Ιός του Μωσαϊκού της Μηλιάς (ApMV)

Παθογόνο αίτιο: Apple mosaic virus (ApMV)
Γένος: Ilarvirus
Οικογένεια: Bromoviridae

Eίναι ένας από τους κλασικούς ιούς της μηλιάς, με χαρακτηριστικά χλωρωτικά δακτυλιοειδή συμπτώματα στα φύλλα και σημαντική επίδραση στη συνολική παραγωγή.
Η αποκλειστική σχεδόν μετάδοση μέσω μολυσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού καθιστά την παραγωγή πιστοποιημένων φυτών απαραίτητη για την πρόληψη.

---

 

• Μηλιά (Malus domestica) – ο κύριος ξενιστής
• Αχλαδιά (Pyrus communis)
• Πυρηνόκαρπα: Ροδακινιά, Αμυγδαλιά, Δαμασκηνιά
• Ορισμένα καλλωπιστικά: Σημύδα (Betula), τριανταφυλλιά (Rosa spp.), βατομουριά (Rubus spp.)

Ορισμένοι ξενιστές λειτουργούν ως ασυμπτωματικοί φορείς, γεγονός που δυσχεραίνει την ανίχνευση και συμβάλλει στη μακροχρόνια επιβίωση του ιού.

---

 

• Στο φύλλωμα (χλώρωση, νεκρώσεις, φυλλόπτωση)
• Στους καρπούς (χρωματικές κηλίδες, υποβάθμιση ποιότητας)
• Στη συνολική απόδοση
• Η απώλεια παραγωγής κυμαίνεται συνήθως 10–25%, αλλά σε ευαίσθητες ποικιλίες μπορεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερη.

Ο ApMV δεν έχει γνωστό φορέα και δεν μεταδίδεται από έντομα, αλλά μόνο μέσω μολυσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού (μεταφορά ιού μέσω εμβολίου/μοσχεύματος).

---

Τα συμπτώματα εκδηλώνονται κυρίως την άνοιξη.

1. Στα φύλλα

• Ανώμαλα χλωρωτικά δακτυλιοειδή ή στικτές κηλίδες
• Στρογγυλές ή ακανόνιστες κηλίδες χρώματος κίτρινου έως σχεδόν λευκού
• Χλωρωτικές λωρίδες κατά μήκος των νεύρων
• Σε σοβαρές περιπτώσεις → νέκρωση αυτών των κηλίδων
• Πρόωρη φυλλόπτωση
• Αυτά τα συμπτώματα είναι άκρως χαρακτηριστικά των ιών τύπου ring pattern των Ilarvirus.

2. Στους καρπούς

• Αποχρωματισμένες ή αχνές κηλίδες
• Υπάρχουν κυρίως σε κόκκινες ποικιλίες, όπου η αντίθεση φαίνεται εντονότερα
• Ελαφρά παραμόρφωση καρπών
• Μειωμένη εμπορική αξία

3. Στη συνολική ανάπτυξη

• Ελαφρά μείωση βλάστησης
• Μικρότεροι καρποί
• Χαμηλότερο φορτίο → μειωμένη απόδοση

Διαγνωστικά συμπτώματα – Ιός μωσαϊκού της μηλιάς (Apple mosaic virus, ApMV)

