Οδηγός Μέσων Ατομικής Προστασίας: Μάσκες, φίλτρα, στολές

Σε γενικές γραμμές, τα μέσα ατομικής προστασίας, για όποιον κάνει χρήση φυτοπροστατευτικών περιλαμβάνουν τη μάσκα, τα γυαλιά, την φόρμα προστασίας, τα γάντια και τις μπότες.
 
Μάσκες μιας χρήσης
Οι μάσκες μιας χρήσης προστατεύουν τον χρήστη από στερεά και υγρά μη πτητικά σωματίδια. Ανάλογα δε με το επίπεδο της προστασίας που προσφέρουν περιλαμβάνουν την ένδειξη FFP1, FFP2 ή FFP3 για χαμηλή, μέτρια και υψηλή προστασία αντίστοιχα
Για χρήση σε ψεκασμούς με αγροχημικά, και ψεκαστικά μέσα υψηλής πιέσεως, καλό είναι να αποφεύγονται, και να χρησιμοποιούνται μάσκες με φίλτρα, μισού ή ολοκλήρου προσώπου, ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με επαγγελματίες χρήστες.

Μάσκες πολλαπλών χρήσεων
Οι μάσκες πολλαπλών χρήσεων προστατεύουν τον χρήστη από τη σκόνη, το ψεκαστικό νέφος, αλλά και τους τοξικούς ατμούς - δηλαδή στερεά, υγρά σωματίδια και αέρια μετά από κατάλληλη επιλογή φίλτρων. Οι μάσκες πολλαπλών χρήσεων απαιτούν την αγορά και τοποθέτηση φίλτρων, συγκριτικά με τις μάσκες μιας χρήσης εξασφαλίζουν καλύτερη εφαρμογή επάνω στο πρόσωπο και τα αποσπώμενα φίλτρα που κουμπώνουν σε αυτές έχουν περισσότερο "υλικό" - πχ. ενεργό άνθρακα - σε σχέση με τις μάσκες μιας χρήσης. Οι επαναχρησιμοποιούμενες μάσκες με ανταλλακτικά φίλτρα αποτελούν την κατάλληλη επιλογή για τον επαγγελματία καθώς εξασφαλίζουν μετά από τη σωστή επιλογή των φίλτρων τη μέγιστη δυνατή προστασία.

Πώς μπορεί να συμβεί η απορρόφηση μέσω εισπνοής;  Μέτρα πρόληψης:
• Να χρησιμοποιούνται πάντοτε κατάλληλα και καθαρά μέσα ατομικής προστασίας.   
• Να χρησιμοποιούνται μάσκες κατά τη σκόνης και του ψεκαστικού νέφους, ή μάσκες με φίλτρα κατά των ατμών όταν υπάρχει σαφής αναφορά στην ετικέτα του γεωργικού φαρμάκου.
• Να μην αυξάνεται η πίεση εφαρμογής. ^[3]

---

 

Μάσκες με αποσπώμενα φίλτρα: Ποιά φίλτρα και Πότε

Οι τύποι των φίλτρων και η προστασία που προσφέρουν. 
Τα αποσπώμενα φίλτρα που χρειάζεται ένας αγρότης διακρίνονται σε φίλτρα και προφίλτρα. Τα προφίλτρα προστατεύουν από στερεά και υγρά σωματίδια και πάντα συνοδεύουν τα φίλτρα - τα οποια είναι ενεργού άνθρακα και προστατεύουν από αέρια. Ο αγρότης μπορεί να επιλέξει τον κατάλληλο συνδυασμό προφίλτρου με φίλτρο, ανάλογα με τη χρήση. Η κωδικοποίηση των φίλτρων γίνεται βάση της προστασίας που προσφέρουν έναντι στα σκευάσματα που θα χρησιμοποιηθούν, και είναι η εξής:
 

Σήμανση	Ουσιές που φιλτράρονται
Α	Αέρια & ατμοί οργανικών ενώσεων με σημείο βρασμού >65 βαθμούς Κελσίου
ΑΧ	Αέρια & ατμοί οργανικών ενώσεων  με σημείο βρασμού <65 βαθμούς Κελσίου
Β	Αέρια & ατμοί ανόργανων ενώσεων  (πχ. χλώριο, υδρόθειο, υδροκυάνιο)
Ε	Αέρια & ατμοί οξέων (όξινα πχ. υδροχλώριο, υδροξείδιο του θείου κλπ.)
Κ	Αμμωνία
P	Σωματίδια - Σταγονίδια (σκόνες τοξικές & λοιπές)  Επίπεδα προστασίας (1,2 ή 3 - όπου το 3 είναι η υψηλότερη προστασία): Επίπεδο:1 / P1 (FFP1) Τοξικά αέρια (Α1,Β1,Ε1,Κ1)  και σκόνες (P1) <0,1 % vol (Ρύποι χαμηλής τοξικότητας) Επίπεδο:2 / P2 (FFP2) Τοξικά αέρια (Α2,Β2,Ε2,Κ2) και σκόνες (P2) <0,5 % vol (Ρύποι χαμηλής και μέσης τοξικότητας) Επίπεδο:3 / P3 (FFP3) Τοξικά αέρια (Α3,Β3,Ε3,Κ3) και σκόνες (P3) <1 % vol (Ρύποι υψηλής τοξικότητας)

