Ο Ιός μωσαϊκού αγγουριάς (CMV) στην πιπεριά οφείλετε στον παθογόνος οργανισμό Cucumber mosaic virus (CMV), Γένος: Cucumovirus - Οικογένεια: Bromoviridae

Σπουδαιότητα και Σπουδαιότητα

Εύρος ξενιστών:

Ο CMV είναι ένας από τους ιούς με το μεγαλύτερο γνωστό φάσμα ξενιστών:
>1900 είδη φυτών, σε 464 γένη και 100 οικογένειες (Edwardson & Christie, 1986).
Προσβάλλει λαχανικά, ανθοκομικά, καλλωπιστικά και πλήθος ζιζανίων.
Στην πιπεριά (Capsicum annuum) είναι ένας από τους σημαντικότερους ιούς.

Ο CMV αποτελεί παγκοσμίως διαδεδομένο παθογόνο και:

Μπορεί να προκαλέσει σοβαρή μείωση παραγωγής (έως και πλήρη απώλεια σε πρώιμες μολύνσεις).
Επηρεάζει έντονα τη ανθοφορία, την καρπόδεση και την ποιότητα του καρπού.
- Η ένταση των συμπτωμάτων εξαρτάται από:
- το στάδιο ανάπτυξης κατά τη μόλυνση,
- τη γενετική ανθεκτικότητα της ποικιλίας,
- το γενετικό στέλεχος του ιού,
- τις κλιματικές συνθήκες (προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά σε θερμές περιοχές).

Συμπτώματα

Στα φύλλα:

Μωσαϊκό σε κιτρινοπράσινες αποχρώσεις, έντονο κυρίως στα νεαρά φύλλα.
Παραμορφώσεις, κατσάρωμα και συστροφή των ελασμάτων.
Χλωρωτικοί ή νεκρωτικοί ομόκεντροι κύκλοι (“target spots”).
Ανάπτυξη χλωρωτικών κηλίδων ακανόνιστου σχήματος.
Σε έντονες μολύνσεις → νάνος βλαστός.

Στον καρπό:

Μείωση μεγέθους καρπού.
Σκούρα πράσινα επάρματα ή στίγματα.
Ανομοιόμορφη ωρίμανση και “κουρελιασμένη” επιδερμίδα.
Νεκρωτικές βυθίσεις ή εκζεματώδεις κηλίδες (Conti & Masenga, 1977).

Σοβαρές πρώιμες μολύνσεις:

Ακμαία φυτά: μικρά φύλλα, παραμόρφωση, εξαιρετικά μειωμένη καρποφορία.
Μικρά φυτά: πλήρης αποτυχία παραγωγής (Sáez, 1993).

Μετάδοση

Ο CMV μεταδίδεται:

1. Με τις αφίδες (μη επίμονος τρόπος)
πάνω απο 86 είδη αφίδων μπορούν να τον μεταδώσουν.
Οι πιο σημαντικοί φορείς:

Myzus persicae
Aphis gossypii

Χαρακτηριστικά της μη επίμονης μετάδοσης:

Το έντομο μολύνεται σε 5–10 δευτερόλεπτα.
Μπορεί να μεταδώσει τον ιό για 2 λεπτά.
Μετά από 2 ώρες δεν είναι πλέον μολυσματικός.

Γι’ αυτό τα εντομοκτόνα δεν είναι αποτελεσματικά στην αποφυγή μετάδοσης.


Αφίδες

Με μηχανικά μέσα

Οι χυμοί από προσβεβλημένα φυτά μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε εργαστηριακές συνθήκες.
Στον αγρό η μηχανική μετάδοση είναι δευτερεύουσας σημασίας.

Διαγνωστική δυσκολία

Τα συμπτώματα του CMV μοιάζουν με:

PepMV
TSWV
TYLCV
Ζημιές από ζιζανιοκτόνα
Τροφοπενίες (ιδίως Mg, Fe)

Επομένως η διάγνωση γίνεται με:

ELISA (DAS-ELISA) — ανίχνευση 10 ng ιού
RT-PCR (υψηλότερη ευαισθησία)
Test strips (Lateral flow devices) στο χωράφι (ταχείας ανίχνευσης)

Αντιμετώπιση

1. Μείωση της πρωτογενούς μόλυνσης

Απομάκρυνση προσβεβλημένων φυτών.
Εξόντωση ζιζανίων ξενιστών γύρω από την καλλιέργεια.
Καθαρά φυτώρια – προστασία με εντομοστεγές δίχτυ (40–50 mesh).

2. Έλεγχος φορέων, Οι αφίδες ελέγχονται:

βιολογικά (παρασιτοειδή, παθογόνοι μύκητες Lecanicillium),
χημικά (όχι αποτελεσματικό για τον ιό λόγω μη επίμονης μετάδοσης),
ολοκληρωμένα (IPM).

