Αμυγδαλιά: Καλλιεργητική τεχνική, και εγκατάσταση της καλλιέργειας
Εγκατάσταση του αμυγδαλεώνα, Προετοιμασία του αμυγδαλεώνα, Επιλογή κατάλληλων ποικιλιών και υποκειμένων, Πολλαπλασιασμός, Επικονίαση, Τρόπος καρποφορίας - Ανάπτυξη καρπού, Έδαφος, Λίπανση, Άρδευση, Κλάδεμα, Ζιζανιοκτονία
Εγκατάσταση του αμυγδαλεώνα
- Η αμυγδαλιά είναι είδος σταυτογονιμοποιούμενο και γι’ αυτό πρέπει να εξασφαλίζονται κατάλληλες ευνοϊκές καιρικές συνθήκες κατά την άνθηση για να επιτευχθεί η επικονίαση.
- Η αμυγδαλιά ανθίζει νωρίς και ως εκ τούτου πρέπει να αποφεύγονται οι παγετόπληκτες περιοχές. Μερικοί μέθοδοι προστασίας από τον παγετό είναι:
- Επιλογή κατάλληλης τοποθεσίας για φύτευση π.χ. με κλίση εδάφους >1-3%, κοντά σε υδάτινους όγκους κ.λπ.
- Επιλογή ποικιλίας με όψιμη άνθηση.
- Περιορισμός των αζωτούχων λιπάνσεων πλησιάζοντας προς το Φθινόπωρο.
- Διατήρηση των δένδρων σε καλή κατάσταση (εύρωστα και υγιή).
- Καταστροφή των ζιζανίων
- Συνιστάται το ασβέστωμα του κορμού.
- Χρήση κολάρων από χαρτόνι, φελιζόλ, πλαστικά μονωτικά, σακούλες κ.α. στα νεαρά δενδρύλλια για προστασία από τον παγετό.
- Εγκατάσταση ανεμοφρακτών, χρήση ανεμομικτών, κάθετων τουρμπίνων S.I.S., τεχνητής βροχής.
- Η αμυγδαλιά είναι ευπαθής σε μυκητολογικές ασθένειες και ιδιαίτερα στη μονίλια. Γι’ αυτό πρέπει να καλλιεργείται σε περιοχές κατά το δυνατόν ξηροθερμικές, με μειωμένη σχετική υγρασία και βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια της άνθησης.

Προετοιμασία του αμυγδαλεώνα
Επιλογή κατάλληλων ποικιλιών και υποκειμένων
Πολλαπλασιασμός
Η αμυγδαλιά πολλαπλασιάζεται κυρίως με ενοφθαλμισμό με όρθιο Τ πάνω σε υποκείμενα σπορόφυτα ή κλώνους ηλικίας 1-2 ετών, αν και μερικές φορές χρησιμοποιείται ο εγκεντρισμός (σχιστός ή υπόφλοιος στεφανίτης) συνήθως σε δέντρα μεγάλης ηλικίας. Ο ενοφθαλμισμός μπορεί να γίνει νωρίς την άνοιξη μόλις αρχίσει να αποκολλάται εύκολα ο φλοιός του υποκειμένου με κοιμώμενο οφθαλμό από εμβολιοφόρους βλαστούς, που κόπηκαν έγκαιρα και διατηρήθηκαν κατάλληλα συσκευασμένοι σε θερμοκρασία 3-4oC. Σαν πιο κατάλληλη εποχή θεωρείται το καλοκαίρι (μέσα Ιουλίου) και το φθινόπωρο (αρχές Σεπτεμβρίου) με ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες, περίοδοι που εξασφαλίζουν και κατάλληλα εμβόλια.[4]Επικονίαση
Τρόπος καρποφορίας - Ανάπτυξη καρπού
Η αμυγδαλιά σχηματίζει απλούς ανθοφόρους οφθαλμούς πλάγια σε λογχοειδή (μπουκέτα του Μαΐου), λεπτοκλαδιά και βλαστούς κατά τη βλαστική περίοδο, που συμπληρώνουν την ανάπτυξή τους κατά τη ληθαργική περίοδο που ακολουθεί και ανθίζουν νωρίς την επόμενη άνοιξη, αν ικανοποιηθούν οι ανάγκες τους σε ψύχος για τη διακοπή του ληθάργου τους. Η διαφοροποίηση των οφθαλμών της αμυγδαλιάς γίνεται το καλοκαίρι και οι πρώτες καταβολές ανθέων διαπιστώνονται κατά τα τέλη Ιουλίου έως τα μέσα Αυγούστου.
