pinoxaden

Το Pinoxaden είναι ένα εκλεκτικό, μεταφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο για αγρωστώδη ζιζάνια (στενόφυλλα), που ανήκει στη χημική ομάδα των φαινυλοπυραζολινών (Phenylpyrazolines) και κατατάσσεται στους ACCase αναστολείς (HRAC Group 1 / A).

Χημική ταυτότητα:
🔹 Χημική ονομασία (IUPAC): 8-(2,6-diethyl-p-tolyl)-1,2,4,5-tetrahydro-7-oxopyrazolo[1,2-d][1,4,5]oxadiazepin-9-yl 2,2-dimethylpropionate
🔹 Χημικός τύπος: C₁₆H₂₈N₂O₃
🔹 Μοριακό βάρος: 316.4 g/mol
🔹 Σταθερότητα: Σταθερό σε pH 5-9, φωτοσταθερό

Μηχανισμός δράσης:
🔹 Το Pinoxaden αναστέλλει το ένζυμο Acetyl-CoA Carboxylase (ACCase), το οποίο καταλύει το πρώτο βήμα της βιοσύνθεσης των λιπαρών οξέων.
Χωρίς αυτό το ένζυμο, το φυτό δεν μπορεί να συνθέσει κυτταρικές μεμβράνες ➨ τα κύτταρα καταστρέφονται στους μεριστωματικούς ιστούς των αγρωστωδών.
🔹 Αλυσιδωτή δράση:
      🔸 Εμποδίζει τη μετατροπή ακετυλο-CoA ➨ μαλονυλο-CoA.
      🔸 Διακόπτει τον σχηματισμό λιπιδίων ➨ παύση ανάπτυξης.
      🔸 Εντός 3-5 ημερών εμφανίζεται κιτρίνισμα και μαρασμός.
      🔸 Πλήρης νέκρωση εντός 10-20 ημερών.
🔹 Τα δικoτυλήδονα φυτά (π.χ. σιτάρι, κριθάρι) διαθέτουν ACCase ανθεκτικό στη δέσμευση, οπότε το Pinoxaden είναι εκλεκτικό.

Ιδιότητες & χαρακτηριστικά:
🔹 Τύπος δράσης: Μεταφυτρωτικό, διασυστηματικό
🔹 Κίνηση στο φυτό: Μέσω phloem & xylem - φθάνει στα ριζώματα
🔹 Ταχύτητα δράσης: 3-7 ημέρες ➨ συμπτώματα, 15-20 ημέρες ➨ νέκρωση
🔹 Εκλεκτικότητα: Ειδικό για αγρωστώδη σε σιτηρά
🔹 Υπολειμματική δράση: Δεν υπάρχει - δρα μόνο στα υπάρχοντα ζιζάνια
🔹 Βέλτιστη εποχή: Όταν τα ζιζάνια είναι στο 2-4 φύλλα και αναπτύσσονται ενεργά

Φάσμα δράσης:

Είδος ζιζανίου / Επιστημονική ονομασία	Τύπος	Ευαισθησία
Αγριοβρώμη (Avena fatua)	Ετήσιο	Πολύ καλή
Λόλιο (Lolium rigidum)	Ετήσιο	Πολύ καλή
Φαλάρις (Phalaris minor, P. paradoxa)	Ετήσιο	Πολύ καλή
Μιλιγκάνα (Echinochloa crus-galli)	Ετήσιο	Καλή
Αλεποουρά (Alopecurus myosuroides)	Ετήσιο	Καλή - ανθεκτικότητα σε μερικούς πληθυσμούς
Σίκαλη αγρία (Secale cereale var. spontaneum)	Ετήσιο	Μερική - απαιτεί υψηλή δόση

Ανθεκτικότητα:
🔹 Ανήκει στην ομάδα HRAC 1 (ACCase inhibitors).
🔹 Ανθεκτικότητα έχει καταγραφεί σε Lolium rigidum και Alopecurus myosuroides στη Μεσόγειο.
🔹 Μηχανισμοί:
      🔸 Μεταλλάξεις στο γονίδιο ACCase (π.χ. Ile-1781-Leu).
      🔸 Αυξημένη ενζυμική αποτοξίνωση (P450 monooxygenases).
🔹 HRAC συστάσεις:
      🔸 Εναλλαγή με ζιζανιοκτόνα διαφορετικού MoA (π.χ. HRAC 9 - Glyphosate ή 15 - Metolachlor).
      🔸 Όχι διαδοχική χρήση ACCase εντός της ίδιας περιόδου.

Περιβαλλοντική & Τοξικολογική συμπεριφορά:
🔹 Οξεία τοξικότητα (LD₅₀, αρουραίος): > 5000 mg/kg (πολύ χαμηλή)
🔹 Τοξικότητα σε μέλισσες: Πολύ χαμηλή
🔹 Τοξικότητα σε ψάρια / υδρόβια: Μέτρια
🔹 Ημιζωή στο έδαφος (DT₅₀): 3-7 ημέρες
🔹 Κίνδυνος έκπλυσης: Πολύ χαμηλός
🔹 Βιοσυσσώρευση: Αμελητέα
🔹 Φυτοτοξικότητα: Μη παρατηρούμενη στις εγκεκριμένες δόσεις

Πλεονεκτήματα:
🔹 Εξαιρετικά εκλεκτικό για σιτηρά
🔹 Ισχυρή δράση σε αγρωστώδη ζιζάνια (ιδίως Avena, Phalaris, Lolium)
🔹 Ταχεία απορρόφηση και διασυστηματική μετακίνηση
🔹 Χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα
🔹 Συμβατό με πολλά ζιζανιοκτόνα και μυκητοκτόνα

Μειονεκτήματα:
🔹 Όχι υπολειμματική δράση
🔹 Πιθανότητα ανθεκτικότητας σε έντονα χρησιμοποιούμενες περιοχές
🔹 Περιορισμένη δράση σε πολυετή αγρωστώδη
🔹 Απαιτεί καλή υγρασία και ενεργή ανάπτυξη για μέγιστη αποτελεσματικότητα