Κλάδεμα

Περιεχόμενα:

Το κλάδεμα του αμπελιού
Πληγές κλαδέματος
Τα εργαλεία

Το κλάδεμα το αμπελιού

Η εγκατάσταση νέου αμπελιού είναι μια διαδικασία η οποία δεν πρέπει να αφέθει στη τύχη, αλλά να μελετηθούν όλες οι παράμετροι, για να διαπιστώσουμε εξαρχής, αν οι συνθήκες είναι οι πιο κατάλληλες για το εγχείρημα μας.
Οι βασικές παράμετροι, που πρέπει να συνυπολογιστούν λοιπόν σε γενικές γραμμές, είναι οι ακόλουθες:

Τοποθεσία
Έδαφος
Διάταξη και προσανατολισμός
Προετοιμασία χωραφιού
Απολύμανση» χωραφιού
Επιλογή ποικιλιακού υλικού

Φύτεμα ή μπόλιασμα

Κόβουμε τον κορμό του κλήματος πολύ χαμηλά, συνήθως λίγο πιο κάτω από την επιφάνεια της γης. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να ανοίξουμε ένα μικρό λάκκο γύρω από την βάση του κορμού, αποκαλύπτοντας έτσι 10 - 15 εκ. της επιφάνειάς του που βρίσκεται μέσα στο χώμα.
Έχοντας έτοιμα τα δύο μπόλια, πάμε πάλι στον κορμό και τον κόβουμε με τομή κάθετα με το έδαφος και σε ύψος 15 εκατοστών από αυτό. Με ένα κοφτερό μπαλταδάκι θα κάνουμε την εγκάρσια τομή με βάθος 4 - 5 εκατοστά και τα την κρατήσουμε «ανοικτή» βυθίζοντας στο κέντρο του κορμού ένα κατάλληλο εργαλείο ή ένα κομμάτι κατάλληλα διαμορφωμένο σκληρό ξύλο.
Μετά θα βυθίσουμε γερά τα δύο μπόλια με τις σφήνες στις δύο άκρες της ανοικτής σκισμής, έτσι ώστε οι εξωτερικές πλευρές τους να εφάπτονται ακριβώς με την εξωτερική επιφάνεια του φλοιού του κομμένου κορμού.

^[5]
Γεμίζουμε την σκισμή με ένα κομματι βρεμένο πανί ή βαμβάκι και δένουμε σφικτά τον κορμό από την κορυφή του έως και 3 εκατοστά κάτω από το τέλος της σκισμής. Αλοίφουμε καλά την τομή του κορμού έτσι ώστε ελάχιστο νερό να εισχωρήσει στο κόψιμο. Τώρα πρέπει να σκεπάσουμε με ελαφρύ αμμόχωμα όλο το τμήμα του εμβολιασμού έως την κορυφή του που θα βρίσκεται λίγο κάτω από την επιφάνεια της γης. Εάν έχουμε επιτυχή εμβολιασμό, οι νέοι βλαστοί θα αναπτυχθούν με ορμή έξω από το χώμα σε λίγες ημέρες.

Κλάδεμα αμπελιού, βασικές αρχές

Ως προς το χρόνο εκτέλεσης του κλαδέματος υπάρχουν 2 παροιμίες:

«Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μη κοιτάζεις» η οποία αναφέρεται στις αλκυονίδες μέρες, και
«Κάλιο να κλαίει το κλήμα παρά να κλάψει ο αμπελουργός» η οποία αναφέρεται στη δακρύρροια.

Ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος είναι οι μήνες που γίνεται το κλάδεμα τον αμπελιών. Το κλάδεμα των αμπελιών αποσκοπεί σε δύο πράγματα:

Την καρποφορία (κλάδεμα καρποφορίας)
Τη διαμόρφωση (κλάδεμα διαμόρφωσης)

Στα ώριμα αμπέλια τα δύο κλαδέματα συνυπάρχουν. Στα νέα αμπέλια, υπερισχύει το κλάδεμα διαμόρφωσης. Είναι αποδεδειγμένο ότι ένα αμπέλι καρποφορεί όταν κλαδεύεται τακτικά (κάθε χρονιά). Γι' αυτό και το κλάδεμα του αμπελιού είναι μία από τις πιο σημαντικές εργασίες που θα πρέπει να κάνει ο καλλιεργητής.

