Plant Protection
Εγκατάσταση της εφαρμογής για Android Εγκατάσταση της εφαρμογής iPhone / iPad Εγκατάσταση της εφαρμογής για Windows PC / Laptop Εφαρμογή για Chrome Βρείτε μας στο Facebook

Ο Δάκος και η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του

Δακοκτονία και εναλλακτικές μέθοδοί αντιμετώπισης του Δάκου

Περιεχόμενα:

 

 
Στοιχεία επιδημιολογίας


O δάκος (Bactrocera oleae ή Dacus oleae) αποτελεί το σημαντικότερο εχθρό της ελιάς και μπορεί να προκαλέσει σημαντική μείωση της παραγωγήε (50 - 80%), εξαιτίας κυρίως της πρόωρης πτώσης του ελαιοκάρπου και της υποβάθμισης της ποιότητας του καρπού και του ελαιολάδου.
 

προσβολές απο δάκο
  • Η έναρξη της ωοτοκίας συμπίπτει με το στάδιο πήξης του πυρήνα του ελαιόκαρπου (συνήθως Ιούνιο - Ιούλιο).
  • Οι μορφές που παρουσιάζει είναι: Ενήλικο άτομο, Αυγό, Προνύμφη.
  • Το θηλυκό έντομο εναποθέτει στο μεσοκάρπιο ένα αυγό (13 - 40 αυγά ανά ημέρα, συνολικό 200 - 250 αυγά ανά θηλυκό).
  • O βιολογικός κύκλος του δάκου (από το αυγό μέχρι την «έξοδο» του ενήλικου) ολοκληρώνεται περίπου σε ένα μήνα το καλοκαίρι, ενάμιση μήνα το φθινόπωρο και σε τρεις μήνες το χειμώνα.
  • O δάκος έχει 3 - 7 γενεές ανά έτος ανάλογα την περιοχή και διαχειμάζει σε προφυλαγμένες θέσεις ή ως νύμφη (pupa) σε μικρό βάθος στο έδαφος.
  • Το άριστο εύρος θερμοκρασιών ωοτοκίας είναι 20 - 28οC ενώ σταματάει για θερμοκρασίες μικρότερες των 15 ή μεγαλύτερες των 33οC.
  • Σε θερμοκρασίες πάνω από 30°C και κάτω από 12°C αναστέλλεται η ωοτοκία, ενώ πάνω από 35°C και κάτω από 9°C διακόπτεται κάθε δραστηριότητα του εντόμου.
  • Η ζημιά είναι ποσοτική (μείωση παραγωγής και υποβάθμιση της εμπορικής αξίας του καρπού) αλλά και ποιοτική στο παραγόμενο ελαιόλαδο εξαιτίας κυρίως της αύξησης της οξύτητας, της οξείδωσης και της αλλοίωσης των οργανοληπτικών του ιδιοτήτων.
  • Στη χώρα μας έχει 3 - 7 γενεές το χρόνο.

 
Καλλιεργητικά μέτρα για την μείωση των προσβολών

 
  • Δεν πρέπει να μένουν, κατά το δυνατόν, ασυγκόμιστοι καρποί.
  • Να επιδιώκεται κατά το δυνατόν πρώιμη συγκομιδή.
  • Απαιτείται αυξημένη προσοχή σε αρδευόμενους ελαιώνες όπου αυξάνεται ο πληθυσμός του δάκου, μέχρι 7 φορές περισσότερος από ότι στους ξηρικούς ελαιώνες, ιδιαίτερα όταν αποτελούν μικρές νησίδες εντός μεγάλης εκτάσεως μη-αρδευομένων ελαιώνων.
  • Σε μεγάλης έκτασης ελαιώνες ή σε ευρύτερες περιοχές είναι σημαντική η επισήμανση εστιών πρώιμων προσβολών από το έντομο.

