Πότε και πού απαγορεύεται η εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων σύμφωνα με τους Κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης

Οι επιπτώσεις της Νιτρορίπανσης στο περιβάλλον:
Στα επιφανειακά νερά και ιδίως στις λίμνες και στους κλειστούς κόλπους η παρουσία αυξημένων συγκεντρώσεων αζωτούχων αλλά και φωσφορικών ενώσεων, με τη συνδρομή και της ηλιακής ακτινοβολίας, ενισχύει, συχνά σε υπερβολικό βαθμό, την ανάπτυξη υδρόβιας βλάστησης και φυτικών μικροοργανισμών στο νερό (φυτοπλαγκτόν), δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό το φαινόμενο του ευτροφισμού. Στις συνέπειες του ευτροφισμού περιλαμβάνονται η μείωση του διαλυμένου οξυγόνου στα βαθύτερα στρώματα του νερού, η δημιουργία τοξινών που σκοτώνουν τα ψάρια, η παραγωγή ενώσεων που προσδίδουν δυσάρεστη οσμή στο νερό και η εν γένει διαταραχή της οικολογικής  ισορροπίας. 

Στα υπόγεια ύδατα, η νιτρορύπανση εμφανίζεται κυρίως με τη μορφή αθροιστικής συσσώρευσης νιτρικών, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις φθάνουν σε επίπεδα που είναι απαγορευτικά για τη χρήση του νερού για σκοπούς ύδρευσης.Ως οριακή τιμή έχει καθορισθεί από την Ελληνική και Διεθνή νομοθεσία η συγκέντρωση των 50 mg/l, ωστόσο ακόμα και σε μικρότερες συγκεντρώσεις (μεγαλύτερες από 25 mg/l) δημιουργείται προβληματισμός για μακροχρόνια χρήση του νερού για πόση.
 

---

Οι υποχρεωτικοί κανόνες που πρέπει όλοι οι επαγγελματίες αγρότες να τηρούν

Πότε και πού απαγορεύεται η εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων:

Για το σύνολο της επικράτειας με βάση τον Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής για την Προστασία των Νερών από τη Νιτρορύπανση Γεωργικής Προέλευσης, δυνάμει του άρθρου 4 της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ ισχύουν τα παρακάτω:

