Καλλιέργεια μανιταριών Pleurotus: Πρακτικός οδηγός και βασικές αρχές καλλιέργειας

---

---

Στάδια καλλιέργειας
(για επαγγελματική καλλιέργεια)

Για μια σωστή επαγγελματική καλλιέργεια θα πρέπει να υπάρχει σταθερότητα των περιβαλλοντικών συνθηκών σε όλη την παραγωγική διαδικασία και να υποστηρίζεται, με ηλεκτρονικό έλεγχο των περιβαλλοντικών παραμέτρων (θερμοκρασία, αερισμός, σχετική υγρασία).^[9]
 

1. Παρασκευή υποστρώματος (2 - 4 ημέρες).
2. Παστερίωση υποστρώματος (2 - 3 ημέρες).
3. Σπορά - επώαση (15 - 20 ημέρες).
4. Σχηματισμός καρποφοριών (8 ημέρες).
5. Ανάπτυξη - συγκομιδή μανιταριών (7 ημέρες).
6. Aπολύμανση - άδειασμα - καθαρισμός θαλάμου παραγωγής (2 ημέρες).

---

  
Θρέψη και υπόστρωμα καλλιέργειας
(για επαγγελματική καλλιέργεια)

Παρασκευάζεται από άχυρο σιτηρών (σιταριού και κριθαριού), σπάδικες καλαμποκιού, πριονίδια ξύλου, στελέχη βαμβακιού, εμπλουτίζεται με αζωτούχα υλικά (τριφύλλι ή μηδικάλευρο, σογιάλευρο, πίτουρο (5-10%: πηγή αζώτου, υδατανθράκων μικρού μοριακού βάρους, P και Κ, βιταμινών κ.α. αυξητικών παραγόντων) και γύψο (2,5-5%: Ca, διόρθωση pH, δομής) ^[11]

ΖΥΜΩΣΗ ΜΙΚΡΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ (2 - 3 ημέρες):
• Διαβροχή αχύρου (υγρασία 68 - 72%) και προσθήκη γύψου
• Σχηματισμός αεριζόμενου σωρού ζύμωσης ύψους 1,5 - 2,5 m
• Αερόβια ζύμωση για διάστημα 2 - 3 ημερών (διαβροχή, προσθήκη γύψου) με 1 - 2 γυρίσματα. Θερμοκρασία 50 - 70 ^οC, διάσπαση υδατανθράκων, μετατροπή N σε πρωτεϊνικό ^[11]
 

• ΦΑΣΗ 1:
  • ΣΤΑΔΙΟ 1: Κοπή - διαβροχή αχύρου
  • ΣΤΑΔΙΟ 1: προσθήκη γύψου-διαβροχή αχύρου
  • ΣΤΑΔΙΟ 3: Αερόβια ζύμωση για διάστημα 2-3 ημερών με 1-2 γυρίσματα
• ΦΑΣΗ 2:
  • ΣΤΑΔΙΟ 1: ΠΑΣΤΕΡΙΩΣΗ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΟΣ
  • ΣΤΑΔΙΟ 2: ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΟΣ (2-3 ημέρες)

---

Δημιουργία αυτοσχέδιων Μπλόκ
(για ερασιτεχνική καλλιέργεια)

Απαραίτητα Υλικά,
1) 500 γρ άχυρο
2) κατσαρόλα 10 λίτρων περίπου.
3) 50 γρ μυκήλιο πλευρώτους (σπόροι μανιταριών)
4) μια νάϋλον σακούλα η νάϋλον τσουβαλάκι. 1 ε το κιλό
Σημείωση: Στην αγορά υπάρχουν και έτοιμα kit

Προαιρετικά Υλικά, (μπαίνουν για να βγάζει ακόμα καλύτερη ποιότητα)
1) 100 γρ δημητριακά.
2) 100 γρ κατακάθι καφέ. Από μηχανή εσπρέσο.
 