Σημείωση: στα προφίλτρα, μπορεί να συναντήσετε την ένδειξη P2R και P3R, η οποία σημαίνει προστασία από στερεά και υγρά μη πτητικά σωματίδια.

---

Πίνακας τύπων για φίλτρα, ανάλογα με τη σήμανση και το χρώμα
(καλό είναι πάντα να συμβουλεύεστε το φυλλάδιο τις αντιπροσωπείας)

ΤΥΠΟΣ	ΧΡΩΜΑ	ΧΡΗΣΗ
A1	ΚΑΦΕ	ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΑΕΡΙΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ - ΔΙΑΛΥΤΙΚΑ
B1 E1	ΓΚΡΙ ΚΙΤΡΙΝΟ	ΟΞΕΑ ΑΕΡΙΑ ΑΛΟΓΟΝΑ - ΔΙΟΞΕΊΔΙΑ
P3	ΛΕΥΚΟ	ΣΚΟΝΗ - ΣΠΡΕΙ
A1 B1 E1 K1   P3	ΚΑΦΕ ΓΚΡΙ ΚΙΤΡΙΝΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΛΕΥΚΟ	ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΑΕΡΙΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ - ΔΙΑΛΥΤΙΚΑ ΟΞΕΑ ΑΕΡΙΑ ΑΛΟΓΟΝΑ - ΔΙΟΞΕΙΔΙΑ ΑΜΜΩΝΙΑ ΣΚΟΝΗ - ΣΠΡΕI
A1 B1 E1 K1	ΚΑΦΕ ΓΚΡΙ ΚΙΤΡΙΝΟ ΠΡΑΣΙΝΟ	ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΑΕΡΙΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ - ΔΙΑΛΥΤΙΚΑ ΟΞΕΑ ΑΕΡΙΑ ΑΛΟΓΟΝΑ - ΔΙΟΞΕΊΔΙΑ ΑΜΜΩΝΙΑ

Πώς θα πρέπει να γίνει η επιλογή;
Κάθε φυτοπροστατευτικό προϊόν προϋποθέτει διαφορετικά μέτρα προστασίας ανάλογα με τα συστατικά που περιέχει (ανόργανοι ατμοί, οξέα ή οργανικοί ατμοί) και την μορφή που έχει κατά την εφαρμογή του (στέρεα, υγρή ή αέρια).

Για την πλειοψηφία των εφαρμογών στον αγρό μία FFP2 μάσκα παρέχει επαρκή προστασία.^[3]
Κατά τη χρήση ορισμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων απαιτείται η χρήση μάσκας με ενισχυμένα φίλτρα:
Χρησιμοποιείτε μάσκες προσώπου με φίλτρο Α2Ρ3 για οργανικούς ατμούς και ψεκαστικό νέφος και με φίλτρο Ρ2 ή Ρ3 για σκόνες και ψεκαστικό νέφος. Άλλος τύπος φίλτρου δεν παρέχει αρκετή προστασία.^[1]

Τέλος, στην περίπτωση που θα κάνουμε ένα θειάφισμα μπορεί να χρησιμοποιήσουμε και μάσκα μιας χρήσεως.

Για παράδειγμα, για την προστασία από οργανικούς ατμούς, οι οποίοι βρίσκονται στην πλειονότητα των φυτοφαρμάκων  θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μάσκες με κωδικοποίηση τουλάχιστον A2, ενώ στην περίπτωση που στο φυτοπροστατευτικό περιέχονται αέρια και ατμοί οξέων θα πρέπει να χρησιμοποιείται μάσκα με κωδικοποίηση Ε.

Σ' αυτό το πλαίσιο οι εταιρείες φυτοπροστασίας πρέπει να συνοδεύουν το σκεύασμα με ένα, Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας Προϊόντος, το οποίο προτείνει την κατάλληλη κωδικοποίηση που θα πρέπει να έχει η μάσκα, ή τα κατάλληλα γυαλιά κ.α. για την σωστή προστασία από την βλαβερή για την υγεία του χρήστη έκθεση στο σκεύασμα.

