Η Χλωρή λίπανση και η σημασία της

Με την έννοια αυτή εννοείται η ενσωμάτωση στο έδαφος καλλιέργεια φυτών (κυρίως ψυχανθών) ευρισκομένων σε κατάλληλο στάδιο αναπτύξεως (κυρίως στην άνθηση) ανάμεσα σε δύο καλλιέργειες. Η πρακτική των χλωρών λιπάνσεων πολλαπλασιάζει τις ευνοϊκές επιδράσεις του εδάφους. Βασικής σημασίας είναι η χρησιμοποίηση του κατάλληλου φυτικού είδους, σε σχέση με τις εδαφοκλιματικές ιδιαιτερότητες της περιοχής. Η τεχνική αυτή βελτιώνει την δομή του εδάφους εμπλουτίζοντας το με οργανική ουσία και θρεπτικά στοιχεία από τα αποσυντιθέμενα φυτά της χλωρής λίπανσης.

Στόχοι της χλωρής λίπανσης:

• Προστασία του εδάφους από τη διάβρωση
• Εμπλουτισμός του εδάφους σε οργανική ουσία
• Αύξηση του αζώτου (Ν) του εδάφους
• Μείωση της έκπλυσης των θρεπτικών στοιχείων
• Δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη των μικροοργανισμών του εδάφους
• Διατήρηση της εδαφικής υγρασίας

Τα διάφορα είδη των φυτών της χλωρής λίπανσης εμφανίζουν μεγάλες διαφορές ως προς την σύνθεση και τη σύσταση με συνέπεια να ποικίλλει η δράση τους στο έδαφος. Η χημική σύσταση των φυτών επηρεάζει την ανάπτυξη των φυτών που ακολουθούν. Ο λόγος C/Ν (Ανθρακα / Αζωτο) είναι ένα σημαντικό ποιοτικό χαρακτηριστικό για την ταχύτητα της βιοαποσύνθεσης των φυτικών υλικών. Όσο προχωρούν οι καλλιέργειες στην ωρίμανση, ο λόγος C/Ν μεταβάλλεται υπέρ του άνθρακα.

Όταν τα φυτικά υπολείμματα των χλωρών λιπάνσεων παραμένουν ως mulch στην επιφάνεια του εδάφους, προστατεύουν την εδαφική υγρασία, διατηρούν τις θερμοκρασίες σε ευνοϊκότερα επίπεδα και μειώνουν την διάβρωση.

Η χλωρή λίπανση δεν πρέπει να έχει ως μοναδικό σκοπό τον εμπλουτισμό του εδάφους, αλλά και την αμειψισπορά, η οποία έχει ως στόχους την μείωση των ζιζανίων και την χαλάρωση των βαθύτερων στρωμάτων του εδάφους.

Μειονεκτήματα της χλωρής λίπανσης είναι:

• Η απώλεια οργανικής ουσίας εξ αιτίας της εντατικής κατεργασίας του εδάφους
• Η μεγάλη κατανάλωση νερού
• Η αύξηση ορισμένων παρασίτων και
• Η μείωση της παραγωγής της επόμενης καλλιέργειας

Για να ελαχιστοποιηθούν οι δυσμενείς επιπτώσεις της χλωρής λίπανσης πρέπει να γνωρίζουμε ότι:

• Αν τα φυτά της χλωρής λίπανσης ανήκουν στα ψυχανθή
• Αν πραγματοποιήθηκε Ν-ούχος λίπανση
• Αν είναι υγρή ή ξερή μια περιοχή
• Ο χρόνος εφαρμογής της χλωρής λίπανσης

Τα φυτά της χλωρής λίπανσης ταξινομούνται σε καλλιεργούμενα και μη, σε ψυχανθή και μη. Σαν κατάλληλα φυτά για χλωρή λίπανση θεωρούνται το μαυροσίταρο (Fagopyron saittatum), το μπιζέλι (Pisum sativum) , το κίτρινο τριφύλι (Medicago lupulina), το σινάπι (Sinapis alba), η ραφανίδα (Raphanus sativus), ο βίκος (Vicia sativa), ο ηλίανθος (Helianthus annus), η κράμβη (Brassica napus), τα ρεβύθια (Lathyrus cicera), η φακελωτή (Phacelia), τα λούπινα (Lupinus luteus), τα κουκιά (Vicia faba).

