PSI εκτροπεις (paraquat/diquat)

Πληροφορίες για την ομάδα δραστικών ουσιών PSI εκτροπείς (paraquat/diquat)

Χημική Ταξινόμηση Photosystem I electron diverters:
🔹 HRAC Group: D.
🔹 Δραστικές:
      🔸 Paraquat (διπυριδυλοσυμπυκνωμένο κατιονικό ζιζανιοκτόνο).
      🔸 Diquat (παρόμοιας δομής).
🔹 Κατηγορία: Διπυριδυλιακά (Bipyridilium herbicides).

Τρόπος Δράσης:
🔹 Συνδέονται στο Photosystem I (PSI).
🔹 Δέχονται ηλεκτρόνια απευθείας από το PSI → σχηματίζουν παρακουάτ/δικουάτ ριζικά κατιόντα.
🔹 Αυτά τα κατιόντα αντιδρούν με οξυγόνο → δημιουργία ROS (αντιδραστικών μορφών οξυγόνου) όπως O₂⁻ και H₂O₂.
🔹 Οι ROS προκαλούν ταχεία οξείδωση λιπιδίων, καταστροφή μεμβρανών, νέκρωση ιστών.

Ιδιότητες:
🔹 Επαφής, μη εκλεκτικά ζιζανιοκτόνα (burn-down herbicides).
🔹 Εξαιρετικά ταχεία δράση – τα φύλλα καίγονται μέσα σε ώρες, πλήρης νέκρωση σε 1–2 μέρες.
🔹 Δεν είναι διασυστηματικά → περιορισμένη δράση σε ρίζες/υπόγεια όργανα.
🔹 Παραμένουν δεσμευμένα στο έδαφος → δεν έχουν υπολειμματική δράση.

Χρήσεις:
🔹 Ολική καταστροφή βλάστησης πριν από σπορά ή μετά τη συγκομιδή.
🔹 Καταπολέμηση ζιζανίων σε αμπέλια, ελιές, οπωρώνες (μεταξύ γραμμών).
🔹 Χρησιμοποιούνται σε ξηρασία φυτών (π.χ. πατάτα πριν τη συγκομιδή).

Περιβαλλοντικά Θέματα & Τοξικότητα:
🔹 Πολύ υψηλή οξεία τοξικότητα σε ανθρώπους και θηλαστικά → το παρακουάτ είναι από τα πιο τοξικά φυτοφάρμακα.
🔹 Θανατηφόρο ακόμη και σε μικρές ποσότητες κατά την κατάποση.
🔹 Δεσμεύονται ισχυρά στο έδαφος → μικρή κίνηση προς υπόγεια ύδατα.
🔹 Τοξικό για υδρόβιους οργανισμούς.

Σημείο καμπής:
🔹 Το παρακουάτ (Paraquat) έχει απαγορευτεί στην Ε.Ε. από το 2007 λόγω τοξικότητας.
🔹 Το δικουάτ (Diquat) έχει αποσυρθεί από την Ε.Ε. από το 2018.

Ανθεκτικότητα & Διαχείριση
🔹 Μέτριος κίνδυνος ανθεκτικότητας (υπάρχουν αναφορές, π.χ. σε Lolium rigidum, Conyza spp.).
🔹 Μηχανισμοί:
      🔸 Αυξημένη ικανότητα αποτοξίνωσης.
      🔸 Μειωμένη μετακίνηση ζιζανιοκτόνου στα χλωροπλάστια.
🔹 Διαχείριση: συνήθως περιορίζεται καθώς πλέον έχουν αντικατασταθεί από άλλα ζιζανιοκτόνα (π.χ. glyphosate, glufosinate).