Στο εμπόριο υπάρχουν φίλτρα με συνδυασμούς των παραπάνω προδιαγραφών, έτσι ώστε να μπορει ο αγρότης να τα χρησιμοποίηση σε ψεκασμούς με διαφορετικά σκευάσματα κάθε φορά (βλέπε των πίνακα που υπάρχει επάνω με τους χρωματικούς συνδιασμούς).
 
Τι θα πρέπει να γνωρίζει ο αγρότης πριν την χρήση της μάσκας;
Πριν χρησιμοποιήσει την μάσκα ο χρήστης θα πρέπει να βεβαιωθεί ότι η βαλβίδα εκπνοής λειτουργεί σωστά (δεν έχει μπουκώσει) και η μάσκα εφαρμόζει σωστά στο πρόσωπο του χρήστη, επιπλέον πρέπει να ελέγχει εάν:

• Υπάρχουν ενδείξεις φθοράς ή βλάβη
• Εάν όλα τα εξαρτήματα είναι εντός ημερομηνίας λήξης
• Οι βαλβίδες είναι άθικτες εάν υπάρχουν

Ο χρήστης θα πρέπει να είναι ξυρισμένος, έτσι ώστε η μάσκα να εφαρμόζει στο πρόσωπό του χωρίς να αφήνει κενά σημεία, απ’ όπου μπορεί να εισέλθουν οι επικίνδυνες για την υγεία του ουσίες. 

Τι περιλαμβάνει η σωστή συντήρηση της μάσκας, και πότε πρέπει να την αλλάζουμε.
Η σωστή συντήρηση για τις μάσκες πολλαπλών χρήσεων περιλαμβάνει, κατά περίπτωση, τον καθαρισμό της μάσκας στο εσωτερικό της με ένα πανί υγρό (χλιαρό νερό), εξέταση, επισκευή και δοκιμή της. Ενώ σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να πλένουμε τη μάσκα κάτω από τη βρύση. 

Μάσκες μιας χρήσεως: δεν έχουν ανάγκη συντήρησης (μίας χρήσεως) δεν πλένονται, αλλά πρέπει να αντικαθίστανται. Συνήθως οι μάσκες μιας χρήσης προστατεύουν αποτελεσματικά για περίπου 8 ώρες. Αναλυτικότερες οδηγίες για τους απαραίτητους ελέγχους κάθε μάσκας, περιέχονται στο φυλλάδιο οδηγιών που συνοδεύει κάθε καινούριο προϊόν. 

Μάσκες πολλαπλών χρήσεων: εάν είναι με ενσωματωμένα φίλτρα θα πρέπει να αντικαθίστανται όταν το φίλτρο είναι βρώμικο, ή έχει μπουκώσει όπως επίσης και υπάρχουν φυσικές ζημιές και τέλος όταν γίνεται δύσκολο να αναπνεύσουμε σωστά. 

Οι μάσκες με αποσπώμενα φίλτρα θα πρέπει να αντικαθίστανται όταν παρουσιαστούν μηχανικές βλάβες που επιτρέπουν την είσοδο αφιλτράριστου αέρα. Ελέγχουμε τα φίλτρα.

Πώς πρέπει να αποθηκεύονται τα φίλτρα και πότε πρέπει να αντικαθίστανται; 
Τα φίλτρα αερίου/ατμού σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αντικαθίστανται εφόσον έχει παρέλθει η ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στη συσκευασία τους, όπως επίσης και όταν έχει περάσει χρονικό διάστημα έξι μηνών από τότε που αφαιρέθηκαν από τη συσκευασία τους (ακόμη και εάν δεν έχουν χρησιμοποιηθεί), εφόσον ο άνθρακας στο διάστημα αυτό έχει κορρεστεί από ρύπους που βρίσκονται στο ευρύτερο περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση, όταν ο μολυσματικός παράγοντας μπορεί να ανιχνευθεί με οσμή ή γεύση, πρέπει να αντικαθίστανται.

Ενώ τα φίλτρα σκόνης, θα πρέπει να διατηρούνται εντός σακούλας κλεισμένα αεροστεγώς, διότι αλλιώς μπουκώνουν με τη σκόνη του δωματίου.
Κατά την φυτοπροστασία απαραίτητα είναι και τα γυαλιά κλειστού τύπου;

Για την προστασία των ματιών ανάλογα με την εργασία που θα εφαρμοστεί θα πρέπει να γίνεται και η χρήση των κατάλληλων γυαλιών. Σε κάθε περίπτωση όταν κάνουμε φυτοπροστασία πρέπει να γίνεται χρήση γυαλιών κλειστού τύπου που εφαρμόζουν σωστά στο πρόσωπο του χρήστη. Ενώ τα γυαλιά ανοικτού τύπου είναι για άλλες εργασίες όπως π.χ. το κλάδεμα. ^[1]

