Στεμφύλιο - ΤΟΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Το Στεμφύλιο στην τομάτα (Stemphylium solani G.F. Weber) είναι μύκητας της οικογένειας Pleosporaceae. Μπορεί να λειτουργήσει τόσο ως πρωτογενές παθογόνο όσο και ως δευτερογενής αποικοδομητής σε εξασθενημένους φυτικούς ιστούς. Προσβάλλει την τομάτα, αλλά και άλλα σολανώδη.
Συμπτώματα:
Στα φύλλα:
🔹 Αρχικά εμφανίζονται μικρές, υδαρείς ή κιτρινωπές κηλίδες, συνήθως στα παλαιότερα φύλλα.
🔹 Οι κηλίδες εξελίσσονται σε καφέ-σκούρες νεκρωτικές κηλίδες, συχνά με ομόκεντρες ζώνες (“target spots”).
🔹 Γύρω από την κηλίδα υπάρχει συχνά χλωρωτική άλω.
🔹 Στη συνέχεια οι ιστοί νεκρώνονται, οι κηλίδες ενώνονται και μεγάλο τμήμα του ελάσματος καταστρέφεται.
🔹 Τα προσβεβλημένα φύλλα συχνά ξηραίνονται και πέφτουν πρόωρα.
Στους μίσχους & βλαστούς
🔹 Μικρές επιμήκεις, ελαφρώς βυθισμένες καστανές αλλοιώσεις.
🔹 Σε σοβαρή προσβολή μπορεί να δημιουργηθούν ελκώδεις επιφάνειες και αποξήρανση τμημάτων του βλαστού.
Στους καρπούς:
🔹 Λιγότερο συχνή προσβολή, αλλά όταν εμφανιστεί δημιουργεί μικρές, κυκλικές, σκούρες κηλίδες, οι οποίες μπορεί να διευρυνθούν και να νεκρωθούν.
🔹 Συχνά παρατηρείται δευτερογενής προσβολή από άλλα παθογόνα (Alternaria, Botrytis).
Βιολογικός κύκλος - Επιδημιολογία:
🔹 Το παθογόνο επιβιώνει:
🔸 στα φυτικά υπολείμματα στο έδαφος,
🔸 σε ζιζάνια ξενιστές,
🔸 ως μυκήλιο, κονίδια ή χλαμυδοσπόρια.
🔹 Η μόλυνση γίνεται κυρίως με κονίδια που μεταφέρονται με άνεμο ή πιτσίλισμα νερού.
🔹 Η είσοδος του μύκητα ευνοείται από:
🔸 πληγές,
🔸 στομάτια,
🔸 εξασθενημένους ιστούς.
Συνθήκες ανάπτυξης:
Θερμοκρασία:
🔹 Άριστο εύρος: 20-30°C
🔹 Σποριογένεση ενισχύεται ιδιαίτερα στους 25-28°C.
Υγρασία:
🔹 Απαιτείται υψηλή σχετική υγρασία (>90%).
🔹 Παρατεταμένη διαβροχή του φυλλώματος (>12-14 ώρες) αυξάνει τη μολύνουσα ικανότητα.
Άλλοι παράγοντες:
🔹 Πυκνή φύτευση και κακός αερισμός.
🔹 Υψηλή αζωτούχος λίπανση.
🔹 Συνύπαρξη περονόσπορου, Alternaria ή βακτηριολογικών προσβολών, καθώς ανοίγουν πύλες εισόδου.
Αντιμετώπιση με Καλλιεργητικά μέτρα:
🔹 Απομάκρυνση & καταστροφή των υπολειμμάτων προηγούμενης καλλιέργειας.
🔹 Αμειψισπορά 2-3 ετών με μη ξενιστές.
🔹 Αραιή φύτευση - καλός εξαερισμός.
🔹 Αποφυγή διαβροχής του φυλλώματος (σταγονίδια νερού βοηθούν στην μόλυνση).
🔹 Σωστή λίπανση - αποφυγή υπερβολικού αζώτου.
🔹 Έλεγχος ζιζανίων ξενιστών.
🔹 Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού.
