Πύθιο - ΜΑΡΟΥΛΙ ΥΠΑΙΘΡΟΥ
Πύθιο στο Μαρούλι (Pythium spp.) - Τήξη σπορείων - Σήψη ριζών και λαιμού
Παθογόνοι μικροοργανισμοί:
🔹 Pythium spp. (π.χ. Pythium ultimum, P. aphanidermatum, P. irregulare)
🔹 Ομάδα: Ωομύκητες (Oomycetes) - Υδρόφιλοι παθογόνοι οργανισμοί του εδάφους.
Συμπτώματα:
Σπορείο - Τήξη σπορείων (damping-off):
Το Pythium αποτελεί την κλασική αιτία τήξης σπορείων σε μαρούλι. Τα συμπτώματα εμφανίζονται
Προφυτρωτικά:
🔹 Ο σπόρος βλασταίνει αλλά δεν εμφανίζεται στην επιφάνεια.
🔹 Παρατηρείται μια «κενή» θέση στο δίσκο.
🔹 Η ρίζα και το υποκοτύλιο αποσυντίθενται εντός του υγρού υποστρώματος.
Μεταφυτρωτικά:
🔹 Το νεαρό φυτάριο εμφανίζει πολύ υδαρή, υαλώδη σήψη στη βάση.
🔹 Ο λαιμός γίνεται υδαρής, πρασινογκρίζος, γρήγορα μαλακώνει και το φυτάριο καταρρέει.
🔹 Η αποσύνθεση είναι γρήγορη, ο ιστός μοιάζει «λιωμένος».
🔹 Η ζημιά μπορεί να εμφανιστεί με επιδημικό χαρακτήρα σε υγρούς δίσκους.
Νεαρά φυτά - Σήψη ριζών και λαιμού:
🔹 Οι ρίζες γίνονται καφέ, υδαρείς, χωρίς ρίζα-τριχίδια.
🔹 Συχνή εικόνα: οι ρίζες «γλιστρούν» και απομένει μόνο ο κεντρικός άξονας.
🔹 Ο λαιμός είναι μαλακός και υδαρής, μοιάζει σαν «βρασμένος».
🔹 Τα φυτά μαραίνονται, ιδιαίτερα σε συνθήκες υψηλής υγρασίας ή συννεφιάς.
🔹 Σε θερμοκήπια, η προσβολή συχνά ξεκινά από υγρά σημεία - λακκούβες.
Στα Αναπτυγμένα φυτά μαρουλιού, το Pythium μπορεί να προκαλέσει:
🔹 Σήψη ριζών ➨ καχεκτική ανάπτυξη, χλώρωση, μαρασμός.
🔹 Επιφανειακή σήψη βάσης (λιγότερο έντονη από τη Ριζοκτόνια).
🔹 Τα προσβεβλημένα μαρούλια παραμένουν μικρά, χαλαρά, κακής ποιότητας.
Σε αντίθεση με τη Ριζοκτόνια, το Pythium δεν δημιουργεί ξηρές, καστανές κηλίδες στα φύλλα αλλά υδαρή αποσύνθεση ριζών και λαιμού.
Συνθήκες ανάπτυξης - Επιδημιολογία:
Οι Ωομύκητες του γένους Pythium αγαπούν:
🔹 Υψηλή υγρασία εδάφους ή κορεσμό νερού.
🔹 Χαμηλότερες θερμοκρασίες σε σχέση με τη Ριζοκτόνια:
🔸 P. ultimum: 10-20°C
🔸 P. aphanidermatum: 25-35°C (θερμόφιλο είδος)
🔹 Εδάφη κακής αποστράγγισης.
🔹 Εδάφη με συχνά ποτίσματα, φτωχό αερισμό.
Τρόποι επιβίωσης:
🔹 Με ωοσπόρια και χοσπόρια στο έδαφος.
🔹 Μεταφέρεται με νερό άρδευσης, υποστρώματα, εργαλεία, παλέτες αλλά και με φυτάρια.
Τρόπος μόλυνσης:
🔹 Τα χοσπόρια κινούνται στο νερό και προσβάλλουν ρίζες/λαιμό.
🔹 Η υψηλή υγρασία οδηγεί σε επιδημική εξάπλωση στο σπορείο.
Ομοιότητες με την Ριζοκτόνια, και τα δύο παθογόνα προκαλούν:
🔹 Τήξη σπορείων
🔹 Σήψη λαιμού και κατάρρευση νεαρών φυταρίων
🔹 Προβλήματα σε υγρά υποστρώματα ή κακή αποστράγγιση
🔹 Εμφάνιση κατά τόπους σε «μπαλώματα» του σπορείου ή χωραφιού
Διαγνωστικές διαφορές:
Καλλιεργητικά μέτρα και πρόληψη στο σπορείο:
🔹 Χρήση υγιούς, πιστοποιημένου σπόρου.
