Σκληρωτινίαση - ΑΓΓΟΥΡΙ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Η ασθένεια Σκληρωτίνιαση του αγγουριού προκαλείται από τον μύκητα Sclerotinia sclerotiorum, έναν Ασκομύκητα (Ascomycota) που προσβάλλει πάνω από 400 είδη φυτών.
Ανήκει στους μύκητες εδάφους, με έντονη παρουσία σε θερμοκήπια και σε καλλιέργειες με υψηλή σχετική υγρασία.
Ο μύκητας είναι νεκροτροφικός και χαρακτηρίζεται από την παραγωγή μαύρων σκληρωτίων - σκληρών δομών ανθεκτικών σε δυσμενείς συνθήκες, που αποτελούν το κύριο μόρφωμα επιβίωσης στο έδαφος.
Συμπτώματα:
Στα στελέχη:
🔹 Εμφανίζονται υδαρείς κηλίδες, συνήθως κοντά στη βάση του φυτού ή στους κόμβους.
🔹 Οι ιστοί μαλακώνουν και εξελίσσονται σε σήψη, συχνά με σχηματισμό μεγάλων ελκών.
🔹 Αναπτύσσεται πλούσιο λευκό βαμβακώδες μυκήλιο στην επιφάνεια των προσβεβλημένων τμημάτων.
🔹 Μέσα στο μυκήλιο ή στο εσωτερικό των βλαστών σχηματίζονται μαύρα σκληρώτια διαστάσεων 2-8 mm, χαρακτηριστικά της ασθένειας.
🔹 Οι προσβεβλημένοι βλαστοί μαραίνονται και ξηραίνονται πάνω από το σημείο μόλυνσης.
Στα φύλλα:
🔹 Εμφανίζονται υδαρείς, ακανόνιστες κηλίδες που γρήγορα μεγαλώνουν και νεκρώνονται.
🔹 Σε συνθήκες υγρασίας, τα φύλλα καλύπτονται από λευκό μυκήλιο και μικρά σκληρώτια.
Στους καρπούς:
🔹 Οι προσβολές αρχίζουν συνήθως από το σημείο επαφής του καρπού με το έδαφος ή το υπόλειμμα του άνθους.
🔹 Οι ιστοί σαπίζουν και καλύπτονται από λευκό μυκήλιο με πολυάριθμα σκληρώτια.
🔹 Σε συνθήκες αποθήκευσης, η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί μετασυλλεκτικά, ιδίως σε υγρούς και κακώς αεριζόμενους χώρους.
Συνθήκες ανάπτυξης και επιδημιολογία:
🔹 Παράμετρος: Ευνοϊκές συνθήκες
🔹 Θερμοκρασία: 15-21 °C (άριστη 20 °C)
🔹 Σχετική υγρασία > 90 %
🔹 Διαβροχή επιφάνειας: > 12 ώρες συνεχόμενη
🔹 Επώαση: 4-7 ημέρες
🔹 pH εδάφους: Ελαφρά όξινο έως ουδέτερο (5.5-7.0)
Ο μύκητας επιβιώνει στο έδαφος για 5-7 χρόνια μέσα από τα σκληρώτια.
Με υψηλή υγρασία, τα σκληρώτια βλαστάνουν και σχηματίζουν αποθήκια, μικρά κυπελλοειδή όργανα, τα οποία απελευθερώνουν ασκοσπόρια.
Τα ασκοσπόρια μεταφέρονται με τον αέρα ή τα σταγονίδια νερού και προσβάλλουν τα φυτά μέσω πληγών ή ευπαθών ιστών.
Η μόλυνση είναι εντονότερη όταν υπάρχει πυκνή φύτευση, ανεπαρκής αερισμός και υπερβολική υγρασία.
Βιολογικός κύκλος:
🔹 Επιβίωση: Τα σκληρώτια παραμένουν στο έδαφος ή σε φυτικά υπολείμματα.
