Σήψεις καρπών - ΡΟΔΙΑ
Οι σήψεις των καρπών στη ροδιά προκαλούνται από ποικιλία μυκήτων, οι οποίοι εγκαθίστανται κυρίως δευτερογενώς, εισερχόμενοι μέσα από τραυματισμούς, ρωγμές ή σχισίματα του περικάρπιου. Τα σημαντικότερα παθογόνα που σχετίζονται με τις σήψεις είναι τα Botrytis cinerea, Penicillium spp., Alternaria alternata, Coniella granati, Glomerella cingulata (Colletotrichum), Rhizopus stolonifer και Aspergillus spp.
Συμπτώματα:
Οι μύκητες αυτοί προσβάλλουν τους καρπούς είτε στο χωράφι είτε κυρίως μετασυλλεκτικά, προκαλώντας εξωτερική σήψη, εσωτερική μαύρη σήψη, μαλακή υδατώδη σήψη, γκρίζες ή πράσινες εξανθήσεις, ή καφέ-μαύρες περιοχές με νέκρωση των σαρκών.
Σχίσιμο καρπών - Κεντρικός παράγοντας κινδύνου:
Το σημαντικότερο προδιαθεσικό αίτιο για την ανάπτυξη σήψεων είναι το σχίσιμο των καρπών, το οποίο λειτουργεί ως πύλη εισόδου των παθογόνων.
Το σχίσιμο οφείλεται σε:
🔹 μεγάλες διακυμάνσεις εδαφικής υγρασίας (ξηρασία ➨ έντονο πότισμα / βροχή)
🔹 απότομες μεταβολές θερμοκρασίας ημέρας-νύχτας
🔹 ηλιοέγκαυμα και σκλήρυνση του φλοιού
🔹 καθυστέρηση συγκομιδής
🔹 προσβολές από έντομα ή άλλες ασθένειες
🔹 έλλειψη βορίου σε νεαρούς καρπούς
Η πρόληψη του σχισίματος μειώνει άμεσα την ένταση των σήψεων τόσο στην καλλιέργεια όσο και στη μετασυλλεκτική περίοδο.
Χαρακτηριστικά των κυριότερων παθογόνων επιγραμματικά
🔹 Botrytis cinerea: προσβάλλει κυρίως μετασυλλεκτικά. Μαλακή, υδατώδης σήψη με χαρακτηριστικές τεφρές επανθίσεις.
🔹 Penicillium spp.: πράσινη κυκλική μούχλα, συχνά μετά από μικροτραυματισμούς.
🔹 Alternaria alternata: εσωτερική μαύρη σήψη. Εξωτερικά ο καρπός μπορεί να είναι φυσιολογικός, ενώ στο εσωτερικό οι σάρκες είναι μαύρες και αποδομημένες.
🔹 Coniella granati: χαρακτηριστικές καστανές-μαύρες βυθισμένες κηλίδες στο περικάρπιο και εκτεταμένη εσωτερική νέκρωση.
🔹 Glomerella cingulata (Colletotrichum): κυκλικές βυθισμένες κηλίδες με ροζ-πορτοκαλί καρποφορίες, συχνά σε καρπούς κοντά στη συγκομιδή.
🔹 Rhizopus stolonifer: πολύ γρήγορη μαλακή σήψη, έντονα υδαρής, με μαύρες σποριοφορίες - σοβαρό μετασυλλεκτικό πρόβλημα.
🔹 Aspergillus spp.: ξηρή μαύρη ή κίτρινη μούχλα, συνήθως σε τραυματισμένους ή υπερώριμους καρπούς.
Μετάδοση - Παράγοντες ανάπτυξης:
🔹 Οι μύκητες διατηρούνται στα υπολείμματα, στο έδαφος, στον αέρα της αποθήκης, σε εργαλεία ή σε τραυματισμένους καρπούς.
🔹 Υψηλή υγρασία, κακός αερισμός, τραυματισμοί και υπερωρίμανση αυξάνουν δραματικά την ανάπτυξή τους.
Διαχείριση - Βασικές αρχές:
🔹 Πρόληψη σχισίματος με σταθερή άρδευση, σκίαση, καολίνη, ορθή συγκομιδή.
🔹 Αποφυγή τραυματισμών κατά τη συγκομιδή.
🔹 Άμεση απομάκρυνση προσβεβλημένων καρπών.
🔹 Καθαρά υλικά συσκευασίας και απολυμασμένοι χώροι αποθήκευσης.
🔹 Επιτρεπόμενοι ψεκασμοί κοντά στη συγκομιδή (ανάλογα με το παθογόνο) με εγκεκριμένα σκευάσματα, τηρώντας τις ετικέτες.
🔹 Στην άνθηση: εφαρμογές που μειώνουν μολύνσεις στα σέπαλα και αρχικά στάδια των καρπιδίων (ιδίως για Alternaria & Coniella).
Διάγνωση και διαφορές Σήψεων καρπού στα Ρόδια:
Συμπτώματα:
Οι μύκητες αυτοί προσβάλλουν τους καρπούς είτε στο χωράφι είτε κυρίως μετασυλλεκτικά, προκαλώντας εξωτερική σήψη, εσωτερική μαύρη σήψη, μαλακή υδατώδη σήψη, γκρίζες ή πράσινες εξανθήσεις, ή καφέ-μαύρες περιοχές με νέκρωση των σαρκών.