🔹 Χρήση ελαφρού υποστρώματος με καλή αποστράγγιση.
🔹 Απολύμανση υποστρώματος (ατμός, θερμική μέθοδος, επιτρεπόμενα απολυμαντικά).
🔹 Θέρμανση υποστρώματος ώστε να επιτυγχάνεται ταχεία βλάστηση.
🔹 Αποφυγή υπερβολικών ποτισμάτων - διατήρηση σταθερής, όχι κορεσμένης υγρασίας.
🔹 Καλή κυκλοφορία αέρα στο σπορείο.
🔹 Ριζοπότισμα μόνο όπου επιτρέπεται, ανάλογα με νομοθεσία και παθογόνο.
Καλλιεργητικά μέτρα και πρόληψη στον αγρό/θερμοκήπιο:
🔹 Άριστη αποστράγγιση - αποφυγή νεροκρατημάτων.
🔹 Προσεγμένη άρδευση, κατά προτίμηση στάγδην.
🔹 Αποφυγή φύτευσης σε εδάφη με πολύ οργανική ύλη που δεν έχει αποσυντεθεί.
🔹 Ενσωμάτωση ωφέλιμων μικροοργανισμών (π.χ. Trichoderma spp., PGPR).
🔹 Αμειψισπορά με μη ξενιστές όταν είναι εφικτό.
🔹 Ηλιοαπολύμανση σε χωράφια με ιστορικό τήξης σπορείων.
Παθογόνοι μικροοργανισμοί:
🔹 Pythium spp. (π.χ. Pythium ultimum, P. aphanidermatum, P. irregulare)
🔹 Ομάδα: Ωομύκητες (Oomycetes) - Υδρόφιλοι παθογόνοι οργανισμοί του εδάφους.
Συμπτώματα:
Σπορείο - Τήξη σπορείων (damping-off):
Το Pythium αποτελεί την κλασική αιτία τήξης σπορείων σε μαρούλι. Τα συμπτώματα εμφανίζονται
Προφυτρωτικά:
🔹 Ο σπόρος βλασταίνει αλλά δεν εμφανίζεται στην επιφάνεια.
🔹 Παρατηρείται μια «κενή» θέση στο δίσκο.
🔹 Η ρίζα και το υποκοτύλιο αποσυντίθενται εντός του υγρού υποστρώματος.
Μεταφυτρωτικά:
🔹 Το νεαρό φυτάριο εμφανίζει πολύ υδαρή, υαλώδη σήψη στη βάση.
🔹 Ο λαιμός γίνεται υδαρής, πρασινογκρίζος, γρήγορα μαλακώνει και το φυτάριο καταρρέει.
🔹 Η αποσύνθεση είναι γρήγορη, ο ιστός μοιάζει «λιωμένος».
🔹 Η ζημιά μπορεί να εμφανιστεί με επιδημικό χαρακτήρα σε υγρούς δίσκους.
Νεαρά φυτά - Σήψη ριζών και λαιμού:
🔹 Οι ρίζες γίνονται καφέ, υδαρείς, χωρίς ρίζα-τριχίδια.
🔹 Συχνή εικόνα: οι ρίζες «γλιστρούν» και απομένει μόνο ο κεντρικός άξονας.
🔹 Ο λαιμός είναι μαλακός και υδαρής, μοιάζει σαν «βρασμένος».
🔹 Τα φυτά μαραίνονται, ιδιαίτερα σε συνθήκες υψηλής υγρασίας ή συννεφιάς.
🔹 Σε θερμοκήπια, η προσβολή συχνά ξεκινά από υγρά σημεία - λακκούβες.
Στα Αναπτυγμένα φυτά μαρουλιού, το Pythium μπορεί να προκαλέσει:
🔹 Σήψη ριζών ➨ καχεκτική ανάπτυξη, χλώρωση, μαρασμός.
🔹 Επιφανειακή σήψη βάσης (λιγότερο έντονη από τη Ριζοκτόνια).
🔹 Τα προσβεβλημένα μαρούλια παραμένουν μικρά, χαλαρά, κακής ποιότητας.
Σε αντίθεση με τη Ριζοκτόνια, το Pythium δεν δημιουργεί ξηρές, καστανές κηλίδες στα φύλλα αλλά υδαρή αποσύνθεση ριζών και λαιμού.