Χειμερινό κλάδεμα: Το χειμερινό κλάδεμα συνιστάται να γίνεται αργά, δηλ. τέλος Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου και με την εκκίνηση της δακρύρροιας. Πρέπει να διενεργείται πάντα με ξηρό καιρό και να αποφεύγονται οι μεγάλες, καθώς και οι άσκοπες τομές. Τα πρέμνα με εμφανή συμπτώματα προσβολής σε κληματίδες, κεφαλές, ή βραχίονες, συνιστάται να κλαδεύονται τελευταία. Τα κλαδευτικά εργαλεία πρέπει να απολυμαίνονται συχνά (από πρένο σε πρέμνο, αλλά και στο ίδιο πρέμνο, όταν αφαιρούνται προσβεβλημένες κληματίδες, κεφαλές ή βραχίονες. Οι μεγάλες τομές συνιστάται να καλύπτονται άμεσα με μυκητοκτόνο πάστα. Αμέσως μετά το κλάδεμα συνιστάται ψεκασμός των πρέμνων με εγκεκριμένο χαλκούχο σκεύασμα, καθώς και άμεση συλλογή και καύση του άνω των δύο (2) ετών ξύλου (χοντρά κλαδέματα, κεφαλές, βραχίονες, κορμοί).

Η απαρέγκλιτη τήρηση όλων των οδηγιών και μέτρων κατά την εκτέλεση του χειμερινού κλαδέματος είναι καθοριστικής σημασίας για την προστασία των αμπελώνων από την επέκταση σχεδόν όλων των καταστροφικών μυκητολογικών, βακτηριολογικών και ιολογικών ασθενειών που το προσβάλουν. Κι αυτό, διότι το κλάδεμα δημιουργεί πληγές, οι οποίες είναι θύρες εισόδου μολυσμάτων, σε μία περίοδο που οι καιρικές συνθήκες ευνοούν τη μεταφορά και εγκατάσταση των μολυσμάτων αυτών στους ιστούς των φυτών. Παράλληλα, η συλλογή και η καύση των προσβεβλημένων φυτικών τμημάτων, μειώνει σημαντικά τα μολύσματα των ασθενειών, καθώς και τους πληθυσμούς εχθρών της καλλιέργειας. Ο χυμός που εκρέει από την πληγή κλαδέματος, απομακρύνει μηχανικά τα σπόρια παθογόνων μυκήτων^[4]

Θερινά κλαδέματα (βλαστολόγημα, κορυφολόγημα, ξεφύλλισμα): Είναι επεμβάσεις αφαίρεσης νεαρής βλάστησης και φυλλώματος. Αρχίζουν με το βλαστολόγημα (Απρίλιο─Μάιο και πριν την άνθηση) και συνεχίζονται αναλόγως τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα θερινά κλαδέματα είναι μεγάλης σημασίας, διότι με αυτά επιτυγχάνεται ισορροπία μεταξύ παραγωγής και βλάστησης, βοηθούν καθοριστικά στη μορφοποίηση των πρέμνων και εμμέσως συμβάλλουν σημαντικά στη φυτοπροστασία.

Με τα θερινά κλαδέματα, εκτός από ποιοτικότερη παραγωγή, διόρθωση ή συμπλήρωση του σχήματος μόρφωσης, επιτυγχάνεται καλύτερος αερισμός και φωτισμός της βλάστησης που απομένει, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μικροκλίματος που δεν ευνοεί την ανάπτυξη και εξάπλωση

ασθενειών και εχθρών της καλλιέργειας. Ειδικά το πρώτο βλαστολόγημα, είναι σημαντικό στην πρόληψη της πρώτης προσβολής του περονόσπορου στις ανθοταξίες και τα νεαρά φύλλα. Επίσης, περιορίζει τη προσβολή της ασθένειας σε επόμενα βλαστικά στάδια. Επιπλέον, τα θερινά κλαδέματα συμβάλλουν στην καλύτερη και συνεπώς αποτελεσματικότερη εφαρμογή των φυτοπροστατευτικών. ^[4]

Τα κλάδεμα είναι απαραίτητο για:

Να ισορροπήσει την παραγωγή με τη βλάστηση σε συνδυασμό με την ηλικία και την ευρωστία του πρέμνου.
Να ρυθμίσει την παραγωγή έτσι ώστε να μην υπάρχει μεγάλη διακύμανση μεταξύ των ετών.
Να βελτιώσει την ποιότητα της παραγωγής (περιεκτικότητα σε σάκχαρα και οξέα), τις διαστάσεις των σταφυλιών και των ραγών στις επιτραπέζιες ποικιλίες και
Να διατηρήσει το σχήμα.^[3]