Οι πιο πολλές ποικιλίες σχηματίζουν τους περισσότερους ανθοφόρους οφθαλμούς πλάγια σε λογχοειδή ή μπουκέτα του Μαΐου και ανά ένα σε κάθε κόμβο. Μερικές όμως ποικιλίες έχουν την τάση να σχηματίζουν δύο ωοθήκες σε κάθε άνθος, που εξελίσσονται σε δύο καρπούς με κοινό ποδίσκο. Οι νέοι αμυγδαλεώνες που δέχονται τις αναγκαίες καλλιεργητικές φροντίδες, αρχίζουν να σχηματίζουν ανθοφόρους οφθαλμούς κατά τον 3ο ή 4ο χρόνο από την εγκατάστασή τους. Η αμυγδαλιά εισέρχεται σε καρποφορία από τον 8ο-10ο χρόνο της ηλικίας της. Η παραγωγική ζωή της υπολογίζεται σε 50 και πλέον χρόνια.[2]
Η ανάπτυξη του καρπού της αμυγδαλιάς πραγματοποιείται σε 3 στάδια, τα οποία είναι τα εξής:
- 1ο στάδιο: Η φάση αυτή διαρκεί από την γονιµοποίηση των ανθέων µέχρι και το τέλος της ανάπτυξης του καρπού, τέλη Απριλίου µε αρχές Μαΐου ανάλογα µε την θερµοκρασία. Κατά τη διάρκεια του πρώτου σταδίου ο καρπός φτάνει το µέγιστο µέγεθός του αλλά παραµένει µαλακός. Η τελική µορφή του σπέρµατος στο στάδιο αυτό είναι µια λευκή κατασκευή µε πυκνό εξωτερικό στρώµα, γεµάτο µε ένα υδατώδη διάφανο ιστό, τον σπερµατικό ιστό. Στη φάση αυτή µπορεί να συµβουν τρία κύµµατα αποκοπής των ανθέων ή πτώσης των καρπών, σαν µια φυσική διαδικασία αραιώµατος και ανταγωνισµού που µπορεί βέβαια να επηρεαστεί και από τις συνθήκες του περιβάλλοντος ή από κακούς χειρισµούς του καλλιεργητή.
- 2ο στάδιο: Μετά το τέλος του πρώτου σταδίου, ο καρπός µπαίνει στη φάση σκλήρυνσης του ενδοκαρπίου και αύξησης του εµβρύου που παραµένει µαλακό. Αύτη η περίοδος είναι πολύ κρίσιµη γιατί η καταπόνηση στο διάστηµα αυτό µπορεί να προκαλέσει ζηµιές στην παραγωγή. Η σκλήρυνση του ενδοκαρπίου ολοκληρώνεται Ιούνιο µε Ιούλιο ενώ η αύξηση του εµβρύου αρχές Ιουνίου.
- 3ο στάδιο: Κατά το στάδιο αυτό ολοκληρώνεται η µορφολογική διαφοροποίηση του περικαρπίου, του ενδοκαρπίου και του σπέρµατος καθώς και η ωρίµανση του καρπού. ∆ύο ξεχωριστές διαδικάσιες που συνήθως συµβαίνουν ταυτόχρονα σηµατοδοτούν την ωρίµανση του καρπού. Η µία είναι το σχίσιµο του περικαρπίου κατά µήκος της ραφής που σταδιακά αποκολλάται από το κέλυφος και αρχίζει να ξηραίνεται και η δεύτερη είναι ο σχηµατισµός µιας ζώνης αποκοπής στο σηµείο επαφής καρπού και ποδίσκου.[2]
Έδαφος
Η αμυγδαλιά ευδοκιμεί σε ποικιλία εδάφων, από αμμοπηλώδη έως και αργιλοαμμώδη. Προτιμά όμως τα ελαφρά, γόνιμα, βαθιά και καλά αποστραγγασισμένα εδάφη. Είναι πολύ ανθεκτική στα ασβεστώδη εδάφη. Αν και η αμυγδαλιά είναι ανθεκτική στην ξηρασία και επιβιώνει επί μακρόν σε ξηρά εδάφη, η παραγωγή μειώνεται σημαντικά κάτω από ξερικές συνθήκες. Τα βαριά ή μη καλώς αποστραγγισμένα εδάφη πρέπει να αποφεύγονται. Το κατώτατο όριο pH του εδάφους που απαιτείται για να εγκαταστήσουμε έναν αμυγδαλεώνα είναι 5,5. Η άριστη περιοχή όμως όπου θα μας δώσει και υψηλή ποιοτική και ποσοτική παραγωγή αμυγδάλων είναι 6,1-8,1.[3]Λίπανση
- Κατά το στάδιο της ανάπτυξης των δέντρων (νεανικότητα) θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι τα δενδρύλλια θα έχουν ικανοποιητική – ζωηρή ανάπτυξη χωρίς να καταπονούνται από τροφοπενίες (σπανιότερα από τοξικότητες) θρεπτικών στοιχείων.
