Λεμονιά: Ποικιλίες, Υποκείμενα και Υποκατάστατα

Η λεμονιά το πιο αγαπητό εσπεριδοειδές των μεσογειακών κήπων. Σε αυτό το άρθρο θα βρείτε έναν οδηγό ποικιλιών λεμονιάς, καθώς και αρκετές πληροφορίες που αφορούν την ζωηρότητα τους, τον καρπό τους, τη χρήση τους και την ανθεκτικότητα τους σε ασθένειες.
Κιτρολεμονιά
Είναι ποικιλία  Γνωστή στη Κρήτη, έχει μεγάλο καρπό, παχύ φλοιό και λίγα οξέα. Χρησιμοποιείται κυρίως στη ζαχαροπλαστική.

Ζαμπετάκη
Τη συναντάμε στην Κρήτη και στη Πελοπόννησο. είναι μια πολύφορος ποικιλία και ένα σημαντικό ποσοστό της παραγωγής της, περίπου 50 – 60% συγκομίζεται τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο γι’ αυτό λέγεται και καλοκαιρινή ποικιλία. Οι καρποί της είναι μέσου μεγέθους και προτιμούνται στην εσωτερική αγορά, σε αντίθεση με τους μεγαλόκαρπους καρπούς της Verna και της Lisbon. ^[7]

Βακάλου
Δίφορη ποικιλία λεμονιάς με μεγάλο καρπό, εύγευστο και πολύ χυμώδη. Οι καρποί της ωριμάζουν τέλος της άνοιξης. Προτιμά τα αμμοαργιλώδη εδάφη και τις ηλιόλουστες θέσεις. Πρέπει να προστατεύεται από τον δυνατό αέρα. ^[3] 

Berna (Verna, Bernia, Vernia)
Ο καρπός της έχει μέσο μέγεθος, σχήμα ωοειδές έως ελλειψοειδές, κοντό λαιμό και ανεπτυγμένη θηλή. Ο φλοιός έχει μέτριο πάχος (λεπτότερος στην καλοκαιρινή σοδειά) και επιφάνεια τραχεία. Ο χρωματισμός, κατά την ωρίμαση, είναι έντονα κίτρινος. Είναι ποικιλία άσπερμη ή λιγόσπερμη και δίνει την κύρια σοδειά το χειμώνα. Μπορεί να διατηρηθεί καλά μέχρι το καλοκαίρι, αλλά οι καρποί είναι ανεπιθύμητα μεγάλοι. Σαν δένδρο είναι πολύ ζωηρή, μεγάλου μεγέθους και παραγωγική.

Eureka
Ο καρπός της έχει μάλλον μικρό μέγεθος, σχήμα ελλειπτικό έως επίμηκες, κοντό λαιμό και μικρή θηλή, που περιβάλλεται συνήθως από αύλακα. [1] δημιουργήθηκε στην Καλιφόρνια γύρω στο 1850. Είναι ποικιλία δίφορη, λιγότερο ανθεκτική στο ψύχος, αλλά πολύ παραγωγική. Τα δέντρα της δεν έχουν αγκάθια και οι καρποί της είναι μεγάλου μεγέθους, με λίγα σπέρματα και πλούσιοι σε χυμό. Η συγκομιδή αρχίζει από το τέλος του χειμώνα. ^[6]

Lisbon
Πολύ παραγωγική ποικιλία. Τα δέντρα της έχουν πλούσιο φύλλωμα, πολλά αγκάθια και είναι ανθεκτικότερα στο κρύο. Εχει καρπούς μεγάλους, με λίγα σπέρματα και μεγάλη περιεκτικότητα σε χυμό. ^[6]. Είναι η πιο ζωηρή από τις καλλιεργούμενες στην Καλιφόρνια ποικιλίες και η πιο ανθεκτική στον παγετό, στη θερμότητα, στους ανέμους και στην καλλιεργητική αμέλεια. ^[1]Femminello Ovale
Ο καρπός της έχει μέσο μέγεθος, σχήμα ωοειδές, πολύ κοντό λαιμό και μικρή θηλή. Ο φλοιός έχει μέτριο πάχος και είναι ελαφρώς λείος. Έχει 10 περίπου καρπόφυλλα. Ο χρωματισμός της είναι κίτρινος κατά την ωρίμαση. Η σάρκα τρυφερή, πλούσια σε χυμό και πολύ ξινή. Είναι ποικιλία λιγόσπερμη, με παραγωγή όλο το χρόνο, αλλά κυρίως τέλη του χειμώνα και την άνοιξη. Σαν δένδρο είναι μέτριας ζωηρότητας και μεγέθους, σχεδόν χωρίς αγκάθια και έχει φύλλα μέτριου μεγέθους. Είναι πολύ παραγωγική και ανταποκρίνεται πολύ καλά στο φορτσάρισμα (παραγωγή λεμονιών εκτός εποχής κν. Βερντέλια).