Οι βασικές αρχές του κλαδέματος καρποφορίας

Το αμπέλι ακροβλαστεί και ακροκαρπεί. Αν αφήσουμε δύο κληματίδες μία με 10 μάτια (αμολητή) και μία με 2 μάτια τότε, στην πρώτη θα βλαστήσουν και θα καρποφορήσουν τα τελευταία μάτια, ενώ στην δεύτερη θα βλαστήσουν και θα καρποφορήσουν τα δύο μάτια που αφήσαμε
Βλαστάνουν τα μάτια που βρίσκονται ψηλότερα. Αν μία αμολητή με 10 μάτια την καμπυλώσουμε έτσι ώστε κάποια μάτια να είναι ψηλότερα από τα άλλα, τότε αυτά θα πετάξουν τους ζωηρότερους βλαστούς
Πρέπει να ξέρουμε τις ιδιομορφίες της ποικιλίας ή των ποικιλιών που έχουμε γιατί το ποια μάτια είναι γόνιμα εξαρτάται από την ποικιλία.
Άλλες ποικιλίες δέχονται αυστηρό κλάδεμα στα 2 μάτια έχοντάς τα γόνιμα, όπως οι οινοποιήσιμες ποικιλίες, η κορινθιακή σταφίδα, σαββατιανό, ενώ άλλες όχι, όπως η σουλτανίνα που δεν έχει γόνιμα τα 3 πρώτα μάτια.^[3]

Βραχύ κλάδεμα καρποφορίας

Εφαρμόζεται σε οινοποιήσιμες ποικιλίες που καρποφορούν στα 2 - 3 μάτια
Στο βραχύ κλάδεμα αφαιρούμε την ανώτερη κληματίδα και διατηρούμε την κατώτερη – η κεφαλή προσέχουμε να είναι πιο κοντά στον κορμό.
Επιδιώκουμε οι αποστάσεις των κεφαλών μεταξύ τους να είναι στα 15 - 20 εκ.

Μακρό κλάδεμα καρποφορίας

Σαν αμολητή κρατάμε την κατώτερη κληματίδα στους 6 - 10 οφθαλμούς ανάλογα με την ποικιλία και τη δύναμη του πρέμνου.

Μικτό κλάδεμα καρποφορίας

Αφαιρούμε όλη την περσινή αμολητή με τις κληματίδες της
Από την περσινή κεφαλή που έδωσε 2 κληματίδες δημιουργούμε τη νέα κεφαλή (από την κατώτερη κληματίδα) και τη νέα αμολητή (από την ανώτερη κληματίδα)
Την παραγωγή θα την πάρουμε από την αμολητή και από την κεφαλή θα πάρουμε την επόμενη χρονιά κεφαλή και αμολητή

Σημειώνεται ότι το μακρό και το μικτό κλάδεμα εφαρμόζεται σε ποικιλίες στις οποίες δεν καρποφορούν οι πρώτοι οφθαλμοί, για αυτό αφήνουμε περισσότερους για καρποφορία.

Πως και που κλαδεύουμε το αμπέλι

Πριν αναφερθώ στο που κλαδεύουμε το αμπέλι, θα πρέπει να αναφερθούμε σε ορισμένους βασικούς όρους της μορφολογίας του αμπελιού.
Κορμός είναι το σκληρό ξυλώδες τμήμα του αμπελιού που βγαίνει έξω από τη γη. Πάνω στον κορμό αναπτύσσονται οι κληματίδες (τα μακριά και ευλύγιστα κλαδιά πάνω στα οποία αναπτύσσονται τα φύλλα και τα σταφύλια). Με το κλάδεμα διαμόρφωσης των νέων αμπελιών, διαμορφώνουμε την κατεύθυνση και σχήμα του κορμού. Πάνω στις κληματίδες, βρίσκονται τα μάτια, από τα οποία θα προκύψουν την Άνοιξη οι νέες κληματίδες. Η περιοχή γύρω από κάθε μάτι είναι διογκωμένη και ονομάζεται κόμπος. Την περίοδο που το αμπέλι βρίσκεται σε λήθαργο, μέσα στον κόμπο αποθηκεύονται θρεπτικά συστατικά. Τα μάτια στο αμπέλι εναλλάσσονται. Ένα εμφανίζεται δεξιά και το επόμενο αριστερά. Το επόμενο δεξιά κ.ο.κ. Το τμήμα της κληματίδας ανάμεσα στα μάτια ονομάζεται Μεσοκάμπιο διάστημα ή Μεσογονάτιο διάστημα ή καλέμi. Αν κλαδέψουμε μία κληματίδα μέχρι το 3^ο μάτι, δημιουργούμε ένα κεφάλι. Αν την κλαδέψουμε μεταξύ του 6^ου και 10^ου ματιού, δημιουργούμε μία αμολητή.
Γενικά, εκτός και αν υπάρχει λόγος διαμόρφωσης του σχήματος του αμπελιού, θα πρέπει να κλαδεύουμε τις κληματίδες μεταξύ του 1^ου και 3^ou ματιού.