• Απαγορεύεται η απευθείας απόρριψη αζωτούχων λιπασμάτων και κτηνοτροφικών αποβλήτων, σε επιφανειακά και υπόγεια νερά. Επιπλέον, τα κτηνοτροφικά απόβλητα απαγορεύεται να διατίθενται στους εδαφικούς αποδέκτες σε ανεπεξέργαστη μορφή (αχώνευτα).
• Οι γεωργοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν αζωτούχα λιπάσματα ή κτηνοτροφικά απόβλητα κοντά σε επιφανειακά νερά (ποτάμια, υδατορεύματα, λίμνες, διώρυγες, τάφροι και κανάλια άρδευσης ή στράγγισης) ή υπόγεια νερά (πηγές, πηγάδια και γεωτρήσεις), και ειδικότερα:
  • Προκειμένου για αζωτούχα λιπάσματα: σε απόσταση μικρότερη των 2 μέτρων από επιφανειακά νερά, σε περίπτωση επίπεδης έκτασης και σε απόσταση μικρότερη των 6 μέτρων σε αγρούς με κλίση άνω του 8%.
  • Προκειμένου για κτηνοτροφικά απόβλητα: σε απόσταση μικρότερη των 10 μέτρων από επιφανειακά νερά για την περίπτωση των στερεών κτηνοτροφικών αποβλήτων, και 20 μέτρων για την περίπτωση των υγρών κτηνοτροφικών αποβλήτων.
  • Σε εκτάσεις με κλίση άνω του 8%, όταν τα λιπάσματα ή τα κτηνοτροφικά απόβλητα είναι σε υγρή μορφή, με εξαίρεση την εφαρμογή μέσω του συστήματος της στάγδην άρδευσης ή με τη μέθοδο της έγχυσης.
  • Σε απόσταση μικρότερη των 50 μέτρων από γεωτρήσεις, πηγές και πηγάδια.
• Η εφαρμογή τόσο των αζωτούχων λιπασμάτων όσο και των επεξεργασμένων υγρών ή στερεών κτηνοτροφικών αποβλήτων απαγορεύεται να γίνεται σε ακατέργαστες εδαφικές εκτάσεις που δεν καλύπτονται από βλάστηση οποιασδήποτε μορφής, φυτοφράκτες ή γειτονικά κτήματα, ενώ απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή σε περιπτώσεις όπου ο κίνδυνος απωλειών λόγω απορροής ή διήθησης είναι μεγάλος.
• Οι γεωργοί απαγορεύεται να προβαίνουν σε εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων και κτηνοτροφικών αποβλήτων
  • σε παγωμένες ή καλυμμένες με χιόνια επιφάνειες, καθώς και σε εδάφη κορεσμένα με νερό, που δε στραγγίζουν επαρκώς, ή πλημμυρισμένα.
  • ενώ υπάρχει πρόβλεψη βροχόπτωσης στο αμέσως επόμενο διήμερο.
  • όταν πνέει ισχυρός άνεμος.
• Οι γεωργοί απαγορεύεται να εφοδιάζουν το έδαφος των γεωργικών εκτάσεων (καλλιεργούμενων και μη) με συνολική ποσότητα αζώτου από κτηνοτροφικά απόβλητα πάνω από 250 κιλά/εκτάριο σε χρονικό διάστημα 12 μηνών. Τα όρια αυτά περιλαμβάνουν τόσο την εφαρμογή επεξεργασμένων κτηνοτροφικών αποβλήτων όσο και την απόθεση αποβλήτων από τα ίδια τα ζώα που πιθανόν να βόσκουν στις εκτάσεις αυτές.
• Οι γεωργοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν αζωτούχα λιπάσματα ή κτηνοτροφικά απόβλητα κατά το χρονικό διάστημα από 1η Νοεμβρίου έως 1η Φεβρουαρίου.
  Τα απόβλητα πτηνοτροφείων και τα υγρά κτηνοτροφικά απόβλητα απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται σε αμμώδη εδάφη επιπλέον και κατά το δίμηνο από 1η Σεπτεμβρίου μέχρι 31η Οκτωβρίου.
  Εξαίρεση από την ανωτέρω απαγόρευση ισχύει στις παρακάτω περιπτώσεις:
  • στη λίπανση εγκατεστημένης καλλιέργειας χειμερινών κηπευτικών, στην οποία επιτρέπεται η χρήση αζωτούχων λιπασμάτων ή στερεών κτηνοτροφικών αποβλήτων στα ήδη αναπτυχθέντα φυτά.
  • στη βασική λίπανση, για όσες καλλιέργειες απαιτείται (μεταξύ των οποίων και τα χειμερινά σιτηρά), με την προϋπόθεση να μη χρησιμοποιούνται νιτρικά λιπάσματα (πχ. νιτρική αμμωνία ή άλλο λίπασμα που περιέχει νιτρικά ιόντα σε οποιαδήποτε αναλογία) απόβλητα πτηνοτροφείων ή υγρά κτηνοτροφικά απόβλητα (επιτρέπεται δηλαδή η χρήση ουρίας, αμμωνίας, λιπασμάτων βραδείας αποδέσμευσης αζώτου κλπ. καθώς και κοπριάς αιγοπροβάτων και στερεών αποβλήτων βουστασίων και χοιροστασίων).
• Η αποθήκευση των στερεών κτηνοτροφικών αποβλήτων γίνεται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους αποθήκευσης και χειρισμού, όπου σχηματίζουν απλές κοπροσωρούς. Η κοπροσωρός πρέπει να κατασκευάζεται σύμφωνα με τις προδιαγραφές που τίθενται από τον «Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής για την Προστασία των Νερών από τη Νιτρορύπανση Γεωργικής Προέλευσης»
• Σε περίπτωση που τα απόβλητα διατηρούνται σε υγρή μορφή, πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να υπάρχει δυνατότητα αποθήκευσής τους για χρονική περίοδο η οποία επαρκεί για τη χώνευσή τους και παράλληλα καλύπτει την περίοδο απαγόρευσης και την περίοδο κατά την οποία ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή παρατηρούνται έντονες βροχοπτώσεις ή χιονοπτώσεις.

Οι γεωργοί που διαθέτουν εκμεταλλεύσεις εντός περιοχών που έχουν καθοριστεί ως ζώνες ευπρόσβλητες από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης, οφείλουν να τηρούν τις υποχρεώσεις των αντίστοιχων Προγραμμάτων Δράσης. Στο Παράρτημα Ι της παρούσας παρέχονται οι πληροφορίες για τα νομικά κείμενα των προγραμμάτων Δράσης ανάλογα με την περιοχή.
 
