Σουλφοναμιδια (Sulfonamides)

Πληροφορίες και τρόπος λειτουργίας για την ομάδα δραστικών ουσιών Σουλφοναμίδια (Sulfonamides)

Σουλφοναμίδια (Sulfonamides) αποτελούν μια ξεχωριστή χημική ομάδα μυκητοκτόνων (και σε άλλες περιπτώσεις, φαρμακευτικών ουσιών), που χαρακτηρίζονται από την παρουσία της ομάδας σουλφοναμίδης (-SO₂-NH-) στο μόριό τους.
Στη φυτοπροστασία, είναι νεότερης γενιάς μυκητοκτόνα, με κυριότερους εκπροσώπους το Amisulbrom και το Cyazofamid, τα οποία ανήκουν στη FRAC ομάδα 21 (Quinone inside inhibitors - QiI).

Χημική δομή και χαρακτηριστικά:
🔹 Βασική δομή: Παρουσία της λειτουργικής ομάδας -SO₂-NH-, συνδεδεμένη με ετεροκυκλικό δακτύλιο (ινδόλιο, θειαδιαζόλη κ.ά.)
🔹 Χημική κατηγορία: Ετεροκυκλικές σουλφοναμίδες
🔹 Παραδείγματα: Amisulbrom, Cyazofamid
🔹 Μοριακό βάρος: 400-500 g/mol (συνήθως υψηλό)
🔹 Φυσική κατάσταση: Κρυσταλλικές σκόνες, χαμηλής διαλυτότητας
🔹 Διαλυτότητα στο νερό: Πολύ χαμηλή, άρα παραμένουν στην επιφάνεια των φύλλων
🔹 Σταθερότητα: Καλή σταθερότητα στο pH 5-8, φωτοευαίσθητες σε UV ακτινοβολία

Μηχανισμός δράσης:
🔹 Τα σουλφοναμίδια αναστέλλουν τη μιτοχονδριακή αναπνοή, στο σημείο Qi του συμπλόκου ΙΙ (succinate dehydrogenase) της αλυσίδας μεταφοράς ηλεκτρονίων.
🔹 Λειτουργία:
      🔸 Η φυσιολογική ροή ηλεκτρονίων από το succinate στο ubiquinone (CoQ) διακόπτεται.
      🔸 Αυτό οδηγεί σε διακοπή παραγωγής ATP, άρα σε ενεργειακή εξάντληση του μυκηλίου.
      🔸 Ο μύκητας παύει να αναπτύσσεται και πεθαίνει.
🔹 Σε αντίθεση με τις στρομπιλουρίνες (QoI, FRAC 11) που δρουν στο εξωτερικό σημείο Qo, τα σουλφοναμίδια (QiI, FRAC 21) δρουν στο εσωτερικό σημείο Qi του συμπλόκου ΙΙΙ της αναπνευστικής αλυσίδας.
Έτσι δεν παρουσιάζουν διασταυρούμενη ανθεκτικότητα με τις στρομπιλουρίνες.

Αντιμυκητολογική δράση:
🔹 Ωομύκητες (Oomycetes): Πολύ υψηλή (Phytophthora, Plasmopara, Pseudoperonospora)
🔹 Ασκομύκητες / Βασιδιομύκητες: Χαμηλή έως μηδενική
🔹 Μυκήτες εδάφους: Περιορισμένη
🔹 Ενδοφυτικοί / διασυστηματικοί: Τοπική translaminar δράση

Κύρια παθογόνα στόχοι:
🔹 Phytophthora infestans (περονόσπορος πατάτας και τομάτας)
🔹 Plasmopara viticola (περονόσπορος αμπελιού)
🔹 Phytophthora capsici, Pseudoperonospora cubensis (περονόσποροι κηπευτικών)

Ιδιότητες και χαρακτηριστικά:
🔹 Τρόπος δράσης: Προληπτικός και πρώιμα θεραπευτικός
🔹 Κίνηση στο φυτό: Translaminar (διείσδυση ιστού φύλλου)
🔹 Εμμονή / διάρκεια δράσης: 10-14 ημέρες
🔹 Κίνδυνος ανθεκτικότητας: Υψηλός - single-site δράση
🔹 Φυτοτοξικότητα: Πολύ χαμηλή
🔹 Κατάλληλο για IPM (ολοκληρωμένο, επιστημονικά τεκμηριωμένο σύστημα διαχείρισης επιβλαβών οργανισμών): Ναι, σε εναλλαγή με πολυστόχους (FRAC M03, M05)
🔹 Διασταυρούμενη ανθεκτικότητα: Όχι με QoI (FRAC 11) ή SDHI (FRAC 7)

Περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά:
🔹 Τοξικότητα σε μέλισσες: Πολύ χαμηλή
🔹 Τοξικότητα σε ωφέλιμα: Χαμηλή
🔹 Τοξικότητα σε ψάρια: Μέτρια
🔹 Ημιζωή στο έδαφος (DT₅₀): 20-40 ημέρες
🔹 Κίνδυνος έκπλυσης: Πολύ χαμηλός
🔹 Βιοσυσσώρευση: Ελάχιστη

Πλεονεκτήματα:
🔹 Ειδική δράση σε Phytophthora και Plasmopara spp.
🔹 Ασφαλή για το φυτό, τα ωφέλιμα και το περιβάλλον
🔹 Δεν εμφανίζουν διασταυρούμενη ανθεκτικότητα με QoI/SDHI
🔹 Κατάλληλα για ολοκληρωμένα προγράμματα IPM
🔹 Συνδυάζονται εύκολα με άλλα μυκητοκτόνα (π.χ. Mancozeb)

Μειονεκτήματα:
🔹 Δρουν μόνο σε Oomycetes
🔹 Υπάρχει κίνδυνος ανθεκτικότητας λόγω μονού σημείου δράσης
🔹 Όχι πλήρως διασυστηματικά (μόνο translaminar)
🔹 Μικρότερη διάρκεια από SDHI