Το αμπέλι δακρύζει όταν το κλαδεύουμε την κατάλληλη εποχή. Το δάκρυ είναι οι ακατέργαστοι χυμοί που χύνονται καθώς δε συναντούν κάποια υποδομή για να τους υποδεχτεί. Το φαινόμενο, αν και επιστημονικά ερμηνευμένο, δεν παύει να συγκινεί.

Αργολόγημα: Βγάζουμε τα φύλλα που δεν χρειάζονται.
Βλαστόκομα: Κόβουμε τους βλαστούς του κλήματος για να δυναμώσει ο καρπός
Τρύγος: Ο τρύγος είναι η τελευταία φάση της δραστηριότητας της αμπελοκομίας και αφορά το μάζεμα των σταφυλιών. Ο καθορισμός του χρόνου του τρυγητού έχει μεγάλη σημασία για την ποιότητα των σταφυλιών. Σε γενικές γραμμές ο τρύγος γίνεται τους μήνες Αύγουστο -Σεπτέμβριο. Τα σταφύλια που είναι έτοιμα για μάζεμα πρέπει να είναι ώριμα και ο βαθμός ωριμότητας βρίσκεται είτε εμπειρικά με το μάτι, ή με δοκιμή στη γεύση, είτε με χημικές μεθόδους όπως είναι η πυκνομέτρηση (γραδάρισμα), όταν έχουμε να κάνουμε με σταφύλια που προορίζονται για παραγωγή κρασιού.

Πληγές κλαδέματος

Κάθε χρόνο κατά το κλάδεμα δημιουργούνται πληγές διαφόρου αριθμού και επιφάνειας που δεν μπορούν να επουλωθούν. Αυτές κάνουν ανενεργό μέρος του αγωγού συστήματος, που είναι τόσο μεγαλύτερο όσο η επιφάνεια των πληγών που δημιουργούν νεκρωτικούς κώνους στο υγιές ξύλο. Για να περιορίσουμε αυτό το φαινόμενο οι πληγές θα πρέπει να είναι λιγότερες και μικρής επιφάνειας. Όταν λοιπόν αφαιρούμε διετές ξύλο, πρέπει να αφεθεί ένα κομμάτι περίπου 2 mm πάνω από την επιφάνεια του υπόλοιπου ξύλου, το οποίο αφαιρείται στο επόμενο χειμερινό κλάδεμα. Κατά την αφαίρεση ξύλου άνω των 2 ετών τότε το κομμάτι που θα παραμείνει πρέπει να είναι ανάλογο με την επιφάνεια της τομής. Η αφαίρεσή του γίνεται με πριόνι και στη συνέχεια απολυμαίνεται η τομή με θειικό χαλκό 5 - 10% ή με άλλο απολυμαντικό σκεύασμα. Η αφαίρεση των κληματίδων από τον κορμό, τους βραχίονες και το διετές ξύλο πρέπει να γίνεται σύρριζα. Σε αντίθετη περίπτωση, οι οφθαλμοί της στεφάνης που θα βλαστήσουν θα δημιουργήσουν ασφυκτικό περιβάλλον και εξασθένηση των πρέμνων αν δεν απομακρυνθούν έγκαιρα. Στην περίπτωση της βράχυνσης (κόντεμα) των κληματίδων, η τομή πρέπει να γίνεται 2 - 3 cm πάνω από τον οφθαλμό της κορυφής και σε αντίθετη κλίση από αυτόν. Έτσι αποφεύγεται η σήψη του κορυφαίου οφθαλμού από την εκροή δακρύων κατά τη δακρυόρροια. ^[2]