Το Έλκος της καστανιάς και η αντιμετώπιση του

Ο μύκητας

Επιστημονικό όνομα: Cryphonectria parasitica Κατάταξη: Kingdom: Fungi Phylum: Ascomycota Subphylum: Pezizomycotina Class: Sordariomycetes Order: Diaporthales Family: Cryphonectriaceae Genus: Cryphonectria Species: C. parasitica

---

Συμπτώματα

O μύκητας προσβάλλει το φλοιό. Η προσβολή συνήθως εκδηλώνεται σε σημεία όπου υπάρχει διάρρηξη του φλοιού όπως τομές κλάδευσης, διχάλες, σημεία τριβής κλαδιών, σημεία εμβολιασμού, φαγώματα εντόμων κλπ. Στο σημείο προσβολής ο φλοιός νεκρώνεται και σε νεαρά δένδρα ή κλαδιά γίνεται πορτοκαλέρυθρος έως καστανός. Μέσα και κάτω από το φλοιό δημιουργούνται λευκοκίτρινες μυκηλιακές πλάκες με μορφή βεντάλιας. Στο κάτω μέρος του έλκους εκπτύσσονται λαίμαργοι βλαστοί. 'Οταν η νέκρωση του φλοιού και στη συνέχεια του καμβίου επέρχεται με βραδύ ρυθμό, το δένδρο σχηματίζει νέα κύπαρα φλοιού (επουλωτικό ιστό) με αποτέλεσμα τη διόγκωση του κορμού στο σημείο του έλκους και την κατά μήκος ραγάδωσή του.. 'Οταν το έλκος περιβάλλει τον κορμό, τότε το επάνω από αυτό τμήμα του δένδρου νεκρώνεται. Οι ρίζες δεν προσβάλλονται από τον μύκητα, σε αντίθεση με την ασθένεια της μελάνωσης της καστανιάς όπου είδη του γένους Phytophtora προσβάλλουν και νεκρώνουν το ριζικό σύστημα των δένδρων. Στην επιφάνεια του φλοιού εμφανίζονται κιτρινοπορτοκαλόχρωμες διογκώσεις όχι μεγαλύτερες από 2 χιλ., τα πυκνίδια, μέσα στα οποία παράγονται τα αγενή πυκνιδιοσπόρια ενώ κάτω από το φλοιό σχηματίζονται τα περιθήκια, μέσα στα οποία παράγονται τα εγγενή σπόρια, τα ασκοσπόρια.^[2]
 Τα φύλλα και τα άνθη δεν προσβάλλονται, οι καρποί όμως φέρουν στην επιφάνεια τους σπόρια του παθογόνου, όταν προέρχονται από ασθενή δέντρα, και μπορούν έτσι να μεταδώσουν την ασθένεια σε αμόλυντες περιοχές.
 

