Διφαινυλαιθερες (diphenyl ethers)

Πληροφορίες και τρόπος λειτουργίας για την ομάδα δραστικών ουσιών Διφαινυλαιθέρες (diphenyl ethers)

HRAC Group 14 - Αναστολείς PPO (Protoporphyrinogen Oxidase Inhibitors)
Οι Διφαινυλαιθέρες (Diphenyl ethers) είναι ζιζανιοκτόνα επαφής που δρουν μέσω αναστολής του ενζύμου PPO, προκαλώντας φωτοοξειδωτικές βλάβες στα κύτταρα των ζιζανίων.

Χημεία & Εκπρόσωποι:
🔹 Η ομάδα των διφαινυλαιθέρων περιλαμβάνει οργανικές ενώσεις με δύο αρωματικούς δακτυλίους (φαινυλομάδες) συνδεδεμένους μέσω δεσμού αιθέρα (-O-).

Κυριότερες δραστικές:
🔹 Acifluorfen (και άλας νατρίου), Fomesafen, Lactofen, Bifenox, Aclonifen, Fluoroglycofen-ethyl, Nitrofen (παλαιό, πλέον απαγορευμένο)

Μηχανισμός Δράσης:
🔹 Αναστέλλουν το ένζυμο Protoporphyrinogen oxidase (PPO), το οποίο συμμετέχει στη βιοσύνθεση της χλωροφύλλης και των κυτοχρωμάτων.
🔹 Η αναστολή προκαλεί συσσώρευση προτοπορφυρίνης IX (Proto IX) στα κύτταρα.
🔹 Όταν τα φυτά εκτίθενται στο φως, η Proto IX μετατρέπεται σε αντιδραστικά είδη οξυγόνου (ROS) ➨ καταστροφή μεμβρανών, οξείδωση λιπιδίων, νέκρωση ιστών.

Για τον λόγο αυτό, οι διφαινυλαιθέρες θεωρούνται φωτοεξαρτώμενα ζιζανιοκτόνα επαφής.

Φάσμα Δράσης:
🔹 Κυρίως πλατύφυλλα ζιζάνια, ενώ τα αγρωστώδη είναι πιο ανθεκτικά.
🔹 Ορισμένα (π.χ. Aclonifen, Bifenox) δρουν προφυτρωτικά, ενώ άλλα (π.χ. Acifluorfen, Fomesafen, Lactofen) είναι μεταφυτρωτικά.

Εφαρμογές:
🔹 Καλλιέργειες:
      🔸 Σόγια, βαμβάκι, φασόλι, ηλίανθος, σιτηρά, ζαχαρότευτλα, λαχανικά.
🔹 Χρήση:
      🔸 Προφυτρωτικά ή μεταφυτρωτικά, συνήθως για ανθεκτικά πλατύφυλλα (π.χ. Amaranthus, Chenopodium, Xanthium, Solanum nigrum).
      🔸 Συχνά συνδυάζονται με άλλες ομάδες (π.χ. ALS inhibitors) για ευρύτερο φάσμα και καθυστέρηση ανθεκτικότητας.

Συμπτώματα στα Ζιζάνια:
🔹 Νέκρωση των φύλλων με χαρακτηριστικά καψίματα και κοκκινωπό μεταχρωματισμό.
🔹 Οι βλάβες εμφανίζονται μέσα σε λίγες ώρες μετά την εφαρμογή, ειδικά σε έντονη ηλιοφάνεια.
🔹 Περιορισμένη συστηματική μετακίνηση ➨ επηρεάζουν μόνο τους ψεκασμένους ιστούς.

Ανθεκτικότητα:
🔹 Ανθεκτικοί πληθυσμοί έχουν καταγραφεί σε Amaranthus tuberculatus και Ambrosia artemisiifolia.
🔹 Ο μηχανισμός ανθεκτικότητας συνήθως περιλαμβάνει μεταλλάξεις στο γονίδιο PPO2 ή μεταβολική αποτοξίνωση.
🔹 Αντιμετώπιση με εναλλαγή ή συνδυασμό μηχανισμών δράσης (π.χ. HPPD, ALS).

Περιβαλλοντικά & Τοξικολογικά Χαρακτηριστικά:
🔹 Οι περισσότερες δραστικές έχουν χαμηλή κινητικότητα στο έδαφος και μέτρια υπολειμματικότητα.
🔹 Τοξικότητα για ζώα και ανθρώπους γενικά χαμηλή, αλλά ορισμένες παλαιές δραστικές (π.χ. Nitrofen, Chlornitrofen) αποσύρθηκαν λόγω προβλημάτων καρκινογένεσης και επιμονής στο περιβάλλον.
🔹 Θεωρούνται ασφαλέστερα για ωφέλιμα έντομα από άλλες ομάδες επαφής.