🔹 Βλάστηση: Υπό υψηλή υγρασία και μέτρια θερμοκρασία, σχηματίζουν αποθήκια με ασκοσπόρια.
🔹 Πρωτογενής μόλυνση: Τα ασκοσπόρια προσβάλλουν πληγές ή ευαίσθητους ιστούς (λουλούδια, βλαστούς).
🔹 Δευτερογενής εξάπλωση: Από τα προσβεβλημένα φυτά, ο μύκητας μεταδίδεται με μυκήλιο ή κομμάτια σκληρωτίων.
🔹 Αναπαραγωγή: Νέα σκληρώτια σχηματίζονται στους νεκρούς ιστούς, επιστρέφοντας στο έδαφος.
Καλλιεργητικά μέτρα:
🔹 Βαθιά άροση ώστε τα σκληρώτια να θαφτούν σε βάθος >20 cm και να μη βλαστήσουν.
🔹 Απομάκρυνση και καταστροφή φυτικών υπολειμμάτων και προσβεβλημένων φυτών.
🔹 Μείωση υγρασίας και βελτίωση αερισμού (αραιή φύτευση, κανονικά κλαδέματα, πότισμα νωρίς το πρωί).
🔹 Αποφυγή τραυματισμών σε βλαστούς και καρπούς.
🔹 Απολύμανση εργαλείων, επιφανειών και εδάφους πριν τη φύτευση.
🔹 Αμειψισπορά 3-4 ετών με μη ξενιστές (σιτηρά, κρεμμύδι).
🔹 Χρήση οργανικής ουσίας (π.χ. κοπριά, τύρφη) που αυξάνει την παραγωγή CO₂, αναστέλλοντας τη βλάστηση των σκληρωτίων.
Χημική και βιολογική αντιμετώπιση:
🔹 Η προληπτική εφαρμογή μυκητοκτόνων στο λαιμό των φυτών και στα πρώτα στάδια της καλλιέργειας είναι αποτελεσματική.
🔹 Ο βιολογικός παράγοντας Coniothyrium minitans είναι ειδικός παρασιτικός μύκητας των σκληρωτίων του Sclerotinia, μειώνοντας σημαντικά το μόλυσμα στο έδαφος.
Ανήκει στους μύκητες εδάφους, με έντονη παρουσία σε θερμοκήπια και σε καλλιέργειες με υψηλή σχετική υγρασία.
Ο μύκητας είναι νεκροτροφικός και χαρακτηρίζεται από την παραγωγή μαύρων σκληρωτίων - σκληρών δομών ανθεκτικών σε δυσμενείς συνθήκες, που αποτελούν το κύριο μόρφωμα επιβίωσης στο έδαφος.
Συμπτώματα:
Στα στελέχη:
🔹 Εμφανίζονται υδαρείς κηλίδες, συνήθως κοντά στη βάση του φυτού ή στους κόμβους.
🔹 Οι ιστοί μαλακώνουν και εξελίσσονται σε σήψη, συχνά με σχηματισμό μεγάλων ελκών.
🔹 Αναπτύσσεται πλούσιο λευκό βαμβακώδες μυκήλιο στην επιφάνεια των προσβεβλημένων τμημάτων.
🔹 Μέσα στο μυκήλιο ή στο εσωτερικό των βλαστών σχηματίζονται μαύρα σκληρώτια διαστάσεων 2-8 mm, χαρακτηριστικά της ασθένειας.
🔹 Οι προσβεβλημένοι βλαστοί μαραίνονται και ξηραίνονται πάνω από το σημείο μόλυνσης.
Στα φύλλα:
🔹 Εμφανίζονται υδαρείς, ακανόνιστες κηλίδες που γρήγορα μεγαλώνουν και νεκρώνονται.
🔹 Σε συνθήκες υγρασίας, τα φύλλα καλύπτονται από λευκό μυκήλιο και μικρά σκληρώτια.
Στους καρπούς:
🔹 Οι προσβολές αρχίζουν συνήθως από το σημείο επαφής του καρπού με το έδαφος ή το υπόλειμμα του άνθους.