Σχίσιμο καρπών - Κεντρικός παράγοντας κινδύνου:
Το σημαντικότερο προδιαθεσικό αίτιο για την ανάπτυξη σήψεων είναι το σχίσιμο των καρπών, το οποίο λειτουργεί ως πύλη εισόδου των παθογόνων.
Το σχίσιμο οφείλεται σε:
🔹 μεγάλες διακυμάνσεις εδαφικής υγρασίας (ξηρασία ➨ έντονο πότισμα / βροχή)
🔹 απότομες μεταβολές θερμοκρασίας ημέρας-νύχτας
🔹 ηλιοέγκαυμα και σκλήρυνση του φλοιού
🔹 καθυστέρηση συγκομιδής
🔹 προσβολές από έντομα ή άλλες ασθένειες
🔹 έλλειψη βορίου σε νεαρούς καρπούς
Η πρόληψη του σχισίματος μειώνει άμεσα την ένταση των σήψεων τόσο στην καλλιέργεια όσο και στη μετασυλλεκτική περίοδο.
Χαρακτηριστικά των κυριότερων παθογόνων επιγραμματικά
🔹 Botrytis cinerea: προσβάλλει κυρίως μετασυλλεκτικά. Μαλακή, υδατώδης σήψη με χαρακτηριστικές τεφρές επανθίσεις.
🔹 Penicillium spp.: πράσινη κυκλική μούχλα, συχνά μετά από μικροτραυματισμούς.
🔹 Alternaria alternata: εσωτερική μαύρη σήψη. Εξωτερικά ο καρπός μπορεί να είναι φυσιολογικός, ενώ στο εσωτερικό οι σάρκες είναι μαύρες και αποδομημένες.
🔹 Coniella granati: χαρακτηριστικές καστανές-μαύρες βυθισμένες κηλίδες στο περικάρπιο και εκτεταμένη εσωτερική νέκρωση.
🔹 Glomerella cingulata (Colletotrichum): κυκλικές βυθισμένες κηλίδες με ροζ-πορτοκαλί καρποφορίες, συχνά σε καρπούς κοντά στη συγκομιδή.
🔹 Rhizopus stolonifer: πολύ γρήγορη μαλακή σήψη, έντονα υδαρής, με μαύρες σποριοφορίες - σοβαρό μετασυλλεκτικό πρόβλημα.
🔹 Aspergillus spp.: ξηρή μαύρη ή κίτρινη μούχλα, συνήθως σε τραυματισμένους ή υπερώριμους καρπούς.
Μετάδοση - Παράγοντες ανάπτυξης:
🔹 Οι μύκητες διατηρούνται στα υπολείμματα, στο έδαφος, στον αέρα της αποθήκης, σε εργαλεία ή σε τραυματισμένους καρπούς.
🔹 Υψηλή υγρασία, κακός αερισμός, τραυματισμοί και υπερωρίμανση αυξάνουν δραματικά την ανάπτυξή τους.
Διαχείριση - Βασικές αρχές:
🔹 Πρόληψη σχισίματος με σταθερή άρδευση, σκίαση, καολίνη, ορθή συγκομιδή.
🔹 Αποφυγή τραυματισμών κατά τη συγκομιδή.
🔹 Άμεση απομάκρυνση προσβεβλημένων καρπών.
🔹 Καθαρά υλικά συσκευασίας και απολυμασμένοι χώροι αποθήκευσης.
🔹 Επιτρεπόμενοι ψεκασμοί κοντά στη συγκομιδή (ανάλογα με το παθογόνο) με εγκεκριμένα σκευάσματα, τηρώντας τις ετικέτες.
🔹 Στην άνθηση: εφαρμογές που μειώνουν μολύνσεις στα σέπαλα και αρχικά στάδια των καρπιδίων (ιδίως για Alternaria & Coniella).