3. Προστασία καλλιέργειας

Χρωμοτροπικές παγίδες (κίτρινες).
Ανθεκτικές/ανεκτικές ποικιλίες όπου διαθέσιμες.
Διατήρηση υγιεινής στα εργαλεία και στα χέρια.

Διαφόρές στα συμπτώματα σε σχέση με άλλους Ιους (CMV – PepMV – TSWV – TYLCV) στην πιπεριά

Χαρακτηριστικά	CMV (Cucumber mosaic virus)	PepMV (Pepino mosaic virus)	TSWV (Tomato spotted wilt virus)	TYLCV (Tomato yellow leaf curl virus)
Τύπος ιού	Cucumovirus (RNA)	Potexvirus (RNA)	Tospovirus (RNA)	Begomovirus (DNA)
Κύριοι φορείς	Αφίδες (μη επίμονα)	Μηχανική μετάδοση – Εργαλεία, επαφή	Θρίπες (Frankliniella occidentalis)	Αλευρώδεις (Bemisia tabaci)
Μωσαϊκό στα φύλλα	Έντονο, κιτρινοπράσινο μωσαϊκό	Ελαφρύ μωσαϊκό, «marbling»	Χάλκινο/μπρούτζινο μωσαϊκό	Συνήθως όχι μωσαϊκό· έντονη χλώρωση
Παραμορφώσεις φύλλων	Ναι, κατσάρωμα – συστροφή	Συνήθως ήπιες	Ναι, συστροφή και νέκρωση νεύρων	Πολύ έντονο κατσάρωμα και μικροφυλλία
Χρωματικές αλλοιώσεις	Χλωρωτικοί/νεκρωτικοί ομόκεντροι κύκλοι	Κίτρινες ραβδώσεις, «tiger stripes»	Χάλκινες/καφέ κηλίδες, νεκρώσεις	Ομοιόμορφη χλώρωση, λεύκανση νεύρων
Συμπτώματα στον καρπό	Μικροί καρποί, στίγματα, ανομοιόμορφη ωρίμανση	Μωσαϊκό, ραβδώσεις, συνολική υποβάθμιση	Νεκρωτικά σημεία, παραμορφώσεις	Μικροκαρπία, καθυστέρηση ωρίμανσης
Ειδικά χαρακτηριστικά	Ομόκεντροι κύκλοι – severe mosaic	Συχνή μηχανική μετάδοση – πολύ μολυσματικός	Χάλκινη εμφάνιση φύλλων (bronzing)	Καρούλιασμα φύλλων + λεύκανση νεύρων
Μεταφορά με σπόρο	Όχι στην πιπεριά	Όχι	Όχι	Ναι (σημαντική διαδρομή)
Ένταση ζημιάς	Υψηλή, ειδικά σε νέες μολύνσεις	Υψηλή σε ευαίσθητες ποικιλίες	Πολύ υψηλή, μπορεί να καταστρέψει φυτά	Πολύ υψηλή (ειδικά σε θερμοκήπια)

1. Παρατηρούνται δακτυλιοειδείς κηλίδες ή χάλκινος/καστανός χρωματισμός στα φύλλα ή νέκρωση;

➤ Ναι → Πιθανό TSWV

✔ Έλεγχος: χάλκινη εμφάνιση, νεκρωτικές κηλίδες, πρόβλημα στην καρπόδεση.

➤ Όχι → Προχώρα

2. Υπάρχει έντονο μωσαϊκό με κιτρινοπράσινες κηλίδες και παραμόρφωση φύλλων;

➤ Ναι → Πιθανό CMV

✔ Έλεγχος: μωσαϊκό, χλωρωτικές ζώνες, μικροφυλλία, μικροί/παραμορφωμένοι καρποί.

➤ Όχι → Προχώρα

3. Υπάρχει συρρίκνωση φύλλων (crinkling), ανομοιόμορφη ωρίμανση καρπών ή “pepino-like” μωσαϊκό;

➤ Ναι → Πιθανό PepMV

✔ Έλεγχος: ρυτίδωση φύλλων, ανομοιόμορφο χρώμα καρπών, έντονο “marbling”.

➤ Όχι → Προχώρα

4. Παρατηρείται έντονη χλώρωση στις νευρώσεις (interveinal chlorosis), κατσάρωμα προς τα πάνω και νάνα ανάπτυξη;

➤ Ναι → TYLCV

✔ Έλεγχος: καρούλιασμα φύλλων, λευκές μύγες στην καλλιέργεια, νάνισμα.

➤ Αν όλα τα παραπάνω είναι αρνητικά → Απαιτείται εργαστηριακή διάγνωση (ELISA/RT-PCR)

Ιός Μωσαϊκού του Αγγουριού (CMV)

ΠΙΠΕΡΙΕΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΚΑΥΤΕΡΕΣ