ή σε κατά μήκος τομή του στελέχους ιδιαίτερα στο σημείο των κόμβων.

Καλλιεργητικά & Φυσικά μέτρα

• Χρήση υγιούς σπόρου, απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών, απομάκρυνση προηγούμενης καλλιέργειας.
• Ισορροπημένη λίπανση. Χρήση νιτρικών αζωτούχων λιπασμάτων
• Διατήρηση του pH του εδάφους στο 6,5-7,0
• Εμβολιασμός της ποικιλίας σε ανθεκτικά υποκείμενα
• Ηλιοαπολύμανση

Χημική καταπολέμηση

• Απολύμανση του εδάφους με ευρέως φάσματος απολυμαντικά.
• Φυτοπροστατευτικά προϊόντα

---

 

Αερογενείς μυκητολογικές ασθένειες

 

ΑΝΘΡΑΚΝΩΣΗ
(Colletotrichum lagenarium)

Προσβάλει όλα τα στάδια ανάπτυξης του φυτού με σημαντικότερες προσβολές κατά την περίοδο της άνθισης και της καρποφορίας. Στα φύλλα εμφανίζονται κηλίδες κοντά στα νεύρα και επεκτείνονται στο έλασμα. Στην αρχή είναι πρασινωπές, προοδευτικά σκουραίνουν, γίνονται νεκρωτικές και καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του ελάσματος. Στους μίσχους και στο στέλεχος σχηματίζονται επιμήκεις κηλίδες, βυθισμένες που όταν περιβάλλουν το βλαστό προκαλούν την αποξήρανσή του. Στους καρπούς οι κηλίδες είναι κυκλικές, βυθισμένες, σκούρου χρώματος. Με υγρό καιρό οι κηλίδες γίνονται μαύρες και καλύπτονται από ρόδινες μάζες, που αποτελούνται από τις καρποφορίες του παθογόνου. Στο κέντρο των κηλίδων εμφανίζονται πολυάριθμα στίγματα μαύρα (καρποφορίες του παθογόνου). Αν προσβληθούν οι νεαροί καρποί προκαλείται παραμόρφωση ή καρπόπτωση.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου.
• Εναλλαγή καλλιεργειών και επαναφορά μετά από τουλάχιστον ένα έτος.
• Απομάκρυνση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας.
• Απομάκρυνση των προσβεβλημένων καρπών και φυτών.
• Αποφυγή υπερβολικής υγρασίας (καλός αερισμός, αραιή φύτευση, κλαδέματα κανονικά, ψεκασμοί τις πρωινές ώρες).
• Καταστροφή των άγριων φυτών κολοκυνθοειδών

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων.

 

ΚΛΑΔΟΣΠΟΡΙΩΣΗ
(Cladosporium cucumerinum)

Προσβάλει το φυτό σε όλα τα στάδια της ανάπτυξής του και τα συμπτώματα εμφανίζονται σε όλα τα υπέργεια μέρη του. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στα φύλλα υπό μορφή πολυάριθμων, υδαρών, κιτρινοπράσινων κηλίδων μεταξύ των νεύρων, οι οποίες αργότερα γίνονται γκρι και συχνά περιβάλλονται από κίτρινη ζώνη. Τέλος οι νεκροί ιστοί αποκόπτονται από το φύλλο και σε αυτό εμφανίζονται οπές. Στο κέντρο των κηλίδων, με ευνοικές συνθήκες, εμφανίζονται οι ελαιοπράσινες καρποφορίες του μύκητα. Οι καρποί εμφανίζουν αρχικά μικρές υδαρείς πληγές που μοιάζουν με νύγματα εντόμων. Οι πληγές μεγαλώνουν, βυθίζονται, σκουραίνουν και εκκρίνουν κιτρινοκαστανό κόμμι. Ευνοείται η δευτερογενής ανάπτυξη βακτηρίων με αποτέλεσμα την αποσύνθεση των καρπών. Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας καλύπτονται από τις σκουροπράσινες βελούδινες καρποφορίες του μύκητα.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου.
• Μείωση υπερβολικής υγρασίας εδάφους και αέρος.
• Αμειψισπορά 2-3 ετών.
• Απομάκρυνση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας.
• Απομάκρυνση και καταστροφή των άρρωστων φυτών