---

Η χρήση της φόρμας προστασίας είναι απαραίτητη;
Ο πιο συχνός τρόπος έκθεσης σε τοξικά για τον ανθρώπινο οργανισμό, φυτοπροστατευτικά προϊόντα είναι από το δέρμα, σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται αναγκαία η χρήση φόρμας προστασίας, η οποία μπορεί να είναι μιας χρήσεως ή πολλαπλών χρήσεων. Οι φόρμες μιας χρήσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται πάνω από μια φορά. Ενώ στην περίπτωση που φόρμες πολλαπλών χρήσεων έχουν σχιστεί ή φθαρεί, πριν υπερβούν το ανώτατο όριο πλύσεων που αναγράφεται στην ετικέτα πρέπει πάλι να αντικαθίστανται.^[1]

ΔΕΝ θα πρέπει να χρησιμοποιούνται απλά ρούχα ή απλές ολόσομες φόρμες εργασίας, γιατί το ύφασμα μπορεί να εμποτιστεί με ψεκαστικό μείγμα, και να έρχεται με αυτό τον τρόπο σε μεγάλη επαφή με το δέρμα, το οποίο έχει την τάση να απορροφά αυτές τις ουσίες.

Οι φόρμες προστασίας που φοριούνται κατά το χειρισμό φ/π μπορεί να ανήκει σε έναν από τους παρακάτω τύπους:

• Τύπος 3: Αντοχή σε υγρά
• Τύπος 4: Αντοχή σε ψεκαστικό διάλυμα
• Τύπος 6: Αντοχή σε πιτσιλιές και περιορισμένη αντοχή σε υγρό ψεκαστικό νέφος
• Είδη ρουχισμού ειδικά εγκεκριμένα για εφαρμογές φ/π ^[3]

Πώς μπορεί να συμβεί η απορρόφηση μέσω δέρματος;

• Όταν  σταγόνες  ή  πιτσιλιές  του  γεωργικού  φαρμάκου  έρθουν  σε  άμεση  επαφή  με  το  δέρμα  ή  μέσω των λερωμένων από γεωργικό φάρμακο ρούχων.
• Όταν  υπάρχει μετακινούμενο ψεκαστικό νέφος  κατά  τη  διάρκεια  της  εφαρμογής  ή  όταν  ο  χρήστης ψεκάζει αντίθετα με την φορά του ανέμου.
• Σε περίπτωση διαρροής από τα ψεκαστικά μηχανήματα .   
• Σε περίπτωση επαφής με ψεκασμένα φυτά.
• Όταν χρησιμοποιούνται λερωμένα από γεωργικό φάρμακο ρούχα ή εργαλεία ^[3]

---

Ο ελάχιστος προστατευτικός εξοπλισμός που συνιστάται κατά τις εφαρμογές αποτελείται από:

• Φόρμα προστασίας
• Γάντια νιτριλίου: Τα γάντια προστασίας για την εφαρμογή φ/π πρέπει να συμμορφώνονται με τις προδιαγραφές EN 374 – Προστατευτικά Γάντια έναντι Χημικών και Μικροοργανισμών.
• Λαστιχένιες μπότες: Οι μπότες πρέπει να είναι αδιάβροχες, κατασκευασμένες από ανθεκτικό λάστιχο.
• Καπέλο ή κουκούλα, το καλυτερο ειναι να ειναι μέρος της φόρμας

Ο προστατευτικός εξοπλισμός, με εξαίρεση το καπέλο, πρέπει να φέρει τη CE σήμανση και την ΕΝ πιστοποίηση

• Φοράτε κατάλληλα γάντια νιτριλίου (τα συνηθισμένα γάντια κουζίνας δεν παρέχουν επαρκή προστασία)
• Διαβάζετε την ετικέτα του προϊόντος για να ελέγξετε εάν είναι απαραίτητος συμπληρωματικός προστατευτικός εξοπλισμός (ποδιά, μάσκα σκόνης ή αναπνευστική συσκευή προστασίας από ατμούς, γυαλιά κλπ.)
• Βεβαιωθείτε ότι οι βοηθοί του χειριστή προστατεύονται επίσης από Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) ^[2]

 

• Υπερβολική κόπωση
• Ζαλάδες
• Πονοκέφαλος
• Αλλοιωμένη όραση
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Πόνοι στο στήθος
• Εμετός
• Στομαχόπονος ή διάρροια
• Ερεθισμός ή φαγούρα στο δέρμα
• Ξηρότητα στα μάτια ή δακρύρροια

---