Αμπέλι: Οι κυριότεροι εχθροί και ασθένειες του

Πως αντιμετωπίζουμε εχθρούς και ασθένειες του αμπελιού

ΕΥΔΕΜΙΔΑ

Είναι ο κυριότερος εντομολογικός εχθρός του αμπελιού. Οι ζημίες γίνονται από τις προνύμφες απ’οπου και το κοινό όνομα της «σκουλήκι των σταφυλιών». Προσβάλλει όλες τις ποικιλίες και προξενεί σοβαρές ποσοτικές και ποιοτικές ζημίες. Επίσης εμφανίζονται δευτερογενείς προσβολές βακτηριών και μυκήτων (ιδιαίτερα βοτρύτιδα) στις τραυματισμένες ράγες ,δημιουργώντας εκτεταμένες σήψεις (σαπίλες).
Για την καταπολέμηση της ευδεμίδας συστήνονται επεμβάσεις σύμφωνα με τις Γεωργικές Προειδοποιήσεις ή στο στάδιο του «μούρο» (αν η προσβολή είναι σοβαρή και σε συνδυασμό με άλλα εντομολογικά προβλήματα), μετά την καρπόδεση, πριν «κλείσει» το τσαμπί, στο «γυάλισμα» και κατά την ωρίμανση. Για το έγκαιρο της επέμβασης συστήνεται συστηματικός έλεγχος με δειγματοληψίες βοτρύων για διαπίστωση της προσβολής.

 

ΨΕΥΔΟΚΟΚΚΟΙ

Ονομα του εντόμου: Planococcus spp

Υπάρχουν διάφορα είδη mealybugs του γένους Pseudococcus  που μπορούν να μολύνουν τα αμπέλια:  Planococcus citri, Planococcus maritimus, Planococcus viburni, Planococcus longispinus.

Σε αμπελώνες που διαπιστώνεται προσβολή των σταφυλιών από ψευδόκοκκους, συστήνεται άμεσα επέμβαση με ένα κατάλληλο και εγκεκριμένο εντομοκτόνο και σε συνδυασμό με την καταπολέμηση της ευδεμίδας.Καλό είναι να γίνεται σήμανση (μαρκάρισμα) των προσβεβλημένων πρέμνων για την αποφυγή μεταφοράς των εντόμων στα γειτονικά πρέμνα με τα ρούχα και τα καλλιεργητικά εργαλεία.

Η κάλυψη των σταφυλιών και της γύρω βλάστησης πρέπει να είναι πλήρης. Ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή του εντομοκτόνου πρέπει να δίνεται στα σκιερά μέρη του πρέμνου. Επίσης, καλό είναι να ψεκάζονται ο κορμός, οι κεφαλές και οι βραχίονες.Η επέμβαση κατά των ψευδόκοκκων, καταπολεμεί ταυτόχρονα και την ευδεμίδα.

Βιολογική Αντιμετοπιση: Υπάρχουν αρκετές παρασιτικές σφήκες που προσβάλλουν το mealybug (Cryptolaemus montrouzieri),  αδηφάγα τρεφόμενες με το έντομο, τόσο σε  στάδιο κάμπιας όσο και σε στάδιο ενηλίκου.
Η σφήκα Leptomastix dactylopii είναι ένα παρασιτοειδές που εναποθέτει αυγά μέσα στο σώμα του ξενιστή και είναι σε θέση να βρει ξενιστή και σε πολύ μακρινή απόσταση. Το παρασιτοειδές εναποθέτει 80-100 αυγά κατά μέσο όρο και με θερμοκρασία 26^o C, το νέο παρασιτοειδές θα εμφανιστεί σε 15 ημέρες. Αυτό τρέφεται ελάχιστα έως καθόλου από τον ξενιστή.