Συνθήκες ανάπτυξης - Επιδημιολογία:
Οι Ωομύκητες του γένους Pythium αγαπούν:
🔹 Υψηλή υγρασία εδάφους ή κορεσμό νερού.
🔹 Χαμηλότερες θερμοκρασίες σε σχέση με τη Ριζοκτόνια:
🔸 P. ultimum: 10-20°C
🔸 P. aphanidermatum: 25-35°C (θερμόφιλο είδος)
🔹 Εδάφη κακής αποστράγγισης.
🔹 Εδάφη με συχνά ποτίσματα, φτωχό αερισμό.
Τρόποι επιβίωσης:
🔹 Με ωοσπόρια και χοσπόρια στο έδαφος.
🔹 Μεταφέρεται με νερό άρδευσης, υποστρώματα, εργαλεία, παλέτες αλλά και με φυτάρια.
Τρόπος μόλυνσης:
🔹 Τα χοσπόρια κινούνται στο νερό και προσβάλλουν ρίζες/λαιμό.
🔹 Η υψηλή υγρασία οδηγεί σε επιδημική εξάπλωση στο σπορείο.
Ομοιότητες με την Ριζοκτόνια, και τα δύο παθογόνα προκαλούν:
🔹 Τήξη σπορείων
🔹 Σήψη λαιμού και κατάρρευση νεαρών φυταρίων
🔹 Προβλήματα σε υγρά υποστρώματα ή κακή αποστράγγιση
🔹 Εμφάνιση κατά τόπους σε «μπαλώματα» του σπορείου ή χωραφιού
Διαγνωστικές διαφορές:
| Χαρακτηριστικό | Pythium spp. (Πύθιο) | Rhizoctonia solani (Ριζοκτόνια) |
|---|---|---|
| Υφή σήψης | Υδαρής, μαλακή, υαλώδης, γλιστερή | Ξηρή, καστανή, σκληρή, εμβυθισμένη |
| Λαιμός φυταρίου | Πράσινο-γκρίζος, σχεδόν «λιωμένος» | Καστανός-καστανόμαυρος, πιο ξηρός |
| Ρίζες | Υδαρείς, χωρίς ριζικά τριχίδια, αποσυντίθενται εύκολα | Καφέ, λιγότερο υδαρείς, πιο συνεκτικές |
| Φύλλα | Συνήθως χωρίς κηλίδες από το παθογόνο | Καστανές ξηρές κηλίδες στη βάση (bottom rot) |
| Θερμοκρασία ανάπτυξης | Χαμηλότερες (10-20°C, ανάλογα με το είδος) | 18-25°C με μέτρια υγρασία |
| Τύπος παθογόνου | Ωομύκητας (υδρόφιλος) | Ατελής Βασιδιομύκητας |
| Μορφές επιβίωσης | Ωοσπόρια & χοσπόρια στο νερό/έδαφος | Σκληροτία στο έδαφος |
Καλλιεργητικά μέτρα και πρόληψη στο σπορείο:
🔹 Χρήση υγιούς, πιστοποιημένου σπόρου.
🔹 Χρήση ελαφρού υποστρώματος με καλή αποστράγγιση.
🔹 Απολύμανση υποστρώματος (ατμός, θερμική μέθοδος, επιτρεπόμενα απολυμαντικά).
🔹 Θέρμανση υποστρώματος ώστε να επιτυγχάνεται ταχεία βλάστηση.
🔹 Αποφυγή υπερβολικών ποτισμάτων - διατήρηση σταθερής, όχι κορεσμένης υγρασίας.
🔹 Καλή κυκλοφορία αέρα στο σπορείο.
🔹 Ριζοπότισμα μόνο όπου επιτρέπεται, ανάλογα με νομοθεσία και παθογόνο.
Καλλιεργητικά μέτρα και πρόληψη στον αγρό/θερμοκήπιο:
🔹 Άριστη αποστράγγιση - αποφυγή νεροκρατημάτων.
🔹 Προσεγμένη άρδευση, κατά προτίμηση στάγδην.
🔹 Αποφυγή φύτευσης σε εδάφη με πολύ οργανική ύλη που δεν έχει αποσυντεθεί.
🔹 Ενσωμάτωση ωφέλιμων μικροοργανισμών (π.χ. Trichoderma spp., PGPR).
🔹 Αμειψισπορά με μη ξενιστές όταν είναι εφικτό.
🔹 Ηλιοαπολύμανση σε χωράφια με ιστορικό τήξης σπορείων.
