Κυτοκινινες

Πληροφορίες για την ομάδα δραστικών ουσιών Κυτοκινίνες

Οι κυτοκινίνες (Cytokinins) είναι φυτοορμόνες που ρυθμίζουν την κυτταρική διαίρεση (κυτοκίνηση), τη διαφοροποίηση ιστών, και την καθυστέρηση γήρανσης. Συνεργάζονται και ανταγωνίζονται με άλλες φυτοορμόνες (κυρίως αυξίνες) για τον έλεγχο της μορφογένεσης.

Χημική Ταξινόμηση:
🔹 Χημική ομάδα: παράγωγα αδενίνης (purine derivatives).
🔹 Κύριες φυσικές κυτοκινίνες:
      🔸 Ζεατίνη (Zeatin) – πιο διαδεδομένη φυσική κυτοκινίνη.
      🔸 Κινετίνη (Kinetin) – ανακαλύφθηκε πρώτη, αλλά σπανίζει στη φύση.
      🔸 Dihydrozeatin, Isopentenyladenine (iP).
🔹 Συνθετικές κυτοκινίνες (χρησιμοποιούνται σε καλλιέργειες ιστών και PGR):
      🔸 BAP (Benzylaminopurine).
      🔸 Thidiazuron (TDZ) – με ισχυρή κυτοκινινική δράση.

Μηχανισμός Δράσης:
🔹 Δρουν μέσω ειδικών υποδοχέων (His-kinase receptors) στην κυτταρική μεμβράνη.
🔹 Ενεργοποιούν την σήμανση τύπου δύο συστατικών (two-component system), οδηγώντας στην έκφραση γονιδίων που προάγουν:
      🔸 Κυτταρική διαίρεση.
      🔸 Αναστολή γήρανσης φύλλων (senescence).
      🔸 Διαφοροποίηση οφθαλμών και ιστών.

Βιολογικές Λειτουργίες:
🔹 Διέγερση κυτταρικής διαίρεσης (μαζί με αυξίνες).
🔹 Διαφοροποίηση βλαστικών και ριζικών οφθαλμών.
🔹 Καταστολή αποπληκτικής κυριαρχίας → ανάπτυξη πλάγιων βλαστών.
🔹 Καθυστέρηση γήρανσης φύλλων → αυξάνουν διάρκεια φωτοσύνθεσης.
🔹 Αύξηση κυτταρικής δραστηριότητας στους σπόρους και καρπούς.

Εφαρμογές στη Γεωργία:
🔹 Μικροπολλαπλασιασμός (in vitro culture): κυτοκινίνες + αυξίνες καθορίζουν ανάπτυξη βλαστών/ριζών.
🔹 Αμπελοκαλλιέργεια & οπωροκαλλιέργεια: αύξηση μεγέθους ραγών και καρπών.
🔹 Διατήρηση ποιότητας λαχανικών και κομμένων λουλουδιών (καθυστέρηση γήρανσης).
🔹 Ρύθμιση ανθοφορίας σε ορισμένα είδη.

Περιβαλλοντικά Θέματα & Τοξικότητα:
🔹 Οι κυτοκινίνες είναι φυσικές ουσίες φυτών, με χαμηλή τοξικότητα σε ανθρώπους, ζώα και μέλισσες.
🔹 Συνθετικές μορφές (BAP, TDZ) χρησιμοποιούνται σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις → μικρός κίνδυνος υπολειμμάτων.