 

Πλεονεκτήματα των δολωματικών ψεκασμών

O δολωματικός ψεκασμός είναι μια προληπτική μέθοδος, και αποτελεί την κύρια μέθοδο καταπολέμησης του δάκου, στοχεύει στην θανάτωση των ενήλικων εντόμων πριν ωοτοκήσουν μέσα στον ελαιόκαρπο.

Ο δολωματικός ψεκασμός εφόσον γίνετε σωστά, και σε επίπεδο όχι μόνο ενός ή λίγον παραγωγών με μικρά κομμάτια γης, αλλά σε για μεγάλες εκτάσεις πετυχαίνει:
  • Συλλογική προστασία του συνόλου των ελαιόδεντρων μιας περιοχής.
  • Εφαρμόζεται ελεγχόμενη και σημαντικά μικρότερη ποσότητα δραστικής ουσίας ανά στρέμμα, με αποτέλεσμα:
    • την προστασία της ανθρώπινης υγείαε, του περιβάλλοντος και των ωφέλιμων οργανισμών,
  • Τον περιορισμένο κίνδυνο ανάπτυξης ανθεκτικότητας του δάκου στα εντομοκτόνα, την αποφυγή συσσώρευσηε υπολειμμάτων στον ελαιόκαρπο και το ελαιόλαδο
  • Το χαμηλότερο οικονομικό κόστος.

Παράγοντες επιτυχίας των δολωματικών ψεκασμών
  • Το ποσοστό καρποφορίας των δένδρων να είναι πάνω από 25% .
  • Να γίνεται ορθή και έγκαιρη εφαρμογή τόσο του 1ου δολωματικού ψεκασμού όσο και των επόμενων.
  • Να φαρμόζεται ο απαιτούμενος αριθμός ψεκασμών.

 

H σωστή εφαρμογή του δολωματικού ψεκασμού


Για τον καθορισμό των ψεκασμών απαιτείται η παρακολούθηση του πληθυσμού του δάκου μέσω δικτύου γυάλινων παγίδων McPhaii, με διάλυμα 2% θειικής αμμωνίας ή υδρολυμένης πρωτεΐνης, που τοποθετούνται από τους εργολάβους παγιδοθεσίας (1 παγίδα ανά 2000 ελαιόδεντρα).

Τα βασικά κριτήρια έναρξης του 1ου ψεκασμού αποτελούν:
  • Το ποσοστό καρποφορίας (μεγαλύτερο του 25%)
  • ο πληθυσμός του δάκου (περισσότεροι από 5 ενήλικα ανά παγίδα)
  • Το ποσοστό των αρσενικών στο σύνολο του πληθυσμού (περίπου 60%),
  • Η γονιμότητα των θηλυκών εντόμων (ποσοστό μεγαλύτερο του 5%),
  • Τα οποία συνεκτιμούνται με την καταλληλότητα του καρπού για ωοτοκία (έναρξη πήξης του πυρήνα ή όταν ο καρπός έχει αποκτήσει μέγεθος ρεβιθιού ή βάρος 1 - 2 γραμμάρια ανάλογα με την ποικιλία τηε ελιάε) και τις περιβαλλοντικές συνθήκες (θερμοκρασίες χαμηλότερες των 28°C και μικρή ταχύτητα ανέμου).
Για τους επόμενους ψεκασμούς λαμβάνονται υπόψη:
  • Τα αποτελέσματα δακοσυλλήψεων και δειγματοληψιών του ελαιοκάρπου, καθώς και οι κλιματικές συνθήκες.
  • Στον δολωματικό ψεκασμό χρησιμοποιούνται εγκεκριμένα εντομοκτόνα σε συνδυασμό με ελκυστικές ουσίες (υδρολυμένης πρωτεΐνης σε περιεκτικότητα 2%).
  • Κατά τον ψεκασμό διασπείρονται στο εσωτερικό της κόμης του δενδρού 200 - 300 κυβικά εκατοστά ψεκαστικού διαλύματος ανά ψεκαζόμενο δέντρο κανονικής ανάπτυξης.
  • Ο ψεκασμός, ανάλογα την πυκνότητα φύτευσης, εφαρμόζεται είτε σε όλα τα δένδρα (αραιή φύτευση με λιγότερα από 10 δέντρα ανά στρέμμα), είτε κάθε δεύτερο δένδρο (μέτρια πυκνότητα φύτευσης από 10 έωε 18 ελαιόδεντρα ανά στρέμμα), είτε κάθε τρίτο δέντρο (πυκνή φύτευση με περισσότερα από 18 δέντρα ανά στρέμμα).
  • Ο ψεκασμός ξεκινάει πριν την ανατολή του ήλιου και παύει όταν η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 28°C.
  • Δεν διενεργούνται δολωματικοί ψεκασμοί τις απογευματινές ώρες, κυρίως λόγω της μειωμένης κινητικότητας του δάκου.
  • Δεν διενεργούνται ψεκασμοί σε συνθήκες βροχόπτωσης, όταν πρόκειται να βρέξει, και όταν φυσάει δυνατός άνεμος.