Όταν τα φυτά ενσωματωθούν εγκαίρως στο έδαφος, αποσυντίθενται γρήγορα και συμβάλουν στην αύξηση του χούμου και την βελτίωση της δομής του εδάφους. Από την βιολογική δραστηριότητα κινητοποιούνται θρεπτικά στοιχεία από τα υπάρχοντα στο έδαφος και από τη χλωρή λίπανση , τα οποία εκμεταλλεύονται οι καλλιέργειες που ακολουθούν. Οι χλωρές λιπάνσεις από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη οδηγούν σε αύξηση της απόδοσης των καλλιεργειών που ακολουθούν. Η χλωρή λίπανση συναγωνίζεται ακόμα και την κοπριά.[1]

Μερικά από τα φυτά που χρησιμοποιούνται συνήθως στη χλωρή λίπανση είναι:

1. Κόκκινο τριφύλλι - μηδική: Το κόκκινο τριφύλλι αντέχει περισσότερο στο κρύο από ό, τι τα περισσότερα τριφύλλια. Μεγαλώνει σε όλους τους τύπους των εδαφών και σε 1-2 μήνες, βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη. Παρέχει πλούσιο φύλλωμα και μεγάλο ριζικό σύστημα. Προσελκύει πολλά ευεργετικά έντομα και είναι εύκολο στην καλλιέργεια. Αν δεν μπορούμε να βρούμε κόκκινο τριφύλλι, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μηδική. Η σπορά πρέπει να γίνει 2 μήνες πριν τους παγετούς για να έχει αναπτύξει ικανό ριζικό σύστημα και κορυφές για να αντέξει το κρύο. Αν χρησιμοποιήσουμε σπαρτική μηχανή, χρειαζόμαστε 1,5 με 2 κιλά σπόρου ανά στρέμμα. Αν η σπορά γίνει με το χέρι, χρειαζόμαστε 3 κιλά.

2. Βίκος: Ετήσιο ψυχανθές για την δροσερή εποχή: Είναι το πιο ανθεκτικό στο κρύο από όλα τα ψυχανθή. Μπορεί να συνεχίσει να μεγαλώνει ακόμη και κάτω από τους -10 βαθμούς. Έχει μεγάλη παραγωγή φυλλώματος και είναι πολύ εύκολο στην καλλιέργεια, αρκεί να αναμίξουμε τον σπόρο με 20% κριθάρι ή βρώμη, για να μπορεί να αναρριχάται. Με αυτόν τον τρόπο, πετυχαίνουμε πολλαπλάσια παραγωγή όγκου, από ότι αν έρπει. Είναι το καλύτερο φυτό για να καταπολεμήσουμε τα ζιζάνια, αφού φυτρώνει γρήγορα και δεν τους αφήνει χώρο. Η ποσότητα του σπόρου που χρειαζόμαστε ανά στρέμμα είναι 16-18 κιλά.

3. Κουκιά: Είναι αρκετά ανθεκτικό στο κρύο, δίνει μεγάλες ποσότητες οργανικής ύλης και έχει πολύ δυνατό ριζικό σύστημα και γι αυτό συνιστάται για σκληρά εδάφη που θέλουμε να χαλαρώσουμε. Θα χρειαστούμε 7-10 κιλά σπόρου ανά στρέμμα.

4. Σίκαλη: Δεν είναι ψυχανθές, οπότε τα οφέλη είναι λιγότερα. Όμως είναι η κατάλληλη καλλιέργεια για χλωρή λίπανση, σε τόπους όπου η θερμοκρασία τον χειμώνα είναι πολύ χαμηλή και κανένα από τα προηγούμενα δεν αντέχουν. Αναπτύσσεται πολύ γρήγορα -σε λίγες εβδομάδες- και καταπολεμά τα ζιζάνια. Πρέπει απαραίτητα να την θερίσουμε, 6 εβδομάδες πριν την επόμενη καλλιέργεια, για να εκλείψει η πιθανότητα να την ανταγωνιστεί.

Σημείωση: Δεν σπέρνουμε για χλωρή λίπανση ψυχανθή, εκεί που είχαμε ψυχανθή (φασόλια-αρακά). Είναι προτιμότερο να σπείρουμε σίκαλη ή βρώμη
Για να μην πληρώνουμε κάθε χρόνο για τους σπόρους, μπορούμε να αφήνουμε ένα μέρος της καλλιέργειας να σποριάσει και να τον συλλέγουμε για την επόμενη χρονιά.^[2]

---

[1] "Βιολογική γεωργία", Πρόγραμμα Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς - ΑΤΕΙ Πειραιά: Επιστημονική υποστήριξη νέων αγροτών, Επιστημονική ομάδα έργου: Δημήτριος Τσελές - Καθηγητής - επιστημονικός υπεύθυνος, Ασπασία Ευθυμιάδου - Λέκτορας Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κύπρου, Μαρία Γκούλτα - γεωπόνος
[2] Χλωρή λίπανση αρθρό στο ftiaxno.gr
[3] Αρθρό στο ialmopia.gr