Ελιά: Τροφοπενίες, Συμπτώματα και Αντιμετώπιση

Ολοι γνωρίζουμε ότι η λίπανση της ελιάς πρέπει να περιέχει και βόριο γιατί η επιτυχία της λίπανση κρύβεται στις λεπτομέρειες. Ετσι εκτός από τα βασικά θρεπτικά στοιχεία (άζωτο, φώσφορο και κάλιο) σημαντικό ρόλο στην ελιά διαδραματίζουν και τα ιχνοστοιχεία όπως βόριο, ασβέστιο, μαγνήσιο, ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος. Το βόριο είναι ένα κρίσιμο ιχνοστοιχείο το οποίο συντελεί σημαντικά στα στάδια της άνθησης, καρπόδεσης και γενικά στη συνολική παραγωγή της ελιάς.



 

Έδαφος

Η ελιά δεν αντέχει σε κακώς στραγγιζόμενα και ανεπαρκώς αεριζόμενα εδάφη , ενώ μπορεί να αναπτύσσεται και να καρποφορεί ικανοποιητικά σε άγονα , αβαθή ή χαλικώδη εδάφη , όπου άλλα φυτά δεν αποδίδουν ικανοποιητικά . Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε βαθειά γόνιμα εδάφη , εφ ’ όσον αυτά στραγγίζουν και αερίζονται καλά . Σε ό,τι αφορά την αντίδραση του εδάφους , η ελιά φαίνεται ότι αντέχει σε μεγάλο εύρος pH, από 6.0-8.5, ενώ χαρακτηρίζεται ως δένδρο μετρίως ανθεκτικό στην αλατότητα ^[1]
 

ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
Στράγγιση	Καλή
Αλατότητα	Μέτρια
pH	5.6 - 8.5
Διαθέσιμος P, ppm	15 - 30
Ανταλλάξιμο Κ, meq/100 g	0.5 - 1.0
Ανταλλάξιμο Ca, meq/100 g	6 - 12
Ανταλλάξιμο Mg, meq/100 g	1 - 3
Διαθέσιμο Β, ppm	>0.3

 

Τροφοπενια Αζώτου (Ν)

Συμπτώματα έλλειψης:
α) Μικρό μήκος ετήσιου βλαστού (<10 cm), ενω το κανονικό μήκος ειναι 10-30 cm.
β) Ανοιχτοπράσινο ή κιτρινοπράσινο χρώμα,
γ) Μικρή διάρκεια ζωής φύλλων (πέφτουν τον επόμενο χρόνο)

Η µορφή του αζώτου (Ν) θα πρέπει να επιλέγεται µε βάση την οξύτητα του εδάφους.
Αλκαλικά εδάφη: Πρέπει να χρησιµοποιείται αµµωνιακό ή ουρικό άζωτο.
Όξινα εδάφοι: Πρέπει να χρησιµοποιείται ασβεστούχος νιτρική αµµωνία.
Οι αρδευόµενοι ελαιώνες πρέπει να λιπαίνονται µε άζωτο έως τα τέλη του καλοκαιριού. Στις βρώσιµες ελιές δεν πρέπει να ρίχνουµε πολύ άζωτο, διότι υποβαθµίζεται το προϊόν. ^[2]

 

Τροφοπενία Φωσφόρου (P)

H ελλειψη φωσφόρου παρατηρείται σπάνια.
Συμπτώματα έλλειψης:
α) χλώρωσης στην κορυφή του ελάσματος των νέων κυρίως φύλλων
β) Το μήκος των βλαστών μειώνεται εμφανώς και τα φύλλα πέφτουν πρόωρα με αποτέλεσμα τα δένδρα να φαίνονται απογυμνωμένα.
γ) Τα φύλλα αποκτούν ερυθρο-πορφυρή απόχρωση, αλλά το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η διάστικτη χλώρωση.
Οι ετήσιες ανάγκες της ελιάς σε φώσφορο είναι 0.39 Kg P₂O₅ /δέντρο. Η άριστη περιεκτικότητα σε φώσφορο των φύλλων ελιάς είναι από 0.09-0.11 % ξηρής ουσίας, ενώ εάν η περιεκτικότητα αυτή είναι κάτω από 0.07 % παρατηρούνται συµπτώµατα τροφοπενίας. ^[2]

Ο φώσφορος είναι αναγκαίος κυρίως στα µικρά δένδρα για ανάπτυξη του ριζικού τους συστήµατος.