  

Εναλλακτικές μέθοδοι αντιμετώπισης



1.   Ψεκασμοί κάλυψης με εντομοκτόνα (κατασταλτική μέθοδος)
  • Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί όταν η ζωντανή προσβολή είναι άνω του 5% για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες και όταν δεν είναι εφικτή η πραγματοποίηση δολωματικών ψεκασμών.
  • Ψεκάζεται ολόκληρη η κόμη των δέντρων με εγκεκριμένο εντομοκτόνο στοχεύοντας στη θανάτωση των ενηλίκων και των προνυμφών εντός του καρπού.
  • Τηρούνται αυστηρά οι οδηγίες χρήσης των σκευασμάτων και τα προκαθορισμένα ελάχιστα χρονικά όρια από τον τελευταίο ψεκασμό έως τη συγκομιδή των δενδρων (για την αποφυγή συσσώρευσης υπολειμμάτων εντομοκτόνου στο ελαιόλαδο).
  • Απαγορεύετε η χρήση μη-εγκεκριμένων για την κάλυψη των ελαιοδενδρων σκευασμάτων.
  • Οι ψεκασμοί κάλυψης δεν επιτρέπεται να εφαρμόζονται σε ελαιώνες που προορίζονται για την παραγωγή ΠΟΠ ή ΠΓΕ ελαιολάδου ή βρώσιμου ελαιόκαρπου.
Βασικά μειονεκτήματα των ψεκασμών κάλυψης
  • Οι επιπτώσεις στον άνθρωπο, στους ωφέλιμους οργανισμούς (π.χ. μέλισσες, παρασιτοειδή, αρπακτικά) και στο ευρύτερο περιβάλλον.
  • Η πιθανή συσσώρευση υπολειμμάτων στο ελαιόλαδο.
  • Η αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης ανθεκτικότητας του δάκου στα εντομοκτόνα.
  • Το υψηλό οικονομικό κόστος εφαρμογής της μεθόδου


2.    Μαζική παγίδευση:
  • Η μέθοδος στοχεύει στη μείωση του πληθυσμού του δάκου μέσω της προσέλκυσης και θανάτωσής του σε παγίδες διαφόρων τύπων (τροφικές, φερομονικές, χρωματικές ή συνδυασμός τους).
  • Απαιτείται ανανέωση και συμπλήρωση των παγίδων στον ελαιώνα, ανάλογα με τον τύπο και τις οδηγίες χρήσης της παγίδας (π.χ. αρχική τοποθέτηση τέλη Μαΐου και συμπλήρωση με νέες παγίδες το φθινόπωρο).
  • Συστήνεται σε περιοχές με σχετικά χαμηλό πληθυσμό δάκου ή συνδυαστικά με δολωματικό ψεκασμό ή ψεκασμός με καολίνη (βλέπε παρακάτω) σε περιοχές με υψηλό πληθυσμό εντόμου.
Η αποτελεσματικότητα της μαζικής παγίδευσης εξαρτάται:
  • από την έγκαιρη και ορθή τοποθέτηση των παγίδων,
  • το μέγεθος του ελαιώνα, καθώς η μαζική παγίδευση είναι αποτελεσματικότερη σε μεγάλους ελαιώνες, με περισσότερα από 500 ελαιόδεντρα
  • το βαθμό απομόνωσης του ελαιώνα.[1]