---

Εξάπλωση

Στην Ελλάδα η εξάπλωση της ασθένειας γίνεται με τα πυκνιδιοσπόρια τα οποία μεταφέρονται κυρίως με τη βροχή και το υδρονέφος που δημιουργείται μέσα στο δάσος. Θα πρέπει ιδιαίτερα να τονιστεί ότι έναρξη νέας προσβολής δεν είναι δυνατή εάν δεν υπάρχει διάρρηξη του φλοιού, φυσική ή ανθρωπογενής.
'Οταν επικρατούν ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες, δηλαδή με υψηλή σχετική υγρασία και θερμοκρασίες 17-24 °C τότε τα σπόρια του μύκητα εκβλαστάνουν και εισέρχονται στο φλοιό. Στο σημείο προσβολής εμφανίζεται νέο έλκος.^[2]
Πυκνιδιοσπόρια είναι δυνατό να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις με πουλιά, έντομα και βέβαια τον άνθρωπο. Ιδιαίτερα η μεταφορά έμφλοιας ξυλείας και φυτευτικού υλικού και εμβολίων φαίνεται ότι αποτελούν τους κύριους τρόπους διάδοσης της ασθένειας.[2] Όταν τα σπόρια πέσουν στην επιφάνεια ενός κλαδιού και υπάρχει η κατάλληλη υγρασία, βλαστάνουν και δίνουν υφές που εισχωρούν μέσα στο φλοιό και εγκαθίστανται κάτω από αυτόν, κοντά στο κάμβιο. Η είσοδος του μυκηλίου πραγματοποιείτε από τις πληγές του φλοιο (από έντομα, χαλάζι, ισχυρούς ανέμους κ.τ.λ.).
Μέσα στο δάσος, σημαντικό ρόλο στη μετάδοση της ασθένειας πιστεύεται ότι παίζουν τα έντομα και συγκεκριμένα το έντομο Spulerina simploniella.
Το μυκήλιο είναι ανθεκτικό στο ψύχος και στην ξηρασία. Τα νεαρά δέντρα που έχουν προσβληθεί μπορέι να νεκροθούν σε 3 - 4 χρόνια ενώ τα μεγαλύτερης ηλικίας σε 8 - 10 χρόνια.

---

Αντιμετώπιση (για καστανοδάση)

Στα πρεμνοφυή καστανοδάση:
Χημική καταπολέμηση δεν είναι δυνατή.
Η Βιολογική καταπολέμηση πραγματοποιείται με τοποθέτηση μολύσματος που αποτελείται από φυσικά υπομολυσματικά (προσβεβλημένα με ιό) στελέχη του μύκητα C. parasitica, περιμετρικά των ελκών. Στη συνέχεια ο ιός μεταφέρεται από το μόλυσμα στο μολυσματικό στέλεχος που προκαλεί το έλκος και σταματά την αύξησή του (Εικ. 4). Το δένδρο παράγει τραυματικό ιστό και επουλώνει το έλκος. Η επέμβαση γίνεται σε τουλάχιστον δύο δένδρα/στρ., η δε μέθοδος καταπολέμησης βασίζεται στη φυσική μετάδοση των υπομολυσματικών στελεχών στο καστανοδάσος.^[2]
Παράλληλα συνιστάται η εφαρμογή δασοκομικών, εξυγιαντικών επεμβάσεων όπως:

1. Η σύρριζα κοπή των πρέμνων.
2. Η αποφυγή κλαδεύσεων κατά τους καθαρισμούς των δένδρων που παραμένουν σε κάθε πρέμνο.
3. Η παρακράτηση υγιών διπερίτροπων δένδρων να γίνεται μόνο κατά μήκος δασικών δρόμων, έτσι ώστε να ελέγχεται συνεχώς η κατάσταση της υγείας τους.^[2]

---

Αντιμετώπιση (για καστανεώνες)

Στους καστανεώνες εφαρμόζεται η ίδια βιολογική μέθοδος όπως και στα πρεμνοφυή δάση, με τη διαφορά ότι εδώ συνιστάται η τοποθέτηση μολύσματος στα έλκη όλων των δένδρων κάθε καστανεώνα.

Καλλιεργητικά Μέτρα για καστανεώνες:

• Στους καστανεώνες ακόμα και αν δεν υπάρχει προσβολή: Όταν γινετε κλάδεμα των κλαδιών, να γινετε και επάλειψη των τομών με προστατευτική ουσία.
• Σε βαριές προσβολές η υλοτομία και η απομάκρυνση των έντονα ασθενών δένδρων (Σύρριζα κοπή των πρέμνων) .
• Φύτευση εμβολιασμένων από το φυτώριο δενδρυλλίων (όχι ο εμβολιασμός στα κτήματα σε άγρια υποκείμενα).
• Απολύμανση των εργαλείων κλάδευσης κατά την μετακίνηση από δένδρο σε δένδρο. Η απολύμανση γίνεται με διάλυμα χλωρίνης σε νερό και αναλογία 1:2 (χλωρίνη:νερό)
   

---