 

Τροφοπενία Βορίου (B)

Η τροφοπενία βορίου παρατηρείται σε νεαρά αλλά και σε μεγάλα αιωνόβια δένδρα. Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της τροφοπενίας βορίου είναι ότι τα ακριανά φύλλα στους νέους βλαστούς έχουν το ακραίο τμήμα τους χλωρωτικό, αρχικά κιτρινοπράσινο και στη συνέχεια κίτρινο-πορτοκαλί. Στη συνέχεια τα σύμπτωματα αυτά εμφανίζονται και στα φύλλα της βάσης των βλαστών τα οποία επίσης μπορούν αν εμφανίσουν και ξήρανση στην κορυφή τους. Σε περιπτώσεις με έντονο πρόβλημα της τροφοπενίας βορίου παρατηρείται  μικροφυλλία, παραμόρφωση φύλλων σε σχήμα ροπάλου και έντονη φυλλόπτωση. Το καλοκαίρι παρατηρείται επίσης έντονη καρπόπτωση στα δέντρα τη χρονια που έχουν δέσει πολλούς καρπούς. Σε πολλές περιπτώσεις τα δένδρα δεν παράγουν ανθοφόρους αλλά μόνο ξυλοφόρους οφθαλμούς με αποτέλεσμα να μηδενίζεται η παραγωγή.Τα παραπάνω συμπτώματα αυτά αποτελούν σοβαρή ένδειξη ότι το δένδρο πάσχει από έλλειψη βορίου αλλά για σιγουριά χρειάζεται επιβεβαίωση με χημική ανάλυση φύλλων. Η διόρθωση της τροφοπενίας βορίου είναι σχετικά εύκολη µε την προσθήκη στο έδαφος 300-500 gr βόρακα/δέντρο µέτριου µεγέθους (µπορεί να αυξηθεί µέχρι ένα κιλό) µε διασπορά κάτω από την κόµη. Η διόρθωση της τροφοπενίας αυτής είναι δυνατή επίσης µε ψεκασµό του φυλλώµατος µε διάλυµα βόρακα (6-8 %).

 

Τροφοπενία Καλίου (Κ)

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της τροφοπενίας αυτής είναι ένας μεταχρωματισμός των φύλλων σε απόχρωση ορειχάλκου, που αρχίζει από την κορυφή του ελάσματος και σταδιακά καταλαμβάνει η απόχρωση ολόκληρο το φύλλο ή το μεγαλύτερο μέρος του. Συνχρώνος παρατηρείται ξήρανση στο κορυφαίο τμήμα του φύλλου κατά το 1/3 του μήκους του. Τα συμπτώματα αυτά στη καινούργια βλάστηση εμφανίζονται συνήθως το φθινόπωρο ή το χειμώνα στα χαμηλά φύλλα των βλαστών. Παρατηρείται επίσης μικρό μήκος νέας βλάστησης, μικροφυλλία, φυλλόπτωση και ξήρανση νέων κλαδίσκων. Όπως και στην τροφοπενία βορίου έτσι και για το κάλιο η διάγνωση για να είναι ασφαλής, χρειάζεται επιβεβαίωση με την ανάλυση φύλλων. Πολλές φορές η τροφοπενία καλίου οφείλεται στην ξηρασία των δέντρων (δέσμευση καλίου από την άργιλο του εδάφους) και στην αδυναμία των δένδρων να απορροφήσουν κάλι από το έδαφος. Γι αυτο καλλιεργητικές φροντίδες που βοηθούν στην μεγαλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των δένδρων και στην εξασφάλιση επαρκούς υγρασίας στο έδαφος (πότισμα το καλοκαίρι) βελτιώνουν ή τουλάχιστον μειώνουν το πρόβλημα.

Πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι δε διακρίνεται εύκολα η τροφοπενία καλίου από τις τροφοπενίες βορίου και φωσφόρου και από την τοξικότητα χλωρίου.

Οι ετήσιες ανάγκες της ελιάς σε κάλιο είναι 1.43 Kg Κ₂Ο/δέντρο. Η άριστη περιεκτικότητα σε κάλιο των φύλλων ελιάς είναι από 0.7-0.9 % ξηρής ουσίας, ενώ εάν η περιεκτικότητα αυτή είναι κάτω από 0.5 % παρατηρούνται συµπτώµατα τροφοπενίας.

Για την αντιμετωπιση της τροφοπενίας καλίου,εκτός από τη λήψη των καλλιεργητικών μέτρων, χρειάζεται και προσθήκη καλιούχου λιπάσματος στο έδαφος το χειμώνα. Στις περιπτώσεις που τα εδάφη δεσμεύουν κάλι χρειάζονται αυξημένες ποσότητες καλιούχου λιπάσματος. Συνήθως χορηγούνται 100-150 gr θειικού καλίου ανά δένδρο μέσης ανάπτυξης. Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθεί η μισή ποσότητα καλίου το χειμώνα σε μορφή θειικού καλίου και να γίνουν συμπληρωματικές λιπάνσεις με υδατοδιαλυτό νιτρικό κάλι μέσω του συστήματος άρδευσης σε ποτιστικές ελιές. Το νιτρικό κάλι χορηγείται με την υδρολίπανση στη δόση των 300-500 gr/δένδρο μετά την καρπόδεση. Εάν κατα την βασική λίπανση της ελίας χρησιμοποιείσουμε λιπάσματα με μεγάλη περιεκτικότητα σε κάλι (πάνω από 15%), δεν χρειάζεται να προσθέσουμε και άλλο κάλιο κατα την διάρκεια της καλλιέργειας.

 

Τροφοπενίες ασβεστίου (Ca)

Tα κυριότερα συμπτώματα της έλλειψης ασβεστίου είναι η χλώρωση (κιτρίνισμα) του ακραίου τμήματος των φύλλων όπως και στην τροφοπενία βορίου, η οποία συνοδεύεται με λεύκανση (ασπρη απόχρωση) των νεύρων των παλαιών φύλλων.
Το ασβέστιο είναι απαραίτητο στην ανάπτυξη της ελιάς. Οι ετήσιες ανάγκες της ελιάς σε ασβέστιο είναι 0.90 Kg CaΟ/δέντρο. 
Η διόρθωση της τροφοπενίας ασβεστίου γίνεται μόνο σε μη ασβεστούχα εδάφη με την προσθήκη 5-10 κιλά μαρμαρόσκονης ανά δένδρο.

 

Τροφοπενία μαγνησιου (Mg)

H έλλειψη Mg στην ελιά είναι πολύ σπάνια και δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για τη χώρα μας. Εκδηλώνεται με χαρακτηριστική χλώρωση των κατώτερων φύλλων και πτώση αυτών, ενώ τα ανώτερα φύλλα παραμένουν κανονικά στο χρώμα και το μέγεθός τους. Η χλώρωση των φύλλων που αρχίζει από την κορυφή ή τα πλάγια του ελάσματος και προοδευτικά καταλαμβάνει ολόκληρη την επιφάνεια του. Ετσι έχουμε έντονη φυλλόπτωση και πολύ φτωχή βλάστηση.
Η τροφοπενία μαγνησίου αποκαθίσταται με την προσθήκη λιπασματων που περιέχουν περίπου 2% οξείδιο του μαγνησίου (MgO).


Σηµειώνεται ότι τροφοπενία σιδήρου και ψευδαργύρου δεν έχει παρατηρηθεί στην ελιά, ενώ τροφοπενία θείου (συµπτώµατα τοξικότητας είναι συνηθέστερα διάσπαρτες κόκκινες κηλίδες στα φύλλα, περιφεριακή χλώρωση φύλλων, φυλλόπτωση, ανθόπτωση και καρπόπτωση) και µαγγανίου είναι σπάνιες.