3.   Ψεκασμός με καολίνη, και συνδιασμός με παγίδευση
Ο καολίνης είναι ένα αργιλοπυριτικό ορυκτό, με χρώμα λευκό ή υπόλευκο και χημικό τύπο Al2Si2O5(OH)4. Στην αγορά υπάρχουν εγκεκριμένα σκευάσματα καολίνης για ψεκασμό στην καλλιεργεια της ελιας.

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας που υπάρχουν βιολογικοί ελαιώνες, η καταπολέμηση του δάκου γίνεται με ψεκασμό καολίνη. Είναι υψηλής καθαρότητας φυσικό ορυκτό, το οποίο δημιουργεί ένα λεπτό στρώμα πάνω στους καρπούς και στο φυτό όταν ψεκαστεί. Η κολλοειδής σκόνη του καολινίτη, ψεκαζόμενη στη φυλλική επιφάνεια των δέντρων, δημιουργεί μία λεπτή άσπρη κονιώδη υγροφοβική μεμβράνη, που δρα απωθητικά στους ζωικούς εχθρούς, τόσο για τη σίτιση τους, όσο και για την εναπόθεση των αυγών τους. Μάλιστα στην περίπτωση των αφίδων (μελίγκρων) διαπιστώθηκε αλλαγή της συμπεριφοράς τους, αφού ασχολούνται περισσότερο με την απαλλαγή από τη σκόνη και όχι με την ωοτοκία.

Η απωθητική δράση του καολίνη, αποδίδεται στο οτι παρεμβαίνει αρνητικά στο να αναγνώρισει το έντομο - εχθρός τα φυτά που πρόκειται να προσβάλει.

Ο ψεκασμός θα πρέπει να γίνει τουλαχιστόν 2 φόρες, μία κατα την έναρξη της περιόδου που ξεκινάει να δημιουργεί πληθυσμό ο δάκος (Μάιο - Ιούνιο) Και άλλη μία όταν η ελιά θα φουσκώσει, (τέλη Ιουλίου - Αυγουτο, ανάλογα την πρωιμότητα - οψιμότητα), Ο συνδιασμός της μεθόδου με τη μαζική παγίδευση (δακοπαγίδες) ή το δωλοματικό ψεκασμό δίνει πολύ καλά αποτελέσματα.
Σε περίπτοση βροχοπτώσεων θα πρεπέι να γίνει ξανά καλό άσπρισμα του δένδρου.

Τα πλεονεκτήματα του καολινίτη:
  • Εχει εντομοαπωθητική δράση, και ακαρεοαπωθητική.
  • Καθιστά δυσχερή τη διατροφή και την ωοθεσία πάνω στους καρπούς, των εντόμων-εχθρών μετά τον ψεκασμό.
  • Προστατεύει τη καλλιέργεια από ηλιακά εγκαύματα και θερμικές καταπονήσεις (θερμικό στρές).
  • Εμποδίζει την καρπόπτωση από τις προσβολές.
  • Μπορεί να συνδυαστεί και με άλλα σκευάσματα (π.χ. χαλκό, διαφυλλικά λιπάσματα κλπ).
  • Είναι ένα υλικό φυσικό, χωρίς τοξικότητα για το άνθρωπο, που δρα μηχανικά.
  • Έχει εύκολη εφαρμογή με ψεκασμό και δεν αφήνει υπολείμματα στο βυτίο ψεκασμού ή στον ψεκαστήρα προπίεσης, λόγω της μικρής του κοκκομετρίας.
  • Το επίστρωμα (φιλμ) καολίνη, καλύπτει τα φυτά ενώ επιτρέπει τη φωτοσύνθεση, αντανακλά τις βλαβερές IR και UV ακτινοβολίες αυξάνοντας έτσι τη δέσμευση του άνθρακα και εμποδίζοντας τα ηλιοκαύματα.


