Πώς οι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούνται σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα

Μικροοργανισμοί όπως βακτήρια, μύκητες, ιοί και πρωτόζωα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία των φυτών, καθώς μερικά από αυτά είναι παράσιτα ή παθογόνα εντόμων ή άλλων οργανισμών προκαλούν ασθένειες στα φυτά. Λόγω των βιολογικών τους ιδιοτήτων, αυτοί οι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούνται παγκοσμίως (συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ) εδώ και δεκαετίες για τη βιολογική καταπολέμηση των παρασίτων και των φυτικών ασθενειών.

Οι μικροοργανισμοί απαντώνται φυσικά στο περιβάλλον και τα στελέχη με τις καλύτερες ιδιότητες είναι αυτά που χρησιμοποιούνται στον βιολογικό έλεγχο για την καταπολέμηση παρασίτων και ασθενειών στην προστασία των καλλιεργειών.

Ωστόσο, προτού επιτραπεί η χρήση μικροοργανισμών, πρέπει να επαληθευτεί ότι η χρήση τους είναι ασφαλής και δεν έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία του ανθρώπου και των ζώων ή για άλλους οργανισμούς μη στόχους.

Mια σειρά από ερωτήσεις και απαντήσεις για τους νέους κανόνες που θα ισχύουν για τους μικροοργανισμούς που χρησιμοποιούνται σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα δημοσίευσε η Κομισιόν:

-Τι έχουν εγκρίνει τα κράτη μέλη και ποια είναι τα επόμενα βήματα;

Τα κράτη μέλη ενέκριναν τέσσερις νομικές πράξεις που θα απλοποιήσουν τη διαδικασία έγκρισης βιολογικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων που περιέχουν μικροοργανισμούς. Ο στόχος είναι να παρασχεθούν στους αγρότες εργαλεία για να υποκαταστήσουν τα χημικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα.

Διευκολύνοντας τη διάθεση στην αγορά αυτών των βιολογικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων, οι αγρότες -συμπεριλαμβανομένων εκείνων που παράγουν βιολογικές καλλιέργειες -θα έχουν περισσότερες εναλλακτικές λύσεις για βιώσιμη προστασία των καλλιεργειών.

-Τι είναι οι μικροοργανισμοί και πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δραστικές ουσίες σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα;

Οι μικροοργανισμοί είναι βακτήρια, μύκητες, ιοί και πρωτόζωα.

Μερικά από αυτά είναι παράσιτα ή παθογόνα εντόμων ή άλλων οργανισμών που προκαλούν ασθένειες στα φυτά. Λόγω των βιολογικών τους ιδιοτήτων, αυτοί οι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούνται παγκοσμίως (συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ) εδώ και δεκαετίες για τον βιολογικό έλεγχο παρασίτων και φυτικών ασθενειών.

Οι μικροοργανισμοί απαντώνται φυσικά στο περιβάλλον. Τα στελέχη με τις καλύτερες ιδιότητες είναι αυτά που χρησιμοποιούνται στον βιολογικό έλεγχο για την καταπολέμηση παρασίτων και ασθενειών στην προστασία των καλλιεργειών.

Ωστόσο, πριν επιτραπεί η χρήση μικροοργανισμών, πρέπει να επαληθευτεί ότι η χρήση τους είναι ασφαλής και δεν έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία του ανθρώπου και των ζώων ή προς άλλους οργανισμούς μη στόχους.

-Πώς αυτοί οι νέοι κανονισμοί ενθαρρύνουν την πρόσβαση στην αγορά μικροοργανισμών που χρησιμοποιούνται σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα;

Μέχρι στιγμής οι απαιτήσεις για τους μικροοργανισμούς βασίζονταν σε αρχές που ήταν πολύ παρόμοιες με εκείνες για τις χημικές δραστικές ουσίες.

Οι νέες πράξεις ακολουθούν μια διαφορετική προσέγγιση που βασίζεται στη βιολογία και την οικολογία κάθε μικροοργανισμού και λαμβάνει υπόψη τις πιο πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις. Με αυτόν τον τρόπο οι κανονιστικές απαιτήσεις για τους μικροοργανισμούς γίνονται πιο «κατάλληλες για το σκοπό» και ευέλικτο. Επιπλέον, η εστίαση μόνο σε σχετικά δεδομένα σημαίνει επίσης λιγότερες δοκιμές σε ζώα, επειδή θα απαιτηθούν λιγότερα πειράματα σε ζώα.

Οι βιολογικές ιδιότητες των μικροοργανισμών διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο για την εκτίμηση κινδύνου και πολλά δεδομένα που απαιτούνται στις νέες εκτελεστικές πράξεις εξαρτώνται από τη βιολογία και την οικολογία του συγκεκριμένου μικροοργανισμού. Σε κάθε περίπτωση, ένας μικροοργανισμός μπορεί να εγκριθεί για χρήση μόνο εάν αποδειχθεί ότι δεν προκαλεί ασθένεια σε ανθρώπους ή ζώα.