Όργανο / Σημείο	Σύμπτωμα	Διαγνωστική αξία / Παρατηρήσεις
Φύλλα (άνοιξη)	Χλωρωτικές κηλίδες, ανώμαλα διαμορφωμένοι κύκλοι ή δακτύλιοι, κίτρινου έως σχεδόν λευκού χρώματος.	Τυπικό σύμπτωμα ApMV. Οι δακτυλιοειδείς χλωρώσεις ξεχωρίζουν καθαρά από το υγιές πράσινο του ελάσματος.
Φύλλα (νεύρα – μεσονεύρια)	Χλωρωτικές λωρίδες κατά μήκος των νεύρων, μερικές φορές εκτεταμένες χλωρωτικές ζώνες που αργότερα νεκρώνονται.	Σε πιο σοβαρές φυλές («σοβαρό μωσαϊκό», «μεσονευρίων»). Η μετάβαση από χλώρωση σε νέκρωση είναι ένδειξη έντονης προσβολής.
Φύλλα (φθινόπωρο)	Πρόωρη φυλλόπτωση από τα πιο έντονα προσβεβλημένα δέντρα ή κλάδους.	Συμβάλλει σε μείωση της φωτοσύνθεσης και της παραγωγής· ενισχύει την υποψία συστηματικής ιολογικής προσβολής.
Καρποί	Αποχρωματισμένες ή αχνές κηλίδες στην επιδερμίδα, πιο εμφανείς σε κόκκινες ποικιλίες· πιθανή παραμόρφωση καρπών, μικρότερος μέσος καρπός.	Υποβάθμιση εμπορικής αξίας. Δεν είναι πάντα παρόν, αλλά όταν υπάρχει σε συνδυασμό με μωσαϊκό στα φύλλα είναι πολύ ενδεικτικό.
Δέντρο συνολικά	Ελαφρά μειωμένη βλάστηση, μικρότερη κόμη, μειωμένο φορτίο καρπών σε σύγκριση με υγιή δέντρα.	Η απώλεια παραγωγής μπορεί να φτάσει ~25% σε ευαίσθητες ποικιλίες και έντονη προσβολή. Χρήσιμο για εκτίμηση οικονομικής σημασίας.
Κατανομή συμπτωμάτων στον οπωρώνα	Συνεπής εμφάνιση παρόμοιων χλωρωτικών μοτίβων στα ίδια δέντρα κάθε χρόνο, συχνά σε δέντρα συγκεκριμένης παρτίδας πολλαπλασιαστικού υλικού.	Υποδηλώνει συστηματικό ιό που μεταδίδεται με εμβολιασμό, όχι τυχαία διασπορά από έντομα. Ενισχύει τη διάγνωση ApMV.
Διαφορική διάγνωση	Απουσία συμπτωμάτων σε φλοιό/ξύλο (καρκινώσεις), απουσία παραμορφώσεων τύπου σκούπα της μάγισσας· τα συμπτώματα περιορίζονται κυρίως σε φύλλα και καρπούς.	Βοηθά στη διάκριση από ASPV, ACLSV, ASGV και μη παθογενείς χλωρώσεις. Επιβεβαίωση ιδανικά με ELISA ή μοριακή διάγνωση.

---

• Severe mosaic strain
• Mild mosaic
• Interveinal mosaic (μεσονευρίων)

---

Σύγκριση ιολογικών ασθενειών μηλοειδών (ApMV – ASPV – ACLSV – ASGV)