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων

ΕΧΟΥΣΜΑΥΡΗ ΣΗΨΗ ή ΚΟΜΜΙΩΣΗ ΣΤΕΛ
(Didymella bryoniae)

Προσβάλλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού. Στο λαιμό και στέλεχος του φυτού εμφανίζονται αρχικά υδαρείς και μετά σκούρες κηλίδες, που εξελίσσονται σε σήψεις μαύρου χρώματος. Η περιοχή εμφανίζει μαύρα πολυάριθμα στίγματα (οι καρποφορίες του μύκητα) και εκκρίνεται πυκνόρευστο κόμμι κοκκινοκαστανού χρώματος. Τα έντονα προσβεβλημένα φυτά ξεραίνονται. Στα φύλλα εμφανίζονται κηλίδες περιφερειακά με τις μαύρες καρποφορίες του μύκητα. Οι καρποί προσβάλλονται στην κορυφή και πολλές φορές η μόλυνση δεν είναι εμφανής εξωτερικά. Εμφανίζεται μόνο σύσφιξη στην κορυφή των καρπών. Εσωτερικά παρουσιάζεται καστανή σήψη. Η μόλυνση στους καρπούς πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της άνθΙσης, ενώ λανθάνουσα μόλυνση μπορεί να εκδηλωθεί και μετά τη συγκομιδή.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Απομάκρυνση των ασθενόντων φυτών και των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας.
• Μείωση της υγρασίας.
• Εναλλαγή της καλλιέργειας και επαναφορά μετά από 2 χρόνια.
• Χρήση υγιούς σπόρου.
• Απολύμανση εργαλείων, σκευών, υλικών και μολυσμένων επιφανειών του θερμοκηπίου.

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων

ΑΛΤΕΡΝΑΡΙΩΣΗ
(Altenaria alternata f. sp. curcubitae)

Τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο στα φύλλα. Στην αρχή εμφανίζονται νεκρωτικά στίγματα, που περιβάλλονται από χλωρωτικό περιθώριο, τα οποία προοδευτικά μεγαλώνουν σχηματίζοντας περίπου κυκλικές νεκρωτικές κηλίδες οι οποίες συνενούμενες μπορούν να καταλάβουν μεγάλο μέρος της επιφάνειας των φύλλων. Στις κηλίδες παρατηρείται καστανόμαυρη εξάνθηση, που είναι η καρποφορία του μύκητα. Ακολουθεί πτώση των φύλλων με αποτέλεσμα τα φυτά να δίνουν μικρότερους και λιγότερους καρπούς. Επίσης οι καρποί υποβαθμίζονται και ποιοτικά, λόγω πρόωρης ή ατελούς ωρίμανσης ή έκθεσης στον ήλιο.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Καταστροφή των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας.
• Χρήση υγιούς σπόρου, αφαίρεση των προσβεβλημένων καρπών
• Περιορισμός της υγρασίας.

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων

 

ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ
(Pseudoperonospora cubensis)

Ο ψευδομύκητας προσβάλλει κυρίως τα φύλλα της αγγουριάς και σπάνια τα μέρη του άνθους και τους καρπούς. Στην αρχή προσβάλλει τα παλαιότερα φύλλα προχωρώντας στα νεότερα της κορυφής. Στην πάνω επιφάνεια του ελάσματος εμφανίζονται μικρές ανοικτοπράσινες κηλίδες, που αργότερα γίνονται χλωρωτικές έως έντονα κίτρινες. Οι κηλίδες περιορίζονται από τα νεύρα με αποτέλεσμα να γίνονται γωνιώδεις. Σε προχωρημένη προσβολή συνενώνονται και μπορούν να καταλάβουν μεγάλο μέρος του ελάσματος. Τα έντονα προσβεβλημένα φύλλα ξηραίνονται και συχνά πίπτουν, ενώ οι μίσχοι παραμένουν πράσινοι και προσκολλημένοι στο στέλεχος. Η παραγωγή του φυτού μειώνεται και οι καρποί υποβαθμίζονται, λόγω πρόωρης ή ατελούς ωρίμανσης ή λόγω ηλιοκαυμάτων .Σε συνθήκες υψηλής σχετικά υγρασίας στην κάτω επιφάνεια των φύλλων εμφανίζεται στις κηλίδες η μαύρη εξάνθηση του παθογόνου.