Femminello Sfusato
Ο καρπός της έχει μέσο μέγεθος, σχήμα ελλειπτικό έως επίμηκες, ανεπτυγμένο λαιμό και μεγάλη οξύληκτη θηλή. Ο φλοιός της ποικιλίας αυτής έχει μέτριο πάχος και είναι ελαφρώς λείος. Ο χρωματισμός της είναι κίτρινος κατά την ωρίμαση. Έχει 10 περίπου καρπόφυλλα. Η σάρκα είναι συνεκτική, πλούσια σε χυμό και πολύ ξινή. Είναι ποικιλία πολύσπερμη, με παραγωγή όλο το χρόνο, αλλά κυρίως τέλη του χειμώνα και την άνοιξη. Είναι δένδρο μεγάλης ζωηρότητας, μεγάλου μεγέθους, με αγκάθια, μεγάλα φύλλα και πολύ παραγωγική. Είναι κατάλληλη για φορτσάρισμα. ^[1]

Μαγληνή
Εχει πολλές ομοιότητες με την ιταλική ποικιλία Femminelo. Η ελληνική ποικιλία είναι αρκετά παραγωγική αλλά ευαίσθητη στη κορυφοξήρα. Ο καρπός της είναι μεσαίου μεγέθους με λείο και λεπτό φλοιό και ωριμάζει νωρίς το φθινόπωρο. Θεωρείται ότι είναι καλή ποικιλία και αποτελεί τη βάση της λεμονοπαραγωγής της χώρας αφού αποτελεί το 55% της συνολικής παραγωγής.^[2] Συγκομιζετε από Οκτώβριο έως Μάρτιο.

Interdonato
Ο καρπός της έχει μεγάλο μέγεθος, σχήμα επίμηκες ή κυλινδρικό. Ο φλοιός έχει μέτριο πάχος, είναι πολύ λείος και στιλπνός. [1] Πρώιμη ιταλική ποικιλία της οποίας η συγκομιδή αρχίζει από το τέλος Αυγούστου. Είναι μονόφορη, αρκετά παραγωγική και συνήθως χωρίς αγκάθια. Εχει καρπό με λίγα σπέρματα, κυλινδρικό, λείο και πλούσιο σε χυμό. ^[6]

Monachello
Ο καρπός της έχει μικρό μέγεθος, σχήμα ελλειπτικό, χωρίς λαιμό και μικρή θηλή. Ο χρωματισμός του, κατά την ωρίμαση, είναι κίτρινος. Ο φλοιός είναι λεπτός και η επιφάνεια του λεία. Έχει περίπου 10 καρπόφυλλα. Η σάρκα είναι τρυφερή, μέτριας περιεκτικότητας σε χυμό και χαμηλής οξύτητας. Είναι ποικιλία άσπερμη ή λιγόσπερμη, με παραγωγή όλο το χρόνο, αλλά κυρίως το χειμώνα και την άνοιξη. Σαν δένδρο είναι μέτριας ζωηρότητας, βραδείας αναπτύξεως, κρεμοκλαδής, με πυκνό φύλλωμα και με λίγα αγκάθια. Τα φύλλα της είναι μεγάλα, παχιά και ανοικτοπράσινα. Οι καρποί παράγονται στο εσωτερικό της κόμης των δένδρων. Θεωρείται ανθεκτική στην κορυφοξήρα και γι' αυτό τις τελευταίες δεκαετίες επεκτάθηκε πάρα πολύ. Πιστεύεται, ότι είναι υβρίδιο μεταξύ της λεμονιάς και της κιτριάς. Αυτό συμπεραίνεται από τον τρόπο βλαστήσεώς της και το σχήμα της εγκάρσιας τομής των μεγαλύτερων κλάδων της.

Santa Teresa
Η ποικιλία αυτή είναι επιλογή της Femminello Ovale και πολύ ενδιαφέρουσα ποικιλία, γιατί είναι η πιο ανθεκτική απ' όλες τις ποικιλίες λεμονιάς στην κορυφοξήρα. Σήμερα φυτεύεται στις περιοχές όπου οι ζημιές από την κορυφοξήρα είναι ισχυρές.