🔹 Οι ιστοί σαπίζουν και καλύπτονται από λευκό μυκήλιο με πολυάριθμα σκληρώτια.
🔹 Σε συνθήκες αποθήκευσης, η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί μετασυλλεκτικά, ιδίως σε υγρούς και κακώς αεριζόμενους χώρους.
Συνθήκες ανάπτυξης και επιδημιολογία:
🔹 Παράμετρος: Ευνοϊκές συνθήκες
🔹 Θερμοκρασία: 15-21 °C (άριστη 20 °C)
🔹 Σχετική υγρασία > 90 %
🔹 Διαβροχή επιφάνειας: > 12 ώρες συνεχόμενη
🔹 Επώαση: 4-7 ημέρες
🔹 pH εδάφους: Ελαφρά όξινο έως ουδέτερο (5.5-7.0)
Ο μύκητας επιβιώνει στο έδαφος για 5-7 χρόνια μέσα από τα σκληρώτια.
Με υψηλή υγρασία, τα σκληρώτια βλαστάνουν και σχηματίζουν αποθήκια, μικρά κυπελλοειδή όργανα, τα οποία απελευθερώνουν ασκοσπόρια.
Τα ασκοσπόρια μεταφέρονται με τον αέρα ή τα σταγονίδια νερού και προσβάλλουν τα φυτά μέσω πληγών ή ευπαθών ιστών.
Η μόλυνση είναι εντονότερη όταν υπάρχει πυκνή φύτευση, ανεπαρκής αερισμός και υπερβολική υγρασία.
Βιολογικός κύκλος:
🔹 Επιβίωση: Τα σκληρώτια παραμένουν στο έδαφος ή σε φυτικά υπολείμματα.
🔹 Βλάστηση: Υπό υψηλή υγρασία και μέτρια θερμοκρασία, σχηματίζουν αποθήκια με ασκοσπόρια.
🔹 Πρωτογενής μόλυνση: Τα ασκοσπόρια προσβάλλουν πληγές ή ευαίσθητους ιστούς (λουλούδια, βλαστούς).
🔹 Δευτερογενής εξάπλωση: Από τα προσβεβλημένα φυτά, ο μύκητας μεταδίδεται με μυκήλιο ή κομμάτια σκληρωτίων.
🔹 Αναπαραγωγή: Νέα σκληρώτια σχηματίζονται στους νεκρούς ιστούς, επιστρέφοντας στο έδαφος.
Καλλιεργητικά μέτρα:
🔹 Βαθιά άροση ώστε τα σκληρώτια να θαφτούν σε βάθος >20 cm και να μη βλαστήσουν.
🔹 Απομάκρυνση και καταστροφή φυτικών υπολειμμάτων και προσβεβλημένων φυτών.
🔹 Μείωση υγρασίας και βελτίωση αερισμού (αραιή φύτευση, κανονικά κλαδέματα, πότισμα νωρίς το πρωί).
🔹 Αποφυγή τραυματισμών σε βλαστούς και καρπούς.
🔹 Απολύμανση εργαλείων, επιφανειών και εδάφους πριν τη φύτευση.
🔹 Αμειψισπορά 3-4 ετών με μη ξενιστές (σιτηρά, κρεμμύδι).
🔹 Χρήση οργανικής ουσίας (π.χ. κοπριά, τύρφη) που αυξάνει την παραγωγή CO₂, αναστέλλοντας τη βλάστηση των σκληρωτίων.
Χημική και βιολογική αντιμετώπιση:
🔹 Η προληπτική εφαρμογή μυκητοκτόνων στο λαιμό των φυτών και στα πρώτα στάδια της καλλιέργειας είναι αποτελεσματική.
🔹 Ο βιολογικός παράγοντας Coniothyrium minitans είναι ειδικός παρασιτικός μύκητας των σκληρωτίων του Sclerotinia, μειώνοντας σημαντικά το μόλυσμα στο έδαφος.