-Πώς θα συμβάλει η χρήση μικροοργανισμών στους στόχους της στρατηγικής Από το Αγρόκτημα στο πιάτο και της Πράσινης Συμφωνίας, ιδίως για τους αγρότες;

Η στρατηγική Από το Αγρόκτημα στο πιάτο και η Πράσινη Συμφωνία στοχεύουν στη μείωση της εξάρτησης και της χρήσης των χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

Οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούνται ως παράγοντες βιοελέγχου σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα παρέχουν στους αγρότες εναλλακτικά εργαλεία για να υποκαταστήσουν τα χημικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν στη βιολογική γεωργία.

Οι νέες απαιτήσεις αναμένεται να οδηγήσουν σε ταχύτερη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ για μικροοργανισμούς και φυτοπροστατευτικά προϊόντα που τους περιέχουν.

-Είναι ασφαλής η χρήση μικροοργανισμών στη γεωργία;

Οι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους σχεδόν όσο υπάρχει η ανθρωπότητα, για παράδειγμα για σκοπούς παρασκευής ψωμιού, τυριού, μπύρας και κρασιού.

Στη σύγχρονη εποχή οι χρήσεις τους έχουν διευρυνθεί. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για παράδειγμα, ως θεμελιώδη συστατικά προβιοτικών πρόσθετων τροφίμων/ζωοτροφών ή για την παρασκευή φαρμακευτικών δραστικών ουσιών.

Οι μικροοργανισμοί απαντώνται στη φύση και οι περισσότεροι από αυτούς είναι αβλαβείς . Πολλά από αυτά παίζουν βασικούς ρόλους στα οικοσυστήματα, για παράδειγμα αποσυνθέτοντας οργανική ύλη στο έδαφος για να τη καταστήσουν διαθέσιμη σε άλλους οργανισμούς ή εμπλουτίζοντας το έδαφος με ατμοσφαιρικό άζωτο («αζωτοδέσμευση») για να το καταστήσουν διαθέσιμο στα φυτά.

Οι μικροοργανισμοί, όπως όλες οι άλλες δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα (ΦΠΠ), μπορούν να εγκριθούν για χρήση μόνο εάν πληρούν τα κριτήρια έγκρισης που ορίζονται στον κανονισμό για τη διάθεση στην αγορά ΦΠΠ .

Τα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και η Επιτροπή αξιολογούν κάθε δραστική ουσία για την ασφάλεια για τον άνθρωπο και το περιβάλλον προτού διατεθεί στην αγορά και χρησιμοποιηθεί σε φυτοπροστατευτικό προϊόν. Σε ένα 2ο ρυθμιστικό βήμα, τα κράτη μέλη εγκρίνουν κάθε φυτοπροστατευτικό προϊόν που περιέχει εγκεκριμένες δραστικές ουσίες για την προβλεπόμενη χρήση.

Επί του παρόντος , περισσότεροι από 60 μικροοργανισμοί έχουν εγκριθεί στην ΕΕ μετά από επιστημονική αξιολόγηση κινδύνου που επιβεβαίωσε ότι η χρήση τους σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα είναι ασφαλής.

-Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα που περιέχουν μικροοργανισμούς είναι εξίσου αποτελεσματικά με τα χημικά;

Τα βιολογικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα που περιέχουν μικροοργανισμούς μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικά από τα χημικά, για παράδειγμα λόγω του στενού εύρους ξενιστών τους και επειδή ως ζωντανοί οργανισμοί απαιτούν βέλτιστες συνθήκες για τον επιτυχή έλεγχο των παρασίτων. Ωστόσο, η χρήση τέτοιων βιολογικών εναλλακτικών λύσεων παίζει βασικό ρόλο στη βιολογική γεωργία όπου οι αγρότες μπορούν να χρησιμοποιήσουν μικροοργανισμούς ως παράγοντες βιολογικού ελέγχου.

Οι μικροοργανισμοί είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παρασίτων (IPM), την οποία πρέπει να χρησιμοποιούν οι αγρότες στην ΕΕ. Οι αγρότες πρέπει να προτιμούν προληπτικές ενέργειες, παρακολούθηση και εναλλακτικές βιολογικής φυτοπροστασίας (συμπεριλαμβανομένων προϊόντων με βάση τους μικροοργανισμούς), πριν από τη χρήση χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

-Αυτό θα έχει αντίκτυπο στη βιολογική γεωργία;

Η βιολογική γεωργία αποτελεί βασικό τομέα για τη γεωργία της ΕΕ. Το 2019 υπήρχαν σχεδόν 330.000 βιοκαλλιεργητές στην ΕΕ, φτάνοντας έως και το 20% του μεριδίου της γεωργικής έκτασης στα κράτη μέλη. Επιπλέον, ένας από τους στόχους της Στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» αφορά την αύξηση της συνολικής γεωργικής γης με βιολογική γεωργία στην ΕΕ έως το 2030.

Τα βιολογικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη βιολογική γεωργία. Οι νέοι κανονισμοί θα διευκολύνουν την πρόσβαση στην αγορά για μικροοργανισμούς που χρησιμοποιούνται σε βιολογικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα και, ως εκ τούτου, θα καταστήσουν διαθέσιμες νέες βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις στους παραγωγούς βιολογικών προϊόντων της ΕΕ για τον έλεγχο των φυτικών παρασίτων.