Villafranca
Ο καρπός της δε διακρίνεται εύκολα από την Eureka, αλλά η παραγωγή της ακολουθεί την εποχιακή κατανομή της Lisbon (κυρίως το χειμώνα). Σαν δένδρο μοιάζει με τη Lisbon, αλλά είναι λιγότερο ορθόκλαδη και ακανθοφόρος. Το δε φύλλωμα της είναι αραιότερο της Lisbon. Η Villafranca είναι Ιταλικής προελεύσεως (Σικελία) και καλλιεργείται σε μικρή έκταση. Στην Ελλάδα εισήχθη από την Καλιφόρνια το 1934 από τον τότε Καθηγητή της Δενδροκομίας της ΑΓΣΑ Πάνο Αναγνωστόπουλο. Σήμερα καλλιεργείται σποραδικά σε διάφορα λεμονοπαραγωγικά κέντρα της χώρας μας.
Καρυστινό
Ο καρπός της έχει μέτριο μέγεθος, σχήμα επίμηκες ή ελλειπτικό, κοντό λαιμό και αναπτυγμένη κωνική (αιχμηρή) θηλή. Ο φλοιός έχει μέτριο πάχος, η δε επιφάνεια του είναι τραχειά. Ο χρωματισμός της είναι κίτρινος κατά την ωρίμανση. Η σάρκα είναι πλούσια σε χυμό και ξινή. Είναι ποικιλία λιγόσπερμη ή πολύσπερμη, με παραγωγή μόνο από τα τέλη φθινοπώρου μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Σαν δένδρο είναι πλαγιόκλαδη, χωρίς αγκάθια, παραγωγική και κάπως ανθεκτική στην κορυφοξήρα. Θεωρείται ποικιλία πολύ καλής ποιότητας και ανθεκτική στις μεταφορές. ^[1]

Αδαμοπούλου
H ποικιλία αυτή είναι πολύφορη και έχει καρπό μετρίου ή μεγάλου μεγέθους, με σάρκα χωρίς σπέρματα (κουκούτσια), πλούσια σε χυμό. ^[6]

---

Υποκατάστατα λεμονιάς

Υπάρχουν και εσπεριδοειδή “αντικαταστάτες” της λεμονιάς για περιόδους που δεν υπάρχουν λεμόνια, που αντέχουν σε ακόμα μικρότερες θερμοκρασίες:

• Μεξικάνικη λιμεττία: τα βενέτικα λεμόνια είναι πρασινοκίτρινα, με διακριτικό άρωμα και δίνουν παραγωγή τον Σεπτέμβριο, τότε που υπάρχει έλλειψη από λεμόνια. Κατάλληλη για καλλιέργεια σε κήπο αλλά πρέπει να φυτευτεί σε θέση προστατευμένη από τον αέρα και το κρύο.
• Κόκκινα λεμόνια: οι καρποί τους είναι λείοι, με λεπτή φλούδα και γίνονται κόκκινοι όταν ωριμάσουν. Αντέχουν στο κρύο μέχρι τους -6 βαθμούς Κελσίου.
• Limequat: οι λεμονιές αυτές έχουν την μορφή θάμνου, είναι παραγωγικές και οι καρποί τους πλούσιοι σε χυμό. Ωριμάζουν από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτη, αντέχουν μέχρι τους -6 βαθμούς Κελσίου και χρησιμοποιούνται πολύ για τη παρασκευή λικέρ. ^[2]

---

Υποκείμενα λεμονιάς

Επιλογή είδους & ποικιλίας & υποκειμένου: Μελετημένη επιλογή εμβολίου και υποκειμένου, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά του εδάφους, το κλίμα της κάθε περιοχής, τις τυχών ανθεκτικότητες σε παθογόνα πέρα από την εμπορικότητα και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά.

Νεραντζία: Η νεραντζιά είναι ανεκτική στο παθογόνο Αρμιλλάρια. Ανεκτική (higly tolerant) στην φυτόφθορα και ευπαθης στην Κορυφοξήρα. Σε περιοχές που η λεμονιά είναι ευαίσθητη στη κορυφοξήρα, μπορείτε να χρησιμοποιήσουμε ως υποκείμενο τη νεραντζιά, ως ενδιάμεσο εμβόλιο τη πορτοκαλιά και κατόπιν εμβολιάζουμε τη λεμονιά.

Βολκαμεριάνα (Citrus volkameriana): Είναι φυσικό υβρίδιο λεμονιάς, με μεγάλη ανθεκτικότητα στα ασβεστώδη εδάφη και μέτρια ανθεκτικότητα στο κρύο και την αλατότητα. Είναι ανεκτικό στη τριστέτσα και στους ιούς αλλά όχι και στη κορυφοξήρα. Στην Κύπρο χρησιμοποιείται ως υποκείμενο για τη λεμονιά αλλά και για τα άλλα εσπεριδοειδή. Παρουσιάζει έντονα το φαινόμενο να εκπτύσσει λαίμαργους βλαστούς που δρούν ανταγωνιστικά.

Benton: Το υβρίδιο αυτό παρουσιάζει ανεκτικότητα στη φυτόφθορα και η λεμονιά έχει καλή συμφωνία με αυτό.

Γλυκολιμμετιά ή Sweet lime: Το καλύτερο υποκείμενο για τη λεμονιά, τα δένδρα παράγουν πολύ, προσαρμόζονται σε βαθιά εδάφη αλλά  οι καρποί δεν είναι πάντα καλής ποιότητας. Έχει ευαισθησία στα άλατα και στο ψύχος. ^[2]
 

---