Ελιά: Πρακτικές ισορροπημένου κλάδεματος διαμόρφωσης, ανανέωσης και καρποφορίας

Γενικές αρχές κλαδέματος

• Να διατηρήσουμε την απόδοση του φυτού,
• Να ρυθμίσουμε την ανάπτυξή του,
• Να καταμερίσουμε σωστά τους καρποφόρους βλαστούς,
• Να διατηρήσουμε σωστή αναλογία φυλλικής και ξυλώδους μάζας,
• Να εξασφαλίσουμε καλή κυκλοφορία του αέρα και διάχυση άπλετου φωτός και
• Να αποφύγουμε την πλεονασματική παραγωγή, έτσι ώστε να έχουμε καρπό κάθε χρόνο και όχι κόθε δύο χρόνια.^[1]

Κύριοι τύποι κλαδέματος

• Κλάδεμα διαμόρφωσης
  Δίνει το επιθυμητό σχήμα των δένδρων
• Κλάδεμα καρποφορίας
  Συνήθως ετήσιο κατά την διάρκεια ή προς το τέλος του χειμώνα. Συστήνεται το άνοιγμα του κέντρου της κόμης με την αφαίρεση των λαιμάργων ή πολύ ζωηρών βλαστών με ταυτόχρονο αραίωμα βλαστών στους βραχίονες ή υποβραχίονες του δένδρου.
• Xλωρό ή καλοκαιρινό κλάδεμα
  Απλή αφαίρεση λαίμαργων βλαστών
• Κλάδεμα ανανέωσης
  Σε μεγάλης ηλικίας δένδρα ή σε εγκαταλελειμμένους ελαιώνες που πρόκειται να μπουν ξανά στην παραγωγή συνιστάται το κλάδεμα ανανέωσης που περιλαμβάνει συνήθως μεγάλες τομές στα σημεία διακλάδωσης των κύριων βραχιόνων (σταυρώματα).

 

Εποχή κλαδέματος

Το κλάδεμα πρέπει να εφαρμόζεται τον χειμώνα ταυτόχρονα με την συγκομιδή όταν η καρποφορία είναι σημαντική ή μετά την συγκομιδή και πάντοτε πριν από την άνθηση. 
Σε περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος παγετού το κλάδεμα θα πρέπει να γίνεται όταν τα φυτά εισέρχονται στη βλαστική περίοδο (νωρίς την άνοιξη). Την περίοδο αυτή έχουμε τις μικρότερες απώλειες καρπού και τις λιγότερες πιθανότητες ζημιών από παγετό. ^[3]

Κλάδεμα Διαμόρφωσης κατά την εγκατάσταση του ελαιώνα

Το κλάδεμα διαμόρφωσης έχει σκοπό να καλυτερεύσει το μελλοντικό σχήμα του δενδρυλλίου, αφαιρώντας όλους τους βλαστούς που εμποδίζουν τη σωστή διαμόρφωσή του. Η ελιά καρποφορεί στα κλαδιά του προηγούμενου έτους.
Το κλάδεμα διαμόρφωσης ξεκινά με τη φύτευση. Εφόσον η φύτευση στέφθηκε με επιτυχία, θα πρέπει α κολούθως το διαμορφώσουμε το σχήμο με ιδιοίτερη προσοχή γιατί πολύ δύσκολα θα μπορούμε να επέμβουμε στη συνέχεια. Δεκαπέντε-είκοσι μέρες μετά την εγκατόσταση κορφολογούμε τα φυτά (60 - 70 εκ. από το έδαφος) και αφαιρούμε τους βλασταύς που δεν χρειόζονταl κρατώντας το πολύ τρεις ή τέσσερις. Αυτή η διαδικασία είναι πολύ χρήσιμη γιατί δημιουργούμε από την αρχή τον βασικό σκελετό του φυτού.^[1]
Το Κλάδεμα διαμόρφωσης ολοκληρώνεται με τη δημιουργία του «μόνιμου» σκελετού:
 

Κλάδεμα καρποφορίας

• Η διατήρηση της παραγωγικότητας
• Η δημιουργία βλαστών μέτριας ζωηρότητας.

Κλάδεμα ανανέωσης

• Γηρασμένα
• Κατεστραμμένα από παγετό
• Κατεστραμμένα από φωτιά
• Δένδρα παρατημένα (ακλάδευτα) για πολλά χρόνια.

Αυτός ο τύπος κλαδέματος γίνεται σπάνια και αλλάζει δραστικό τη μορφή του δένδρου. Η ανανέωση του δένδρου γίνεται μετά από πολλά χρόνια, όταν τα κλαδιά έχουν δώσει τα πάντα από πλευράς καρποφορίας και ο κεντρικός κορμός δεν ξεφεύγει από τον κανόνα οπότε χρειάζεται να τον κόψουμε κάνοντας καθαρή και πλάγια τομή με το πριόνι. Η κομμένη επιφάνεια εν συνεχεία λειαίνεται και αλείφεται με βορδιγάλειο πολτό. Τον βλαστό που θα αντικαταστήσει τον κεντρικό βραχίονα τον διαλέγουμε ανάμεσα στους περιφερειακούς βλαστούς. ^[1]
Μετά την ανανέωση απαιτείται ρύθμιση της λίπανσης και της άρδευσης ώστε να αποφευχθεί υπερβολική βλάστηση ^[2]

* Όταν έχουμε πολύ μεγάλες ζημιές από παγοπληξία ή πυρκαγιά αυτός ο τύπος κλαδέματος ίσως να μην επαναφέρει τα δένδρα σε υγιή κατάσταση, σε αυτή την περίπτωση συνιστάτε: Εκρίζωση και αντικατάσταση με νέο δενδρύλλιο ή Καρατόμηση στη βάση και εμβολιασμός παραφυάδων που επιλέγουμε στη συνέχεια.

Σε όλους τους τύπους κλαδέματος θα πρέπει οι μέτριες και μεγάλες τομές να καλύπτονται με ειδικά επουλωτικά πληγών. Εάν τα δένδρα είναι υγιή συνιστάται ο τεμαχισμός και η ενσωμάτωση ή η απόθεση στο έδαφος των προϊόντων κλαδέματος
 

Περιοδικότητα κλαδέματος (κάθε πόσα χρόνια)

Ο καθορισμός της περιοδικότητας του κλαδέματος βασίζεται στους παρακάτω παράγοντες:

• Βαθμός ανάπτυξης ετήσιων βλαστών
• Φορτίο παραγωγής
• Σύστημα μόρφωσης
• Πυκνότητα φύτευσης
• Γονιμότητα εδάφους
• Κλίμα