Καλλιεργητικά μέτρα:

• Μείωση της ατμοσφαιρικής υγρασίας (καλός αερισμός, κανονικά κλαδέματα και ποτίσματα, αραιή φύτευση, ψεκασμοί τις πρωινές ώρες).
• Χρήση ανθεκτικών υβριδίων στο παθογόνο. 
• Απομάκρυνση και καταστροφή των προσβεβλημένων τμημάτων του φυτού.
• Απολύμανση εργαλείων, σκευών, υλικών και μολυσμένων επιφανειών του θερμοκηπίου.
• Αποφυγή ρεύματος αέρος εντός θερμοκηπίου

Χημική καταπολέμηση:

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων

 

ΩΙΔΙΟ
(εκτοπαρασιτικά είδη: Erysiphe cichoracearum, Sphaerotheca fuliginea; ενδοπαρασιτικό είδος: Leveilula taurica)
 

Προσβάλλουν όλα τα πράσινα μέρη του φυτού σχηματίζοντας πυκνές, υπόλευκες αλευρώδεις κηλίδες, που φέρουν εξανθήσεις αποτελούμενες από το μυκήλιο και τις αγενείς καρποφορίες του παθογόνου. Η προσβολή μπορεί να επεκταθεί σε ολόκληρο το έλασμα ή να καλύψει μεγάλο μέρος της επιφάνειας του βλαστού. Η ασθένεια ξεκινά από τα φύλλα της βάσης και μπορεί να καλύψει ολόκληρο το φυτό εκτός από την κορυφή. Τα προσβεβλημένα φύλλα ξηραίνονται και οι καρποί υποβαθμίζονται ποιοτικά, λόγω πρόωρης ή ατελούς ωρίμανσης. Η παραγωγή μειώνεται τόσο περισσότερο, όσο νωρίτερα άρχισε η προσβολή. Μερικές φορές πάνω στις εξανθήσεις εμφανίζονται σκούρα στίγματα , τα κλειστοθήκια, που είναι οι εγγενείς καρποφορίες των παθογόνων. Το ωίδιο προκαλούμενο από το ενδοπαρασιτικό είδος, σχηματίζονται μικρές γωνιώδεις κηλίδες και στην κάτω επιφάνεια του φύλλου εμφανίζεται λευκή εξάνθηση. Στα αρχικά στάδια της προσβολής τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά του περονόσπορου.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Καλλιέργεια ανθεκτικών ειδών στους εκτοπαρασιτικούς μύκητες.
• Απομάκρυνση των φυτών της προηγούμενης καλλιέργειας, χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού και καταστροφή των ζιζανίων μέσα και έξω από το θερμοκήπιο.

Βιολογική καταπολέμηση

• Ψεκασμός των φυτών με φωσφορικά άλατα και χορήγηση φωσφορικών στο λιπαντικό διάλυμα
• Χρήση εγκεκριμένα σκευασμαγτα με τον ανταγωνιστικό μύκητα Ampelomyces quisqualis.

Χημική καταπολέμηση:

• Εφαρμογή εγκεκριμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

 

ΤΕΦΡΑ ΣΗΨΗ ή ΒΟΤΡΥΤΗΣ ή ΒΟΤΡΥΤΙΔΑ
(Botrytis cinerea)

Προσβάλει όλα τα υπέργεια μέρη προκαλώντας σήψη με σοβαρότερες ζημιές αυτές στα στελέχη. Η μόλυνση στο στέλεχος προκαλεί ξήρανση του φυτού από το σημείο προσβολής και πάνω. Στα φύλλα παρουσιάζονται κηλίδες (πολλές φορές με μορφή συγκεντρικών κύκλων), που επεκτείνονται και δημιουργούν νεκρωτικές περιοχές. Στους καρπούς η προσβολή ξεκινάει από τα υπολείμματα του άνθους και καταλήγει στην πλήρη καταστροφή τους, λόγω σήψης. Η σήψη στους καρπούς μπορεί να εμφανιστεί και μετά τη συγκομιδή. Οι προσβεβλημένες περιοχές καλύπτονται από πολύ πλούσιο μυκήλιο γκρί χρώματος

Καλλιεργητικά μέτρα

• Περιορισμός της υπερβολικής υγρασίας.
• Απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτικών μερών.
• Ισορροπημένη λίπανση με αποφυγή της υπερβολικής αζωτούχου λίπανσης.
• Κάλυψη των θερμοκηπίων με πλαστικά φύλλα που έχουν μικρή διαπερατότητα (<15%) στην υπέρυθρη ακτινοβολία υψηλού μήκους κύματος (7-14μm).
• Κάλυψη των θερμοκηπίων με πλαστικά του απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία υψηλών μηκών κύματος (UV blocking films).
• Κάλυψη των θερμοκηπίων με πλαστικά φύλλα (anti fogging), που παρεμποδίζουν τη συμπύκνωση των υδρατμών και το σχηματισμό σταγόνων στην εσωτερική επιφάνειά τους.
•  

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων

---

 

Βακτηριολογικές Ασθένειες

 

ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΚΗΛΙΔΩΣΗ
(Pseudomonas viridiflava)

Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε αναπτυγμένα φυτά. Στα κατώτερα φύλλα εμφανίζονται χλωρωτικές κηλίδες στα σημεία του ελάσματος, που διατηρούνται υγρά για μεγάλο χρονικό διάστημα (περιφέρεια και πτυχώσεις του ελάσματος). Αρχικά οι ιστοί στο κέντρο των κηλίδων είναι μαλακοί και η περιφέρεια χλωρωτική. Αργότερα όμως η κεντρική περιοχή ξηραίνεται και η χλώρωση επεκτείνεται. Οι κηλίδες ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζονται μεγάλα νεκρωτικά τμήματα στο έλασμα του φύλλου.

Καλλιεργητικά & Φυσικά μέτρα:

• Καταστροφή των ζιζανίων, απομάκρυνση των υπολειμμάτων και των προσβεβλημένων φυτών
• Περιορισμός της υγρασίας (καλός εξαερισμός, αραιή φύτευση, κανονικά ποτίσματα, κανονικά κλαδέματα, ψεκασμοί τις πρωινές ώρες)
• Απολύμανση των καλλιεργητικών εργαλείων (εμβάπτιση σε οινόπνευμα, ή διάλυμα φορμόλης 5% σε νερό, ή σε χλωρίνη εμπορίου αραιωμένη κατά 10 φορές)
• Αποφυγή των καλλιεργητικών εργασιών, όταν τα φυτά είναι υγρά.
• Ηλιοαπολυμανση.

Χημική καταπολέμηση:

• Απολύμανση εδάφους με ευρέως φάσματος απολυμαντικά.
• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων για ψεκασμούς κάλυψης για την προστασία του φυλλώματος.

 

ΓΩΝΙΩΔΗΣ ΚΗΛΙΔΩΣΗ
(Pseudomonas syringae pv. lachrymans)

Προσβάλλει φύλλα, μίσχους, στελέχη και καρπούς. Στα φύλλα εμφανίζονται αρχικά σκούρες πράσινες κηλίδες, που αργότερα γίνονται χλωρωτικές και εξελίσσονται σε μεγάλες γωνιώδεις (περιορίζονται από τα νεύρα) έως ακανόνιστες υδαρείς περιοχές. Στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, όταν υπάρχει υψηλή υγρασία, εμφανίζονται λευκού χρωματισμού σταγονίδια γεμάτα βακτήρια. Όταν ξεραθούν, εμφανίζεται λευκή γυαλιστερή κρούστα. Αργότερα οι προσβεβλημένες περιοχές νεκρώνονται και πίπτουν αφήνοντας μεγάλες ακανόνιστες οπές. Στο στέλεχος, οι κηλίδες προσβολής είναι μικρότερες και περισσότερο στρογγυλεμένες με ελαιώδη-υδατώδη όψη. Στους καρπούς εμφανίζονται μικρές επιφανειακές κυκλικές κηλίδες, που αργότερα όταν ο ιστός νεκρώνεται γίνονται υπόλευκες και σχίζονται επιτρέποντας την είσοδο σε μύκητες και βακτήρια με αποτέλεσμα τη σήψη των καρών. Η προσβολή νεαρών καρπών μπορεί να προκαλέσει έντονη καρπόπτωση. Το βακτήριο μεταφέρεται με τον σπόρο. Στην αγγουριά σε σοβαρές προσβολές, οι αυξανόμενες κορυφές των φυτών μολύνονται διασυστηματικά με αποτέλεσμα να γίνονται υδαρείς, κίτρινες και να σταματούν να αναπτύσσονται.

