Μακροκυκλικες λακτονες

Πληροφορίες για την ομάδα δραστικών ουσιών Μακροκυκλικές λακτόνες

Προέλευση & Χημική Ταξινόμηση:
🔹 Πρόκειται για φυσικά προϊόντα που απομονώθηκαν αρχικά από εδαφικούς ακτινοβακτήριους του γένους Streptomyces.
🔹 Χημική κατηγορία: πολυκυκλικές μακρολακτόνες με μεγάλο δακτύλιο (macrocyclic lactones).
🔹 Δύο κύριες υποομάδες:
      🔸 Avermectins → Abamectin, Emamectin, Ivermectin, Eprinomectin, Doramectin.
      🔸 Milbemycins → Milbemectin, Moxidectin.
🔹 IRAC Group 6 – Glutamate-gated chloride channel (GluCl) allosteric modulators.

Τρόπος δράσης:
🔹 Δρουν στους υποδοχείς χλωριούχου γλουταμινικού (GluCl) και στους υποδοχείς GABA στο νευρικό σύστημα εντόμων και ακάρεων.
🔹 Προκαλούν αυξημένη διαπερατότητα της κυτταρικής μεμβράνης σε Cl⁻ → υπερπόλωση νευρικών κυττάρων → απώλεια μυϊκού ελέγχου → παράλυση → θάνατος.
🔹 Ο μηχανισμός αυτός δεν υπάρχει στους θηλαστικούς οργανισμούς (δεν έχουν GluCl υποδοχείς), γι’ αυτό και παρουσιάζουν υψηλή εκλεκτικότητα.

Ιδιότητες:
🔹 Δρουν κυρίως ως εντομοκτόνα και ακαρεοκτόνα.
🔹 Ιδιαίτερα δραστικά σε:
      🔸 Λεπιδόπτερα (κάμπιες)
      🔸 Ακάρεα (Tetranychidae, Eriophyidae)
      🔸 Ορισμένα δίπτερα και θρίπες
🔹 Επαφής και στομάχου (όχι πολύ διασυστηματικά, εκτός από το emamectin που έχει translaminar action).
🔹 Πολύ δραστικά σε χαμηλές δόσεις.

Χρήσεις στη Γεωργία:
🔹 Abamectin,Emamectin benzoate, Milbemectin.

Χρήσεις στη Κτηνιατρική και Ιατρική:
🔹 ivermectin, moxidectin κ.ά. χρησιμοποιούνται κατά νηματωδών και εξωπαρασίτων.

Περιβαλλοντικά θέματα & Τοξικότητα:
🔹 Υψηλή τοξικότητα σε ακάρεα, έντομα και νηματώδεις.
🔹 Πολύ τοξικά σε υδρόβιους οργανισμούς (ψάρια, καρκινοειδή) → δεν πρέπει να καταλήγουν σε νερά.
🔹 Χαμηλή τοξικότητα σε θηλαστικά (λόγω απουσίας GluCl υποδοχέων και περιορισμένης διείσδυσης στο ΚΝΣ).
🔹 Μικρή επίδραση σε μέλισσες σε υποθανατηφόρες δόσεις, αλλά χρειάζεται προσοχή.

Ανθεκτικότητα:
🔹 Αναφέρεται ανθεκτικότητα σε ακάρεα (Tetranychus urticae), thrips και κάποιες κάμπιες.

Μηχανισμοί Ανθεκτικότητας και Διαχείριση:
🔹 Μεταλλάξεις στους υποδοχείς GluCl.
🔹 Αυξημένος μεταβολισμός (P450, εστεράσες).
🔹 Στρατηγική: εναλλαγή με άλλες ομάδες MoA (π.χ. diamides, spinosyns), χρήση σε IPM.