Αντιμετώπιση με Χημική καταπολέμηση:
🔹 Χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων για Stemphylium με στόχευση στην “κηλιδώσεων φύλλων”, με εναλλαγή ομάδων για αποφυγή ανθεκτικότητας.
🔹 Εφαρμογές αρχίζουν στα πρώτα συμπτώματα ή όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές.
Συμπτώματα:
Στα φύλλα:
🔹 Αρχικά εμφανίζονται μικρές, υδαρείς ή κιτρινωπές κηλίδες, συνήθως στα παλαιότερα φύλλα.
🔹 Οι κηλίδες εξελίσσονται σε καφέ-σκούρες νεκρωτικές κηλίδες, συχνά με ομόκεντρες ζώνες (“target spots”).
🔹 Γύρω από την κηλίδα υπάρχει συχνά χλωρωτική άλω.
🔹 Στη συνέχεια οι ιστοί νεκρώνονται, οι κηλίδες ενώνονται και μεγάλο τμήμα του ελάσματος καταστρέφεται.
🔹 Τα προσβεβλημένα φύλλα συχνά ξηραίνονται και πέφτουν πρόωρα.
Στους μίσχους & βλαστούς
🔹 Μικρές επιμήκεις, ελαφρώς βυθισμένες καστανές αλλοιώσεις.
🔹 Σε σοβαρή προσβολή μπορεί να δημιουργηθούν ελκώδεις επιφάνειες και αποξήρανση τμημάτων του βλαστού.
Στους καρπούς:
🔹 Λιγότερο συχνή προσβολή, αλλά όταν εμφανιστεί δημιουργεί μικρές, κυκλικές, σκούρες κηλίδες, οι οποίες μπορεί να διευρυνθούν και να νεκρωθούν.
🔹 Συχνά παρατηρείται δευτερογενής προσβολή από άλλα παθογόνα (Alternaria, Botrytis).
Βιολογικός κύκλος - Επιδημιολογία:
🔹 Το παθογόνο επιβιώνει:
🔸 στα φυτικά υπολείμματα στο έδαφος,
🔸 σε ζιζάνια ξενιστές,
🔸 ως μυκήλιο, κονίδια ή χλαμυδοσπόρια.
🔹 Η μόλυνση γίνεται κυρίως με κονίδια που μεταφέρονται με άνεμο ή πιτσίλισμα νερού.
🔹 Η είσοδος του μύκητα ευνοείται από:
🔸 πληγές,
🔸 στομάτια,
🔸 εξασθενημένους ιστούς.
Συνθήκες ανάπτυξης:
Θερμοκρασία:
🔹 Άριστο εύρος: 20-30°C
🔹 Σποριογένεση ενισχύεται ιδιαίτερα στους 25-28°C.
Υγρασία:
🔹 Απαιτείται υψηλή σχετική υγρασία (>90%).
🔹 Παρατεταμένη διαβροχή του φυλλώματος (>12-14 ώρες) αυξάνει τη μολύνουσα ικανότητα.
Άλλοι παράγοντες:
🔹 Πυκνή φύτευση και κακός αερισμός.
🔹 Υψηλή αζωτούχος λίπανση.
🔹 Συνύπαρξη περονόσπορου, Alternaria ή βακτηριολογικών προσβολών, καθώς ανοίγουν πύλες εισόδου.
Αντιμετώπιση με Καλλιεργητικά μέτρα:
🔹 Απομάκρυνση & καταστροφή των υπολειμμάτων προηγούμενης καλλιέργειας.
🔹 Αμειψισπορά 2-3 ετών με μη ξενιστές.
🔹 Αραιή φύτευση - καλός εξαερισμός.
🔹 Αποφυγή διαβροχής του φυλλώματος (σταγονίδια νερού βοηθούν στην μόλυνση).
🔹 Σωστή λίπανση - αποφυγή υπερβολικού αζώτου.
🔹 Έλεγχος ζιζανίων ξενιστών.
🔹 Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού.
Αντιμετώπιση με Χημική καταπολέμηση:
🔹 Χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων για Stemphylium με στόχευση στην “κηλιδώσεων φύλλων”, με εναλλαγή ομάδων για αποφυγή ανθεκτικότητας.
🔹 Εφαρμογές αρχίζουν στα πρώτα συμπτώματα ή όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές.