Καλλιεργητικά μέτρα:

• Απολύμανση των καλλιεργητικών εργαλείων, απομάκρυνση και καταστροφή της προηγούμενης καλλιέργειας, χρήση υγιούς σπόρου.
• Αμειψισπορά.
• Περιορισμός της υγρασίας (καλός εξαερισμός, αραιή φύτευση, κανονικά ποτίσματα, κλάδεμα φυτών, ψεκασμοί τις πρωινές ώρες).
• Χρησιμοποίηση ανθεκτικών υβριδίων.
• Αποφυγή καλλιεργητικών εργασιών όταν τα φυτά είναι υγρά

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων

 

ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΣΗΨΗ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ
(Erwinia carotovora subsp. carotovora)

Αρχικά παρατηρείται σήψη στο στέλεχος, κιτρίνισμα και μάρανση των φύλλων , καστανός μεταχρωματισμός των αγγείων του ξύλου σε μικρή απόσταση από το σημείο προσβολής. Στην περιοχή της αρχικής μόλυνσης παρατηρείται έλκος από το οποίο εκρέει πυκνόρευστο δύσοσμο υγρό. Οταν επικρατήσουν στο θερμοκήπιο συνθήκες πολύ υψηλής σχετικής υγρασίας, τότε η σήψη επεκτείνεται σε μεγάλο μήκος του στελέχους με αποτέλεσμα την νέκρωση του φυτού.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Καταστροφή υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας, απολύμανση των εργαλείων κλαδέματος
• Περιορισμός της υγρασίας
• Ισορροπημένη λίπανση.

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων σκευασμάτων.
• Ψεκασμοί μετά το κλάδεμα.

 

ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΜΑΡΑΝΣΗ
(Erwinia tracheiphila)

Στην αγγουριά εμφανίζονται στα φύλλα σκουροπράσινες κηλίδες, που σταδιακά αυξάνονται σε μέγεθος και μάρανση. Η μάρανση σε 1-2 ημέρες επεκτείνεται σε όλο το βλαστό. Τα μολυσμένα φύλλα σταδιακά ξηραίνονται. Από το μολυσμένο βλαστό, το βακτήριο εισέρχεται στο κεντρικό στέλεχος και από εκεί σε όλα τα μέρη του φυτού. Τελικά ολόκληρο το φυτό ξηραίνεται. Η εμπειρική διάγνωση της ασθένειας μπορεί να γίνει με δυό τρόπους: α) με κάθετη τομή σε μαραμένο βλαστό, ένωση ξανά των δύο κομμένων μερών του βλαστού και όταν ο βλαστός είναι μολυσμένος, τότε διακρίνεται η παρουσία υπόλευκου, γλοιώδους βακτηριακού εκκρίματος (σαν κλωστή)όταν απομακρύνουμε αργά τα δύο κομμένα τμήματα, και β) όταν κόψουμε το μολυσμένο βλαστό και τον τοποθετήσουμε σε ένα ποτήρι με νερό, τότε παρατηρείται μετά από 5-10 λεπτά η έξοδος βακτηρίων σαν γαλακτώδες έκκριμα

Καλλιεργητικά μέτρα

• Εξόντωση των εντόμων-φορέων (σκαθάρια) του παθογόνου.
• Απομάκρυνση και καταστροφή των ασθενόντων φυτών.

Χημική καταπολέμηση

• Χρήση εγκεκριμένων χαλκούχων σκευασμάτων

---

 

 Ιολογικές ασθένειες

 

ΜΩΣΑΪΚΟ ΤΗΣ ΑΓΓΟΥΡΙΑΣ
(Cucumber mosaic virus, CMV)

Στα νεαρά φύλλα παρατηρούνται μικρές χλωρωτικές κηλίδες, οι οποίες περιορίζονται στο δίκτυο των νεύρων. Ακολούθως εμφανίζεται κίτρινο μωσαϊκό και παραμόρφωση των φύλλων. Παρατηρείται ανάσχεση της ανάπτυξης του φυτού και σημαντική μείωση της ανθοφορίας με σημαντικές επιπτώσεις στην παραγωγή. Μετάδοση: Μεταδίδεται κατά μη-έμμονο τρόπο με πάρα πολλά είδη αφίδων, και με τo σπόρο ορισμένων φυτικών ειδών (δεν υπάρχουν ενδείξεις για μετάδοση με τον σπόρο τομάτας).
 

ΠΡΑΣΙΝΟ ΜΩΣΑΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΟΧΡΩΣΗ της ΑΓΓΟΥΡΙΑΣ
(Cucumber green mottle mosaic virus, CGMMV)

Στα φύλλα αγγουριάς παρατηρούνται αρχικά ήπιος μεταχρωματισμός και ρυτίδωση των νεύρων, που εξελίσσεται σε ανοιχτόχρωμο έως βαθύ πράσινο μωσαϊκό. Παρατηρείται επίσης μικροφυλλία και παραμόρφωση των φύλλων. Μετάδοση: Μεταδίδεται με τον σπόρο και μέσω της επαφής των ριζών σε υδροπονικά συστήματα, καθώς και με μολυσμένα εργαλεία και τα χέρια κατά την εκτέλεση καλλιεργητικών εργασίων. Πιθανότατα μεταδίδεται και με το κολεόπτερο Aulacophora foveicollis (αυλακοφόρος της πεπονιάς).^[1]

Ιός του κίτρινου μωσαϊκού της κολοκυθιάς
(ZYMV)

Παρατηρείται φλυκταινοειδές μωσαϊκό στα φύλλα και χλώρωση στους καρπούς.Για αντιμετώπιση των ιώσεων θα πρέπει να χρησιμοποιείται υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό, να απολυμαίνονται τα γεωργικά εργαλεία, να λαμβάνονται μέτρα καλής υγιεινής, να καταστρέφονται τα ζιζάνια, καθώς και να καταπολεμούνται τα έντομα-φορείς.^[6]
 

ΨΕΥΔΟΪΚΤΕΡΟΣ ΤΩΝ ΤΕΥΤΛΩΝ
(Beet pseudo-yellows virus, BPYV)

Προκαλεί μεσονεύρια χλώρωση σε φυτά αγγουριάς, που εξελίσσεται σε γενικευμένο ίκτερο. Μπορεί να προκαλέσει απώλειες της τάξης 25-40%. Μετάδοση: Μεταδίδεται με τον αλευρώδη του θερμοκηπίου Trialeurodes vaporariorum κατά ημιέμμονο τρόπο.
 

ΚΙΤΡΙΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΑΝΑΣΧΕΤΙΚΗ ΚΑΧΕΞΙΑ ΤΩΝ ΚΟΛΟΚΥΝΘΟΕΙΔΩΝ
(Cucurbit yellow stunting disorder virus, CYSDV)

Παρατηρείται στις αγγουριές μεσονεύρια χλώρωση, η οποία εξελίσσεται σε ποικιλόχρωση, κιτρίνισμα και αναστολή της ανάπτυξης του φυτού. Τα συμπτώματα σε πολλές περιπτώσεις μοιάζουν με εκείνα του προκαλούνται από τον ιό του ψευδοΐκτερου των τεύτλων. Μετάδοση: Μεταδίδεται με τoν αλευρώδη Bemisia tabaci κατά ημιέμμονο τρόπο.

ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ (αφορά όλες τις ιολογικές ασθένειες)

• Απομόνωση των χώρων που χρησιμοποιούνται για σπορεία με κατάλληλα εντομοστεγή δίχτυα, για αποφυγή μαζικών μολύνσεων, και τοποθέτησή τους κατά το δυνατόν σε περιοχές με απώλεια πυκνής αυτοφυούς βλάστησης στον περιβάλλοντα χώρο. Απόλυτος έλεγχος της αυτοφυούς εφαρμογής βιολογικών μέτρων και, όπου είναι απαραίτητο, σε συνδυασμό με εφαρμογή ζιζανιοκτόνων.

• Καταπολέμηση ζιζανίων ή αυτοφυών φυτών “αποθηκών”, που αποτελούν μέσα συντήρησης των ιών από έτος σε έτος στον περιβάλλοντα χώρο της καλλιέργειας. Συντονισμένη εφαρμογή του μέτρου από μεγάλες ομάδες παραγωγών.

• Καταστροφή υπολειμμάτων της καλλιέργειας με φωτιά ιδιαίτερα σε κρούσματα με ιούς του γένους Tobamovirus, Potexvirus. Απολύμανση των γεωργικών εργαλείων. Καλό πλύσιμο χεριών πριν την έναρξη των καλλιεργητικών φροντίδων και μετά την επαφή με τα ασθενή φυτά.