Χαρακτηριστικό	ApMV (Apple mosaic virus)	ASPV (Apple stem pitting virus)	ACLSV (Apple chlorotic leaf spot virus)	ASGV (Apple stem grooving virus)
Ιολογική ταξινόμηση	Γένος Ilarvirus Οικ. Bromoviridae	Γένος Foveavirus Οικ. Betaflexiviridae	Γένος Trichovirus Οικ. Betaflexiviridae	Γένος Capillovirus Οικ. Betaflexiviridae
Κύριοι ξενιστές	Μηλιά, αχλαδιά, πυρηνόκαρπα (ροδάκινο, αμυγδαλιά, δαμασκηνιά), ορισμένα καλλωπιστικά.	Μηλιά, αχλαδιά, κυδώνι· ιδιαίτερα σημαντικός σε συνδυασμούς εμβολιασμού μήλου/κυδωνιάς.	Μηλιά, αχλαδιά, δαμασκηνιά και άλλα πυρηνόκαρπα.	Μηλιά, αχλαδιά· σπουδαίος σε ορισμένα υποκείμενα (π.χ. M.9).
Κύρια συμπτώματα στα φύλλα	Χλωρωτικά δακτυλιοειδή σχέδια, κηλίδες κίτρινου–λευκού χρώματος, χλωρωτικές λωρίδες κατά μήκος νεύρων, πιθανή νέκρωση και φυλλόπτωση.	Συχνά (χωρίς έντονα συμπτώματα στα φύλλα). Μπορεί να εμφανιστούν ελαφρές χλωρώσεις ή καχεξία σε ευαίσθητους συνδυασμούς.	Χλωρωτικές κηλίδες, στίγματα ή ανομοιόμορφη χρώση, συχνά ήπια ή απουσία συμπτωμάτων σε πολλές ποικιλίες.	Συνήθως ήπια ή μη εμφανή συμπτώματα στο φύλλωμα, μπορούν να παρατηρηθούν ελαφρές χλωρώσεις σε ευαίσθητα υβρίδια.
Συμπτώματα σε ξύλο / κορμό	Δεν προκαλεί τυπικές καρκινώσεις ή αυλακώσεις στο ξύλο· προσβάλλει κυρίως φύλλα και καρπούς.	Stem pitting (λακκούβες/εντυπώματα στο ξύλο), ιδίως σε κυδωνιά ή σε ευαίσθητες ποικιλίες όταν εμβολιάζονται.	Συνήθως δεν προκαλεί έντονα οραρές αλλοιώσεις στο ξύλο· κυρίως ήπια συμπτώματα στο φύλλωμα.	Stem grooving – αυλακώσεις στο ξύλο, ιδιαίτερα εμφανείς σε ορισμένα υποκείμενα (π.χ. M.9).
Συμπτώματα στους καρπούς	Αποχρωματισμένες κηλίδες στην επιδερμίδα, πιο εμφανείς σε κόκκινες ποικιλίες, πιθανή παραμόρφωση και μείωση μεγέθους.	Έμμεση επίδραση μέσω μείωσης ζωηρότητας· δεν έχει πάντα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εξωτερικά συμπτώματα στους καρπούς.	Μπορεί να προκαλέσει ανομοιόμορφη χρωμάτιση ή ελαφρές κηλίδες, συνήθως όμως η ζημιά είναι πιο «κρυφή».	Συνήθως όχι ιδιαίτερα διακριτά συμπτώματα στους καρπούς· η ζημιά αφορά περισσότερο τη ζωηρότητα και το ριζικό σύστημα.
Επίδραση στην παραγωγή	Μείωση παραγωγής έως και ~25% σε σοβαρές προσβολές· λιγότερα και μικρότερα μήλα, πρόωρη φυλλόπτωση.	Μείωση ζωηρότητας, υποβάθμιση ανάπτυξης δέντρων, ιδιαίτερα σε ευαίσθητους συνδυασμούς εμβολιασμού → σημαντική απώλεια απόδοσης.	Συνήθως ήπια έως μέτρια επίδραση στις αποδόσεις, αλλά σε συνδυασμό με άλλους ιούς μπορεί να γίνει σημαντική.	Μείωση ζωηρότητας, κακή ανάπτυξη σε ευαίσθητα υποκείμενα, πιθανή έμμεση μείωση απόδοσης.
Τρόπος μετάδοσης	Πολλαπλασιαστικό υλικό (εμβολιασμός, υποκείμενα, μοσχεύματα). Δεν υπάρχουν γνωστοί φυσικοί φορείς (έντομα).	Εμβολιασμός, μοσχεύματα και ριζικές συνδέσεις (root grafts). Επίσης χωρίς γνωστούς εντομολογικούς φορείς.	Πολλαπλασιαστικό υλικό, εμβολιασμός, μοσχεύματα. Δεν έχει τεκμηριωθεί σταθερός φυσικός φορέας.	Πολλαπλασιαστικό υλικό, εμβολιασμός, υποκείμενα, πιθανή μετάδοση μέσω ριζικών συνδέσεων. Χωρίς γνωστούς εντομολογικούς φορείς.
Βασική στρατηγική αντιμετώπισης	Χρήση πιστοποιημένου υγιούς υλικού, έλεγχος μητρικών δέντρων, απομάκρυνση έντονα προσβεβλημένων δέντρων.	Έλεγχος συνδυασμών εμβολιασμού (ποικιλία/υποκείμενο), χρήση υγιών μητρικών, παρακολούθηση για stem pitting.	Επιλογή υγιών μητρικών δέντρων, έλεγχος φυτωριακού υλικού, αποφυγή συσσώρευσης πολλών ιών στο ίδιο δέντρο.	Χρήση υγιών υποκειμένων (ιδίως M.9), αυστηρά προγράμματα πιστοποίησης, έλεγχος μητρικών και απομάκρυνση μολυσμένων δέντρων.