4.    Αντιμετώπιση σε βιολογικούς ελαιώνες
  • Εφαρμογή μαζικής παγίδευσης.
  • Δολωματικοί ψεκασμοί με οικολογικό σκεύασμα με δραστική ουσία το spinosad.
  • Χρήση εντομοπαθογόνων μικροοργανισμών (π.χ. βακτήρια, μύκητες, όπος το Beauveria bassiana).
  • Ψεκασμοί της κόμης των ελαιόδεντρων με καολίνη, υδροξείδιο του χαλκού ή άλλες εγκεκριμένες βιολογικές ουσίες.

 

Δακοκτονία
(Οργανωμένοι δολωματικοί ψεκασμοί)

 

  • Από τους ψεκασμούς εξαιρούνται οι βιολογικοί ελαιώνες (με την προϋπόθεση να έχουν σημανθεί περιμετρικά).
  • Οι ψεκασμοί διενεργούνται από τους εργολάβους ψεκασμών με χρήση γεωργικών ελκυστήρων. Στις δύσβατες περιοχές ή σε περιοχές με μεγάλη κλίση εδάφους χρησιμοποιούνται ψεκαστήρες πλάτης.
  • Οι παραγωγοί ενημερώνονται για τους επικείμενους δολωματικούς ψεκασμούς από γραπτές ανακοινώσεις οι οποίες αναρτώνται από τους εργολάβους σε κεντρικό σημεία του οικισμού.
  • Για την βελτιστοποίηση τηε διαδικασίας ελέγχου των παγίδων και των ψεκασμών χρησιμοποιούνται πιλοτικά ηλεκτρονικές συσκευές (GPS, κινητά τηλέφωνα με ρύθμιση γεωγραφικού εντοπισμού GPS ή άλλες συσκευές παρακολούθησης), οι οποίες χορηγούνται από τιε αρμόδιες ΔΑΟΚ στους εργολάβους.
  • Προβλέπονται κυρώσεις στους εργολάβους που δεν εφαρμόζουν σωστά τις προβλεηόμενες διαδικασίες παγιδοθεσίας και ψεκασμών.
  • Η διάρκεια του ψεκασμού σε μία περιοχή δεν υπερβαίνει τις οκτώ συνεχόμενες ημέρες.
  • Εργολάβοι, αρχιεργάτες, ψεκαστές και μεταγωγικοί θα πρέπει να διαθέτουν πιστοποιητικό γνώσεων ορθολογικής χρήσης γεωργικών φαρμάκων.
  • Δεν επιτρέπεται η καύση συσκευασιών εντομοκτόνων και η απόρριψη ψεκαστικού διαλύματος ή εντομοκτόνου ή πρωτεΐνης ή εκπλύματός τους στο περιβάλλον.

Ο παραγωγός οφείλει, να έχει πρόσβαση σε έγκαιρη και υπεύθυνη ενημέρωση για τις τρέχουσες διαδικασίες και γία αποτελέσματα του προγράμματος μέσω:
  • αναρτημένων από τους εργολάβους ανακοινώσεων για τους προσεχείς ψεκασμούς,
  • παρακολούθησης των μέσων μαζικής ενημέρωσης,
  • επικοινωνίας με τις αρμόδιες υπηρεσίες και τους εργολάβους ψεκασμών και παγιδοθεσίας.
  • Να συμμετέχει ενεργά στην παρακολούθηση του έργου των εργολάβων ψεκασμών και παγίδων.
  • Να παρακολουθεί σεμινάρια και ημερίδες ενημέρωσης, εκπαίδευσης και κατάρτισης με αντικείμενο τιε εφαρμοζόμενες ηρακτικές και μεθόδους αντιμετώπισης και παρακολούθησης του πληθυσμού του δάκου.
Οι Δήμοι, Συνεταιρισμοί και Επιχειρήσεις, οφείλουν:
  • Να οργανώνουν και να συμμετέχουν σε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των παραγωγών που αναδεικνύουν τη σημασία της ορθής εφαρμογής του Προγράμματος δακοκτονίας και την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.
  • Να παρακολουθούν τις διαδικασίες παγιδοθεσίας και ψεκασμών είτε μέσω επικοινωνίας με τουε εργολάβους και τιε αρμόδιες Υπηρεσίεε είτε με συμμετοχή του επιστημονικού δυναμικού τους.
  • Να καταθέτουν προτάσεις σε θέματα που αφορούν το σχεδίασμά και την βελτιστοποίηση του προγράμματοε δακοκτονίας.
  • Να συμμετέχει σε εθελοντικές δράσεις σχετικά με τη δακοκτονία και την προστασία της ελαιοπαραγωγής και να έχει θετική και φιλική στάση σε δράσεις που προστατεύουν την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.