- Κατά το στάδιο της παραγωγής θα πρέπει να επιτυγχάνεται η ισορροπία μεταξύ των θρεπτικών στοιχείων (κυρίως του Ν) ώστε να αποφεύγεται ο περιορισμός της ανθοφορίας λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ βλάστησης και καρποφορίας ή και πρόκληση αυξημένης καρπόπτωσης. Έτσι συστήνεται να μην χορηγείται υπερβολική ποσότητα αζώτου (Ν) κοντά στην ανθοφορία.
- Επίσης και στις δύο περιπτώσεις πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική προσθήκη Ν κοντά στο φθινόπωρο. Γιατί τα δένδρα καθίστανται ευπαθή σε συνθήκες παγετού.

Άρδευση
Κλάδεμα
Ζιζανιοκτονία
- Κατεργασία εδάφους μεταξύ των γραμμών με φρέζα ή καλλιεργητή σε βάθος μέχρι 10-15 εκατοστά αποφεύγοντας την καταστροφή των ριζών και εφαρμόζοντας ένα ζιζανιοκτόνο κατά μήκος των γραμμών στην ελάχιστη απαιτούμενη δόση για την αντιμετώπιση των ζιζανίων. (Παρατηρήθηκε χρήση υπερβολικής δόσης ζιζανιοκτόνου από παραγωγούς). Η μεθοδολογία αυτή έχει πολλά πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Μπορούμε να αναφέρουμε μερικά πλεονεκτήματα όπως ενσωμάτωση διαφόρων μυκήτων και εχθρών, καλύτερη είσοδος των βρόχινων νερών στο έδαφος, καλύτερη ενσωμάτωση των λιπασμάτων και κοπριάς. Στα μειονεκτήματα μπορούμε να αναφέρουμε ότι χρειάζονται πολλές επεμβάσεις ιδιαίτερα δε, όταν έχουμε βροχερό καιρό , με την συνεχή χρήση της φρέζας ή του καλλιεργητή , παρατηρείται σε βάθος 20-30 εκατοστών να έχουμε έδαφος πιο συμπαγές. Ιδιαίτερα αν η φρέζα γίνει σε υγρά εδάφη. Επίσης δημιουργούνται πολλά προβλήματα όταν έχουμε πολυετή ζιζάνια όπως αγριάδα κ.α. Με χορτοκοπτικά μηχανήματα, όπως χορτοκοπτική αλυσίδας οριζόντιας κοπής ή χορτοκοπτικό καταστροφέας . Η καταστροφή των ζιζανίων γίνεται μεταξύ των γραμμών . Κατά μήκος των γραμμών εφαρμόζουμε την ζιζανιοκτονία όπως και στην περίπτωση της καλλιέργειας του εδάφους. Χρησιμοποιούμε την ελάχιστη απαραίτητη δόση του ζιζανιοκτόνου. Επίσης κατά μήκος των γραμμών μπορεί να γίνει κοπή των χόρτων με βενζινοκίνητο χορτοκοπτικό χωρίς να χρησιμοποιούμε καθόλου ζιζανιοκτόνο.(Ενδείκνυται για μικρές εκτάσεις καλλιέργειας της αμυγδαλιάς). Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα και μερικά μειονεκτήματα.
Στα πλεονεκτήματα αναφέρουμε:- Την δημιουργία οργανικής ουσίας με τα γνωστά αποτελέσματα όπως τροφοδότηση με θρεπτικά στοιχεία και βελτίωση της δομής των εδαφών
- Την προστασία των επικλινών εδαφών από διαβρώσεις καλύτερος αερισμός των εδαφών
- Την διευκόλυνση στην εκτέλεση όλων των καλλιεργητικών φροντίδων. Στα μειονεκτήματα αναφέρουμε τον ανταγωνισμό των ζιζανίων και των φυτών και το γεγονός ότι τα ζιζάνια είναι ξενιστές διαφόρων εχθρών και ασθενειών.
- Καταπολέμηση με ένα ζιζανιοκτόνο σε όλη την καλλιεργούμενη επιφάνεια. Με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Κατά την άποψη μας η σωστή αντιμετώπιση των ζιζανίων στην αμυγδαλιά είναι κατά κύριο λόγο η χορτοκοπή και δευτερευόντως η καλλιέργεια του εδάφους μεταξύ των γραμμών και η χημική καταπολέμηση κατά μήκος των γραμμών την κατάλληλη εποχή.
Πηγές και Βιβλιογραφία
[1] ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
[2] Η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς και τα ενεργειακά αξιοποιήσιμα υπολλείματά της, πτυχιακή μελέτη της Καστανίδου Αικατερίνης, Θεσσαλονίκη 2012
[3] Ειδική δενδροκομία Τόμος II 'Ακρόδρυα-Πυρηνόκαρπα-Λοιπά καρποφόρα', Ποντίκη Κων/νου, Καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
[4] Αμυγδαλιά: Στοιχεία καλλιέργειας' του Νάνου Γεωργίου και Μπέλης Αικατερίνης, καθηγητών Γεωπονικού Πανεπιστημίου Θεσσαλίας