Διάγνωση και διαφορές Σήψεων καρπού στα Ρόδια:
| Παθογόνο | Τύπος σήψης / Υφή | Θέση έναρξης & εξάπλωση | Όψη εξάνθησης / Καρποφοριών | Συνηθέστερο στάδιο εμφάνισης | Κρίσιμα διαγνωστικά στοιχεία |
| Botrytis cinerea (Γκρίζα μούχλα) | - Μαλακή, υδατώδης σήψη - Ιστοί ασθενώς καστανοί-υδαρείς - Γρήγορη εξάπλωση σε υγρασία | - Συνήθως από τραυματισμούς ή κάλυκα - Εξάπλωση επιφανειακή και εσωτερική | - Πλούσια τεφρή (γκρίζα) εξάνθηση - Πυκνό "χνούδι" σε προχωρημένο στάδιο | - Κυρίως μετασυλλεκτικά - Σε ψυχρούς, υγρούς θαλάμους ή αποθήκες | - Μαλακή σήψη + γκρίζα μούχλα - Πολύ γρήγορη εξάπλωση σε παρτίδες - Συχνή σε κακώς αεριζόμενους χώρους |
| Penicillium spp. (Πράσινη μούχλα) | - Μαλακή, συχνά κολλώδης σήψη - Επιφανειακή αλλοίωση φλοιού | - Από μικροτραυματισμούς - Συχνά γύρω από πληγές ή φθορές φλοιού | - Γαλαζοπράσινη έως πρασινογάλαζη εξάνθηση - Λεπτό στρώμα μούχλας που πυκνώνει | - Κυρίως μετασυλλεκτικά - Σε υγρά, μέτρια θερμά περιβάλλοντα | - Τυπική πράσινη μούχλα στην επιφάνεια - Σαφής σχέση με τραυματισμούς - Πιο περιορισμένη διείσδυση από Rhizopus |
| Alternaria alternata (Εσωτερική μαύρη σήψη) | - Εσωτερική ξηρή έως ημί-υδατώδης σήψη - Μαύρος ή σκούρος καστανός μεταχρωματισμός | - Έναρξη συνήθως από κάλυκα / ανθικά υπολείμματα - Εξάπλωση σε λοβούς και χωρίσματα | - Μαύρη - ελαιοπράσινη εξάνθηση εσωτερικά - Κονιδιοφορίες στο εσωτερικό φλοιού/χωρισμάτων | - Μόλυνση: στην άνθηση - Εκδήλωση: συχνά μετασυλλεκτικά | - Εξωτερικά ο καρπός συχνά φυσιολογικός - Εσωτερική μαύρη σήψη λοβών & χωρισμάτων - Μαύρη εξάνθηση χωρίς απαραίτητα εξωτερική μούχλα |
| Coniella granati (Σήψη - έλκη καρπού) | - Ξηρή έως ημι-μαλακή σήψη - Σκούρες βυθισμένες αλλοιώσεις φλοιού | - Συνήθως από επιδερμίδα κοντά σε κάλυκα ή πλευρικά - Βαθειά διείσδυση στον φλοιό & τη σάρκα | - Σκούρες, σχεδόν μαύρες κηλίδες - Συχνά με μικροσκοπικά στίγματα (πυκνίδια) | - Στο χωράφι και λίγο πριν/μετά τη συγκομιδή - Μπορεί να εξελιχθεί και στην αποθήκευση | - Βυθισμένες σκούρες κηλίδες στο περικάρπιο - Πυκνίδια σε επιφάνεια ηλίδων - Εντονότερη εξωτερική εικόνα από Alternaria |
| Glomerella cingulata (Colletotrichum spp. - Ανθράκωση) | - Βυθισμένες κυκλικές σήψεις - Υφή αρχικά σκληρή, αργότερα μαλακή στο κέντρο | - Έναρξη από επιδερμίδα, συχνά πλευρικά - Επέκταση προς τα ενδότερα με ομόκεντρους δακτυλίους | - Πορτοκαλί-ροζ καρποφορίες (ακέρβουλοι) - Συγκέντρωση σε κέντρα κηλίδων | - Κυρίως στο χωράφι, σε ώριμους καρπούς - Μπορεί να συνεχίσει και μετασυλλεκτικά | - Τυπικές βυθισμένες κηλίδες με ροζ-πορτοκαλί μάζες - “Στόχοι”/ομόκεντροι δακτύλιοι στη σήψη - Εμφάνιση σε υγρές, θερμές συνθήκες |
| Rhizopus stolonifer (Μαύρη μαλακή σήψη) | - Πολύ μαλακή, υδατώδης σήψη - Γρήγορη κατάρρευση ιστών, έντονα υδαρής | - Από τραύματα / ρωγμές φλοιού - Ταχεία εξάπλωση από σημείο σε όλο τον καρπό | - Άσπρη μούχλα στην αρχή - Στη συνέχεια μαύρες κεφαλές σπορίων - “Μουχλιασμένη” όψη με σκούρες κουκίδες | - Καθαρά μετασυλλεκτική σήψη - Σε θερμά, υγρά συσκευαστήρια / αποθήκες | - Εξαιρετικά γρήγορη αλλοίωση - Πολύ μαλακός καρπός, με έντονη υγρασία - Μαύρες σποριοφορίες σε προχωρημένο στάδιο |
| Aspergillus spp. (Μαύρη / κίτρινη ξηρή μούχλα) | - Ξηρή ή ημί-ξηρη σήψη - Συχνά πιο “σκληρή” σε σχέση με Botrytis/Rhizopus | - Συχνά από κάλυκα ή ρωγμές - Αφορά τόσο επιφάνεια όσο και εσωτερικό | - strong>Μαύρη, σκούρα καφέ ή κιτρινωπή μούχλα - Κονιορτώδης εξάνθηση σε μάζες | - Συνήθως μετασυλλεκτικά - Σε θερμές, ανεξέλεγκτες αποθήκες | - Ξηρότερη σήψη με μαύρη/κίτρινη μούχλα - Συχνά σε υπερώριμους ή αφυδατωμένους καρπούς - Διαφοροποίηση από Alternaria: πιο επιφανειακή, κονιορτώδης μάζα |