1. Πλύνετε τα χέρια σας και την σακούλα πολύ καλά.
2. Βάλτε το άχυρο στην κατσαρόλα και προσθέστε νερό πάνω από την μέση.
3. Αφήστε το 10 λεπτά αφού το νερό αρχίσει να κοχλάζει, είναι θέμα αποστείρωσης.
4. Το κατεβάζετε από την φωτιά, το στραγγίζετε και περιμένετε μέχρι να κρυώσει.
5. Τέλος αφού απολυμανθούν τα χέρια σας με οινόπνευμα, βάζετε στην σακούλα μια στρώση άχυρο 2 - 3 εκατοστά και θα την καλύψετε με μια στρώση μικκύλιο επαναλαμβάνοντας μέχρι να τελειώσει το μίγμα. Το πιέζουμε όλο αυτό με τα χέρια όσο δυνατά μπορούμε και δένουμε την σακούλα.
6. Κλείστε την σακούλα, με ένα κατσαβίδι ανοίγετε τρύπες γύρο από τη σακούλα.
7. Τοποθέτηση. Βρείτε ένα φωτεινό σημείο στο σπίτι που να μην έχει απευθείας επαφή με τον ήλιο και η θερμοκρασία του να είναι 10 με 20 βαθμοί, η ιδανικότερη θερμοκρασία είναι 15 - 17 ^οC. θα του ρίχνετε μια ματιά την μέρα και αν δειτε ότι το χριάζεται (κάτι που σημαίνει ότι το παρακάνατε με τις τρυπούλες στη σακούλα) ψεκάστε το νέρο με ένα ψεκαστήρι. Το πότε θα πάρετε μανιτάρια έχει να κάνει με το περιβάλλον. Από μια εβδομάδα ως και τρείς εβδομάδες, σε αυτήν την περίπτωση οι περισσότερες πιθανότητες είναι να βγουν μανιτάρια κατώτερης ποιότητας

Πως θα μαζέυτει το μικκύλιο (Το μικκύλιο είναι σπόροι μανιταριών σε νερό και δημητριακά).

1. Βάλτε τον σπόρο που θα αγοράσετε ή θα σας δώσουν στα βρασμένα άχυρα όταν θα έχουν κρυώσει. Ο σπόρος του μανιταριού είναι κάτι ανάμεσα σε σκόνη και σε καπνό για αυτό σε καμία περίπτωση μην αφήσετε τα μανιτάρια να βγάλουν σπόρους μέσα στο σπίτι.
2. Βάλτε την σακούλα πάνω σε ένα ταψί στεγνό και με ένα μεγαλύτερο από την σακούλα νάϋλον τσουβάλι σκεπάσετε την σακούλα και το ταψί μέχρι να πέσουν οι σπόροι. (Αυτό που πρέπει να κάνετε όταν πια θα έχετε πάρει την δεύτερη σοδειά (συνολικά θα σας δώσει περίπου 3 σοδειές, με τα εξτρά υλικά και λίγη τύχη 5)
3. Βάλτε με προσοχή τους σπόρους σε ένα σακουλάκι.
4. Βγάλτε το μείγμα από την σακούλα, το αχυρο της σακούλας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σαν οργανικό λίπασμα. ^[8] 
5. Οργανικά υπολείμματα δεν πρέπει να αφήνονται, να συσσωρεύονται γύρω από την εκμετάλλευση, καθώς παρέχει ένα γόνιμο έδαφος για τα ακάρεα.

---

Καλλιέργεια μανιταριών πλευρώτους σε έτοιμο Μπλόκ

Η ιδανικότερη εποχή καλλιέργειας μανιταριών είναι τέλη Φθινόπωρου και αρχές Άνοιξης, αφού οι ενδιάμεσες καιρικές συνθήκες ενδείκνυνται για την ιδανική παραγωγή τους.
     
Οι ιδανικότερες συνθήκες τοποθέτησης του υποστρώματός μας πρέπει να είναι σε κλειστό χώρο, να υπάρχει αέρας χωρίς όμως να τα φυσάει, να έχει μεγάλα ποσοστά υγρασίας, να υπάρχει φως αλλά να μη τα βλέπει απευθείας ο ήλιος.^[4]
 

1) Πώς αντιλαμβάνομαι ότι ένα μπλοκ είναι ζωντανό
Παρατηρούμε το άχυρο στις τρύπες του μπλοκ. Δεν πρέπει να είναι μαυρισμένο ή κατεστραμμένο με τον οποιονδήποτε τρόπο. Ιδανικά, είναι ελαφρώς υγρό και τείνει να ασπρίζει (δείγμα ύπαρξης του μύκητα πλευρώτους).

2) Πόσα χέρια συγκομιδής παίρνω από ένα μπλοκ;
Κάθε μπλοκ μπορεί να δώσει έως και 4 χέρια συγκομιδής. Το πρώτο χέρι είναι προετοιμασμένο από εμάς. Τα υπόλοιπα 3 χέρια εξαρτώνται αρκετά από την καλλιεργητική φροντίδα.