Πηγές & Βιβλιογραφία:
[1] Η αντιμετώπιση του Δάκου, Η Δακοκτονία στην περιφέρια Κρήτης - Περιφέρια Κρητης, 2018
[2] ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛIΑΣ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
[3] Οδηγίες φυτοπροστασίας - ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
[4] Ετικέτες εγκεκριμένων σκευασμέτων που περιέχουν καολίνη
[5] Γεωργικές προειδοποιήσεις

Νέα / Ενημερώσεις

Οι βασικές αρχές τις νομοθεσίας που πρέπει όλοι οι αγρότες να τηρούν σύμφωνα με τους Κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης Κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης: Γενικές Υποχρεώσεις Γεωργών / Κανονισμοί / Ενημερωτικά δελτία (Κυριακή 24 Μαρτίου 2024)
Εδαφοκάλυψη: πλεονεκτήματα και τρόπος εφαρμογής Τύποι εδαφοκάλυψης και οδηγίες για τη συνθετική εδαφοκάλυψη / Κανονισμοί / Ενημερωτικά δελτία (Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2024)
Άμεση παύση πώλησης και χρήσης σκευασμάτων με δραστική ουσία CAPTAN Απόσυρση σκευασμάτων / Νέα / Ειδήσεις (Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου 2024)
Ενημερωτικό Δελτίο Χειμώνας 2024 - Plantpro.gr / Ενημερώσεις (Τρίτη 9 Ιανουαρίου 2024)
Πρώτη στο διαγωνισμό TASTE ATLAS η πατάτα Κάτω Νευροκοπίου Δράμας Πρώτη στο διαγωνισμό TASTE ATLAS AWARDS 2023-2024 / Νέα / Ειδήσεις (Πέμπτη 4 Ιανουαρίου 2024)
Ασφαλιστικές εισφορές: Τι θα πληρώσουν οι αγρότες με το νέο έτος Η επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας θα ενεργοποιηθεί κατά την έκδοση των εισφορών Ιανουαρίου 2024 / Νέα / Ειδήσεις (Πέμπτη 4 Ιανουαρίου 2024)
Τεχνικές Προδιαγραφές Θερμοκηπίων Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την κατασκευή και τον εξοπλισμό / Κανονισμοί / Ενημερωτικά δελτία (Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2023)
Ταξινόμηση, Επισήμανση & Συσκευασία Χημικών Ουσιών και Μειγμάτων CLP: Νέα σήμανση / Κανονισμοί / Ενημερωτικά δελτία (Παρασκευή 24 Νοεμβρίου 2023)
Ενημερωτικό Δελτίο Φθινόπωρο 2023 & Εφαρμογή για κινητά / Ενημερώσεις (Τετάρτη 4 Οκτωβρίου 2023)
Λίστα κατάλληλων σκευασμάτων για χρήση στη βιολογική γεωργία Εισροές Εγκεκριμένες για Χρήση στη Βιολογική Γεωργία / Νέα / Ειδήσεις (Τετάρτη 4 Οκτωβρίου 2023)