• Χρονική μετατόπιση της έναρξης της καλλιέργειας σε περιόδους μειωμένης κινητικότητας αφίδων-φορέων

• Απολύμανση ή θερμοθεραπεία σε μη πιστοποιημένου σπόρου ή σπόρου αμφιβόλου προέλευσης.

• Καταπολέμηση των εντόμων φορέων, που μεταδίδουν τα ιικά σωματίδια κατά έμμονο ή ημιέμμονο τρόπο, με τα κατάλληλα εγκεκριμένα εντομοκτόνα και παγίδες.

• Αποφυγή εισόδου εντόμων φορέων σε θερμοκήπια ή σε μικρής έκτασης καλλιέργειες στο ύπαιθρο με χρήση κατάλληλων διχτυών ή χρωματικών εντομοαπωθητικών κατασκευών ή παγίδων.

• Εδαφοκάλυψη με αλουμινόχαρτο ή φύλλα πλαστικού χρώματος λευκού ή κυανού ή γκρι.

• Χρήση ανθεκτικών ποικιλιών, όπου υπάρχουν, χωρίς να προέρχονται από γενετική τροποποίηση.

• Άμεση συλλογή και καταστροφή των φυτών που πρωτοεμφανίζουν ιολογικά συμπτώματα εντός της καλλιέργειας.

• Χωροθέτηση και φύτευση εντομοαπωθητικών φυτών στις καλλιέργειες (ιδίως θερμοκήπια και μικρής έκτασης καλλιέργειες).

 

---

 

Μη παρασιτικές ασθένειες

 

ΞΗΡΗ ΚΟΡΥΦΗ ΤΩΝ ΚΑΡΠΩΝ ή ΤΑΠΑ

Η ξηρή κορυφή προξενείται στους καρπούς κατά την ταχεία ανάπτυξή τους, όταν το ασβέστιο δεν φθάνει στην άκρη τους σε επαρκή ποσότητα, για τη σύνθεση των κυτταρικών τοιχωμάτων. Εμφανίζεται στην τομάτα και πιπεριά κυρίως κατά την περίοδο του καλοκαιριού. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται, όταν οι καρποί είναι ακόμα πράσινοι υπό τη μορφή μικρών, ελαφρά πράσινων κηλίδων, οι οποίες προοδευτικά μεγαλώνουν και αφυδατώνονται σχηματίζοντας σκουρόχρωμες, περίπου κυκλικές (με σαφή όρια), σχεδόν επίπεδες ή βυθισμένες, στιλπνές και δερματώδεις περιοχές, οι οποίες μπορεί να καλύψουν περισσότερη από τη μισή επιφάνεια των καρπών. Η ξηρή κορυφή κατά κανόνα παρατηρείται στην κορυφή των καρπών, χωρίς να αποκλείεται στις πλευρές ή στο εσωτερικό τους. Οι καρποί με την πάθηση ωριμάζουν ταχύτερα σε σχέση με τους υγιείς. Οι παράγοντες που συμμετέχουν σε αυτή την ασθένεια συνδέονται αφενός με την απορρόφηση του ασβεστίου από τις ρίζες και αφετέρου με τη διακίνηση του ασθεστίου στο φυτό.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Καλλιέργεια ποικιλιών και υβριδίων μειωμένης ευπάθειας.
• Ασβέστωση εδάφους, εάν το pH του είναι όξινο. Σε αλκαλικό pH, προσθήκη γύψου (CaSO4), γιατί προσθέτει ασβέστιο και ελαττώνει το pH
• Αποφυγή καλλιέργειας σε αλατούχα εδάφη.
• Κανονικά ποτίσματα με νερό καλής ποιότητας.
• Περιορισμός αζωτούχου λίπανσης.
• Κανονική χορήγηση καλιούχου λίπανσης
• Διαφυλλικοί ψεκασμοί φυλλώματος με διάλυμα 0,4% χλωριούχου ασβεστίου (καθαρότητας 96% σκεύασμα) ή διάλυμα 0,5% χλωριούχου ασβεστίου (καθαρότητας 78% σκεύασμα) για 1-2 φορές την εβδομάδα από την αρχή της πάθησης μέχρι την ανάπτυξη των καρπών

ΣΧΙΣΙΜΑΤΑ ή ΣΚΑΣΙΜΑΤΑ ή ΡΩΓΜΕΣ ΚΑΡΠΩΝ

Αίτια σκασίματος των καρπών θεωρούνται τα ακανόνιστα ποτίσματα, ιδιαίτερα όταν περίοδοι παρατεταμένης ξηρασίας ακολουθούνται από υπερβολική χοήγηση ύδατος, καθώς επίσης ακανόνιστη χορήγηση θρεπτικών στοιχείων.
 