ΩΙΔΙΟ

Προκαλών οργανισμός: Uncinula necator (Ascomycotina, Erysiphales, Erysiphaceae).
Συνιστάται η συνέχιση της προστασίας των σταφυλιών από το ωίδιο, μέχρι τουλάχιστον και το στάδιο του “γυαλίσματος” των ραγών και να προσεχθούν ιδιαίτερα τα αμπέλια που βρίσκονται σε περιοχές, στις οποίες η ασθένεια ενδημεί, καθώς επίσης και οι ευαίσθητες ποικιλίες. Επισημαίνεται ότι η καταπολέμηση του ωιδίου είναι κυρίως προληπτική, δεδομένου ότι η αντιμετώπιση της ασθένειας στην περίπτωση που έχουν εκδηλωθεί προσβολές από το παθογόνο είναι εξαιρετικά δύσκολη και όχι πάντα αποτελεσματική.
Σε ευάλωτες ποικιλίες η αντιμέτωπιση βασίζεται στη χρήση των χρονικά έγκαιρων εφαρμογών αποτελεσματικών μυκητοκτόνων.

ΒΟΤΡΥΤΗΣ

Η σοβαρότερη και καταστροφικότερη μορφή προσβολής από τον μύκητα, είναι η σήψη των ώριμων σταφυλιών. Συχνά η δράση του συνεπικουρείται από άλλους σαπροφυτικούς μύκητες και κυρίως του Aspergillus niger. Ο κίνδυνος προσβολής είναι μεγάλος στις υγρές και δροσερές περιοχές και κυρίως όταν υπάρχουν ράγες τραυματισμένες από διάφορα αίτια, όπως ωίδιο, ευδεμίδα, άλλα έντομα, ακανόνιστα ή υπερβολικά ποτίσματα, πουλιά κ.ά.

Για την προληπτική αντιμετώπιση της ασθένειας συνιστάται η εφαρμογή μίας σειράς καλλιεργητικών και άλλων μέτρων όπως: 1) σωστή διαχείριση της κόμης των πρέμνων (βλαστολόγημα και ξεφύλλισμα) για τη μείωση της υγρασίας και την αποτελεσματική κάλυψη των βοτρύων με το ψεκαστικό υγρό, 2) αποφυγή υπερβολικής και ακανόνιστης χρονικά άρδευσης, 3) αποτελεσματική προστασία των βοτρύων από το ωίδιο στα προηγούμενα στάδια ανάπτυξης, 4) αποτελεσματική προστασία των βοτρύων από την ευδεμίδα, αλλά και από άλλα έντομα που προκαλούν πληγές ή/και μεταφέρουν σε αυτές μολύσματα και 5) ορθολογική χρήση ορμονικών σκευασμάτων σε ορισμένες πυκνόραγες κυρίως ποικιλίες, για την επιμήκυνση της ράχης των βοτρύων και προκειμένου αυτοί να γίνουν λιγότερο συμπαγείς.

Ο αριθμός των επεμβάσεων για την προστασία από την ασθένεια εξαρτάται από:
1) τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες
2) το ιστορικό προσβολής του αμπελώνα από την ασθένεια
3) την ευαισθησία της ποικιλίας στην ασθένεια και
4) το ποσοστό των τραυματισμένων ραγών.

Σε υγρές και δροσερές περιοχές με ιστορικό προσβολών από βοτρύτη, συνιστάται η διενέργεια μίας επέμβασης με ένα κατάλληλο και εγκεκριμένο μυκητοκτόνο στην έναρξη της ωρίμανσης και ενός δεύτερου 3─4 εβδομάδες πριν τον τρύγο.
Συνιστάται οι ψεκασμοί στο στάδιο αυτό να γίνονται με χαλκούχα σκευάσματα, διότι προκαλείται σκλήρυνση της επιδερμίδας των ραγών και συνεπώς αύξηση της αντοχής τους στον βοτρύτη. 
 

ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ (Χνουδοτή μούχλα)

Προκαλών οργανισμός: Plasmopara viticola (Mastigomycotina, Peronosporoles, Peronosporaceae)
Φάσμα προσβαλλομένων:  Ευρύ φάσμα, περιλαμβάνει φυλλώδη και δέντρα.
Συμπτώματα: Ο περονόσπορος εμφανίζεται όπου έχει ζέστη και υγρασία στη διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης και εξελίσσεται πιό θεαματικά και καταστροφικά στα φύλλα, αλλά μπορεί να επιτεθεί και σε άλλα μη ξυλώδη μέρη, όπως τα βλαστάρια, μίσχοι άνθη, ρόγες (και λοβούς).
Οι βλάβες στα φύλλα εμφανίζονται ως κίτρινες ή κοκκινοκαφέ περιοχές στην επάνω επιφάνεια του φύλλου, με αντίστοιχα λευκή, μουχλιασμένη ή σα βαμβάκι την κάτω επιφάνεια. Μερικές φορές οι βλάβες είναι σαν λάδι ανάμεσα στα νεύρα. Τα σοβαρά μολυσμένα φύλλα πέφτουν πρόωρα.

Αντιμετώπιση: Ο συνηθέστερος τρόπος αντιμετώπισης της χνουδωτής μούχλας είναι μέ τη χρήση μυκητοκτόνων. Τα μυκητοκτόνα πρέπει να εφαρμόζονται ακριβώς πριν την άνθιση.
Για την αντιμετώπιση μέσω της καλλιέργειας, θα πρέπει να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα όπως:
- Να βεβαιωθούμε ότι το χώμα είναι καλά στεγνωμένο
- Μείωση πηγών διαχειμάζοντων μολυσματικών παραγόντων (πεσμένα φύλλα)
- Κλάδεμα στις άκρες των προσβεβλημένων βλαστών
- Οποια πρακτική βελτιώνει την κυκλοφορία του αέρα και επιταχύνει το στέγνωμα μεταξύ των κορυφών του αμπελιού, βοηθά στην αντιμετώπιση της χνουδωτής μούχλας
-Το θάψιμο των πεσμένων, μολυσμένων φύλλων του προηγούμενου έτους θα βοηθήσει την ανοιξιάτικη καλλιέργεια.
 

ΞΗΡΑΝΣΗ  ΡΑΧΗΣ

Πρόκειται για τη σοβαρότερη φυσιολογική (μη παρασιτική) ασθένεια του αμπελιού. Οφείλεται στη διαταραχή της σχέσης καλίου─ασβεστίου─μαγνησίου και εμφανίζεται την περίοδο της ωρίμανσης των βοτρύων. Σε περίπτωση μεγάλης προσβολής, η απώλεια της παραγωγής μπορεί να είναι ιδιαίτερα υψηλή.

Για την προληπτική αντιμετώπιση της πάθησης συνιστώνται: 1) προσθήκη καλά χωνεμένης κοπριάς για τη βελτίωση της δομής και της γονιμότητας του εδάφους, 2) ορθολογική εφαρμογή χειμερινού και θερινών κλαδεμάτων για τη σωστή ρύθμιση της ζωηρότητας των πρέμνων, 3) αποφυγή πλούσιας λίπανσης και ειδικότερα περιορισμός των καλιούχων λιπασμάτων και 4) αποφυγή υπερβολικής και ακανόνιστης άρδευσης.

Στις ευαίσθητες στην πάθηση ποικιλίες και στους αμπελώνες που συχνά εμφανίζεται η πάθηση, συστήνονται δύο ως τρεις ψεκασμοί με άλατα του μαγνησίου ή με διαφυλλικά λιπάσματα υψηλής περιεκτικότητας σε μαγνήσιο. Η εφαρμογή των επεμβάσεων τοποθετείται: 1) πριν από την έναρξη ωρίμανσης των σταφυλιών, 2) στην αρχή της ωρίμανσης και 3) 7-10 ημέρες αργότερα.

Είναι σημαντικό να γίνεται πλήρης διαβροχή των σταφυλιών με το ψεκαστικό υγρό.

Προσοχή: Σε κάθε περίπτωση να τηρούνται αυστηρά οι οδηγίες χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων για την αναλογία χρήσης, την συνδυαστικότητα, τον κίνδυνο φυτοτοξικότητας, το διάστημα μεταξύ τελευταίας επέμβασης και συγκομιδής και τα μέτρα προστασίας για την αποφυγή δηλητηρίασης