3) Πώς καταλαβαίνω ότι ένα μπλοκ δεν έχει δώσει ακόμα το πρώτο χέρι καλλιέργειας;
Στην περίπτωση που το μπλοκ μας φαίνεται ‘χρησιμοποιημένο’ ή έχει δώσει ήδη το πρώτο χέρι καλλιέργειας, υπάρχουν εμφανή σημάδια και εύκολα θα το καταλάβουμε.
Παρατηρούμε λοιπόν τα εξής:
α. Λιγότερο σε όγκο άχυρο και ανομοιομορφία στην όψη του μπλοκ.
β. Το μαύρο νάυλον που περιβάλλει το άχυρο θα έχει πολύ ελεύθερο χώρο και περισσότερες "ζάρες"
γ. Οι τρύπες στις οποίες έχει συγκομιστεί το μανιτάρι έχουν σημάδια "ξεριζώματος"
δ. Υπολείμματα από την προηγούμενη καρποφορία (άσπρη σκόνη). ^[1]

---

Δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια επαγγελματική καλλιέργεια

• Οι περιορισμένες πληροφορίες και η περιορισμένη τεχνογνωσία που είναι διαθέσιμη για τον τρόπο καλλιέργειας
• Η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των παραγωγών.
• Το Υψηλό κόστος παραγωγής με σημαντικότερα στοιχεία του τα εξής: την αρχική επένδυση σε μηχανήματα και μονωτικά υλικά, το κόστος αγοράς του υποστρώματος, τα λειτουργικά έξοδα (π.χ. πετρέλαιο), τα εργατικά κατά την συγκομιδή.
• Προώθηση: σε χονδρεμπόρους στα μεγάλα αστικά κέντρα.
• Βασικά προβλήματα του κλάδου: η έλλειψη προγραμματισμού στην παραγωγή και η εμπορία μανιταριών από ερασιτέχνες παραγωγούς.

Σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας:

• Η διατήρηση των κατάλληλων συνθηκών εντός του θαλάμου και η ποιότητα του υποστρώματος.

---

Εχθροί των μανιταριών

• Έντομα Οικογένειας Sciarididae, (μυγίτσες)
• Έντομα Οικογένειας Phoridae
  Και οι δύο παραπάνω κατηγορίες εχθρών, μπορούν να γίνουν φορείς μυκητολογικών ασθενειών.
• Ακάρεα - παράσιτα των μανιταριών, H αρχική προσβολή των ακάρεων μανιταριών έρχεται μέσα από πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή των κλινών μανιταριών.
• Νηματώδεις των μανιταριών (Aphelencoides composticola, Ditylenchus myceliophagus), Είναι κάτοικοι των περισσότερων γεωργικών εδαφών. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν την εκφύλιση στο μυκήλιο των μανιταριών και την αποτυχία του σχηματισμού των μανιταριών. Κανονικά μια προσβολή παρατηρείται κατά τη στιγμή που το μυκήλιο στις πληγείσες περιοχές έχει καταστραφεί ολοσχερώς, όπως και το λίπασμα αποσυντίθεται, μαυρίζει και έχει και μια μη ανιχνεύσιμη μυρωδιά.^[9]

---

Ασθένειες των μανιταριών

• Mycogone perniciosa (bubble, white mould) Προκαλεί μια ασθένεια γνωστή ως υγρή φούσκα των εμπορικών μανιταριών.
• Scopulariopsis fimicola (white plaster mould). Είναι άσπρη μούχλα που καταστρέφει, το μυκήλιο του μανιταριού, Είναι ιδιαίτερα αισθητή σε φτωχή κομπόστα. Και συνήθως μεταδίδεται με έντομα ή με ρεύμα αέρα παρά με τη κομπόστα.[9]
• Dactilium dendroides. μύκητας με ατελή κωνιδιακή μορφή του hypomyces roselus (Cob - Web, Meldew). Αναπτύσσεται πάνω στο υλικό της επιχωμάτωσης και προκαλεί σάπισμα στα μανιτάρια[9]
• Fusarium oxysporum (Damping o ff- Wilt soft). Είναι η φουζαρίωση που αφού κάνει τα μανιτάρια ελαστικά, και προκαλέι μαυρίζμα στο κοτσάνι τους.
• Botrytis sp. Είναι η γκρίζα μούχλα που ελαττώνει τις σοδειές εκκρίνοντας τοξίνες.

---