ΣΠΟΓΓΩΔΗΣ ΣΑΡΚΑ ΤΩΝ ΑΓΓΟΥΡΙΩΝ

Στο μεσοκάρπιο παρατηρείται υπό μορφή λευκών περιοχών σπογγώδης υφή, που είναι πιο έντονη στα άκρα των αγγουριών. Το παρέγχυμα των κυττάρων παρουσιάζει υπερπλασία και υπερτροφία με λιγότερους και μικρότερους μεσοκυττάριους χώρους, ενώ το αγγειώδες τμήμα μερικών σπογγωδών περιοχών καταρρέει και νεκρώνεται. Η πάθηση δεν διακρίνεται εξωτερικά και αλλοιώνει την εμφάνιση και γεύση της σάρκας των καρπών.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Ασβέστωση του εδάφους.
• Κανονικά ποτίσματα με καλής ποιότητας νερό.
• Περιορισμός χορήγησης αζωτούχων λιπασμάτων.
• Διατήρηση αγγουριών μετά τη συγκομιδή τους σε χώρους με θερμοκρασία περίπου 8^oC.
• Διαφυλλικοί ψεκασμοί με διάλυμα χλωριούχου ασβεστίου 0,4%

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΡΠΟΠΤΩΣΗ ή ΑΠΟΒΟΛΗ ή ΤΙΝΑΓΜΑ ΑΓΓΟΥΡΙΩΝ

Εμφάνιση της πάθησης στα υβρίδια αγγουριάς, που αναπτύσσουν καρπούς παρθενοκαρπικά (χωρίς γονιμοποίηση). Αρκετά συχνά σε αυτά τα υβρίδια, οι αναπτυσσόμενες σε καρπούς ωοθήκες κιτρινίζουν προοδευτικά και πίπτουν υπό συνθήκες πολύ υψηλών ή πολύ χαμηλών θερμοκρασιών ή ακόμα με την υπερβολική χορήγηση αζώτου. Γενικά, φυτά με μεγάλο φορτίο και με ριζικό σύστημα που έχει υποστεί μικρή ή μεγάλη ζημιά απορρίπτουν μέρος του φορτίου τους.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Ορθολογική λίπανση.
• Αποφυγή χορήγησης υπερβολικής αζωτούχου λίπανσης.
• Ισόρροπη ανάπτυξη των φυτών.
• Αποφυγή ψεκασμών υπό συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών.

---

[1] ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΑΓΓΟΥΡΙ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
- www.minagric.gr/images/stories/docs/agrotis/Georgika_Farmaka/olokl_fitoprostasia/AggouriThermo_Mar2019.pdf
[2] Οδηγός καλλιέργειας: Καλλιέργεια αγγουριών της εταιρίας Haifa
www.haifa-group[.]com/el/οδηγός-καλλιέργειας-καλλιέργεια-αγγουριών
[3] Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΓΟΥΡΙΑΣ
www.aua[.]gr/ekk/wp-content/uploads/2017/05/10-%CE%9A%CE%91%CE%9B%CE%9B%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%93%CE%95%CE%99%CE%91-%CE%9A%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%9A%CE%A5%CE%9D%CE%98%CE%A9%CE%94%CE%A9%CE%9D.pdf
[4] Αγγούρι: Προετοιμασία και απαιτήσεις εδάφους, κλιματικές συνθήκες
wikifarmer[.]com/el/%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B9-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B5%CF%84%CE%BF%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B9%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/
[5] Οδηγός λίπανσης της εταιρίας compo για το Αγγούρι
www[.]compo-expert[.]com/el-GR/kalliergeies/kipeytika/aggoyri
[6] Η καλλιέργια της Αγγουριάς, Υπουργειο Γεωγίας Κύπρου - www.moa.gov.cy/moa/da/da.nsf/All/04ACDD64091414F7C22587AA00491459/$file/Ok12KaliergeiaAggourias.pdf?OpenElement