Ο γεωργός τηρεί τις παρακάτω υποχρεώσεις και πρακτικές:

• Στα αγροτεμάχια που βρίσκονται σε εδάφη με κλίση άνω του 10%, να υπάρχει φυτική κάλυψη κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων, μέχρι την προετοιμασία του εδάφους για την επόμενη σπορά, ανάλογα με την καλλιέργεια.
• Σε αγροτεμάχια με κλίση πάνω από 10% που κινδυνεύουν από διάβρωση, η άροση να γίνεται κατά τις ισοϋψείς ή διαγώνια ή εναλλακτικά να δημιουργούνται σταθερές ακαλλιέργητες λωρίδες ως ζώνες ανάσχεσης, σε αποστάσεις ανάλογες με τις εδαφικές ιδιότητες και την κλίση. Επίσης η άρδευση να μη γίνεται με τη μέθοδο της κατάκλυσης.
• Να μην καταστρέφονται οι ξερολιθιές, τα αναχώματα και τα φυσικά πρανή στα όρια των αγροτεμαχίων.

Ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες, επιλέγεται μια ή περισσότερες από τις παρακάτω πρακτικές σχετικά με τα υπολείμματα των καλλιεργειών:

• ενσωμάτωση στο έδαφος
• βόσκηση της καλαμιάς
• διατήρηση της καλαμιάς στο χωράφι κατά τη διάρκεια του χειμώνα και ενσωμάτωσή της την επόμενη καλλιεργητική περίοδο.

---

Εκμεταλλεύσεις σε περιοχές ευπρόσβλητες από νιτρορύπανση: Υποχρεωτικοί κανόνες που πρέπει όλοι οι αγρότες να τηρούν

Περιοχές ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση υπάρχουν στους νομούς Λάρισας, Μαγνησίας, Τρικάλων, Καρδίτσας, Αργολίδας, Ηλείας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πέλλας, Ημαθίας, Σερρών, Δράμας, Άρτας και Πρέβεζας. Αν η εκμετάλλευσή σας ή μέρος αυτής βρίσκεται σε περιοχή ευπρόσβλητη στη νιτρορύπανση μπορείτε να το πληροφορηθείτε από τη Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης της οικείας Περιφερειακής Ενότητας. Εφόσον υπάρχουν αγροτεμάχια εντός των περιοχών αυτών, ο γεωργός οφείλει επιπλέον να τηρεί και τις παρακάτω συμπληρωματικές υποχρεώσεις:

Εφαρμόζονται οι ποσότητες αζωτούχων λιπασμάτων και τηρούνται οι κατευθύνσεις σχετικά με τον αριθμό, τον χρόνο και την ποσότητα του εφαρμοζόμενου αζώτου ανά δόση, όπως αυτές καθορίζονται ανάλογα με την καλλιέργεια και το έδαφος στα Προγράμματα Δράσης. Επειδή διαφοροποιούνται οι ποσότητες σε κάθε περιοχή, πληροφορίες σχετικά παρέχονται από τις Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης των Περιφερειακών Ενοτήτων.
Στις ευπρόσβλητες περιοχές του παρακάτω πίνακα και μέχρι να ανακοινωθούν από την οικεία Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης ειδικότερα μέτρα, τηρούνται τα εξής ποσοτικά όρια αζωτούχων λιπασμάτων ανάλογα με την καλλιέργεια:
 

Καλλιέργεια	Στρυμόνας (κιλά αζώτου / στρέμμα)	Θεσσαλονίκη, Πέλλα, Ημαθία (κιλά αζώτου / στρέμμα)	Άρτα, Πρέβεζα (κιλά αζώτου/στρέμμα)
Καλαμπόκι	28	29	24
Βαμβάκι	13	14	13
Ζαχαρότευτλα	14	16	-
Σιτηρά	12	12	-
Πατάτες	-	31	-
Ντομάτες	-	-	15
Ρύζι	-	16	-
Ροδακινιές	-	35	-
Ελιές	-	-	11
Εσπεριδοειδή	-	-	10

     

---

Το εντύπο "μητρώο εισροών και εκροών" 

Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση υπ’ αριθ. 262385/21.4.10 για την εφαρμογή της Πολλαπλής Συμμόρφωσης, οι γεωργοί που λαμβάνουν κοινοτικές ενισχύσεις, υποχρεούνται μεταξύ άλλων να τηρούν μητρώο εισροών και εκροών στην εκμετάλλευσή τους, το οποίο περιλαμβάνει και παραστατικά αγοράς (κυρίως για σπόρους, λιπάσματα, ζωοτροφές) και πώλησης (κυρίως προϊόντα της εκμετάλλευσης, ζωοτροφές, καθώς και ημερολόγιο εργασιών. Η παράβαση αυτής της υποχρέωσης, είναι από τις συχνότερα εντοπιζόμενες κατά τους ελέγχους Πολλαπλής Συμμόρφωσης και κάθε χρόνο εκατοντάδες γεωργοί υφίστανται μειώσεις επί των ενισχύσεών τους, λόγω αυτής της παράβασης.

Υπόδειγμα Μητρώου Εισροών-Εκροών (καντε κλικ για να το κατεβάσετε σε μορφη PDF)