Ιός του µωσαϊκού του Πεπίνο - ΤΟΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Ο Ιός του Μωσαϊκού του Πεπίνου (Pepino mosaic virus - PepMV) στην Τομάτα
Ταυτότητα παθογόνου:
🔹 Ο Pepino mosaic virus (PepMV) είναι ένας ιδιαίτερα μεταδοτικός ιός της οικογένειας Alphaflexiviridae, γένος Potexvirus.
🔹 Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ιούς της τομάτας στην Ευρώπη και παγκοσμίως, ιδιαίτερα σε καλλιέργειες θερμοκηπίου.
Συμπτώματα:
🔹 Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το στέλεχος του ιού, την ποικιλία της τομάτας και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Συμπτώματα στα φύλλα:
🔹 Χλωρωτικό ή κίτρινο μωσαϊκό.
🔹 Ανομοιόμορφη χλωρωτική ραβδώσεις.
🔹 Στρέβλωση και ελαφρά παραμόρφωση των νεαρών φύλλων.
🔹 Μεταχρωματισμοί τύπου «mottling» ή «marbling».
🔹 Ανομοιομορφία στην ανάπτυξη του φυλλώματος.
Συμπτώματα στους καρπούς:
🔹 Τα συμπτώματα της καρπόπτωσης είναι τα πιο σημαντικά οικονομικά:
🔹 Ανομοιόμορφη ωρίμανση (mottled ripening).
🔹 Ήπια ή έντονη κιτρίνισή ή «μαρμαροειδής» εμφάνιση.
🔹 Ακανόνιστες χλωρωτικές ή πορτοκαλί ζώνες.
🔹 Παραμόρφωση ή μειωμένη εμπορική αξία.
🔹 Συχνά οι καρποί έχουν φυσιολογικό μέγεθος, αλλά υποβαθμισμένο χρώμα και ποιότητα.
Στα νεαρά φυτά:
🔹 Καθυστέρηση ανάπτυξης.
🔹 Ανομοιόμορφη βλάστηση και μειωμένη ζωτικότητα.
Σε πολλές περιπτώσεις, η προσβολή μπορεί να είναι ασυμπτωματική, αλλά ο ιός μεταδίδεται πολύ εύκολα.
Τρόποι Μετάδοσης:
Ο PepMV δεν μεταδίδεται από έντομα, αλλά κυρίως:
🔹 Μηχανικά
🔸 Με τα χέρια των εργατών κατά το κλάδεμα, κορυφολόγημα ή συγκομιδή.
🔸 Με εργαλεία (ψαλίδια, μαχαίρια).
🔸 Με ρουχισμό, γάντια, πάγκους εργασίας.
🔸 Μέσω σπασμένων φύλλων και χυμών φυτού.
🔹 Νερό άρδευσης / απορροές: Σε ορισμένες περιπτώσεις μεταδίδεται μέσω υδάτινων ροών σε θερμοκήπια.
🔹 Μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό
🔸 Μολυσμένοι σπόροι (χαμηλή πιθανότητα, αλλά καταγεγραμμένη).
🔸 Μολυσμένα σπορόφυτα.
Συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη και εξάπλωση:
🔹 Ο PepMV δεν εξαρτάται τόσο από το κλίμα όσο από τις καλλιεργητικές πρακτικές.
Ευνοείται όταν:
🔹 Υπάρχει αυξημένη εργαστηριακή δραστηριότητα στο θερμοκήπιο (κορυφολόγημα, κλάδεμα).
🔹 Υπάρχει πυκνή φύτευση και υψηλή παραγωγική πίεση.
🔹 Δεν τηρούνται κανονισμοί υγιεινής εργατών και εξοπλισμού.
🔹 Η ποικιλία έχει αυξημένη ευπάθεια σε εκφρασμένη συμπτωματολογία.
🔹 Ο ιός πολλαπλασιάζεται σε θερμοκρασίες 18-27°C και μπορεί να επιβιώσει σε επιφάνειες για εβδομάδες.
Αντιμετώπιση:
🔹 Δεν υπάρχει χημική θεραπεία, Ο έλεγχος βασίζεται αποκλειστικά σε προληπτικά μέτρα, υγιεινή και διαχείριση.
Εμβολιασμός με ήπιο στέλεχος (Cross-protection) και ενίσχυση άμυνας του φυτού:
🔹 Έφαρμόζεται προστατευτικός εμβολιασμός με εξασθενημένα στελέχη PepMV ώστε τα φυτά να «θωρακιστούν» έναντι πιο επιθετικών στελεχών.
(Η πρακτική αυτή εφαρμόζεται μόνο υπό αυστηρή επίβλεψη και δεν χρησιμοποιείται σε όλες τις χώρες.)
🔹 Χρηση ενισχυτικών άμυνας του φυτου, όπως πεπτίδια.
Υγιεινή - Βιοασφάλεια:
🔹 Συχνή απολύμανση χεριών (υποχλωριώδες, περοξείδιο, αλκοόλη).
🔹 Απολύμανση εργαλείων πριν από κάθε εργασία.
🔹 Χρήση γαντιών μιας χρήσης και αλλαγή τους ανά τομέα.
🔹 Περιορισμός της εισόδου προσωπικού μεταξύ θαλάμων/τμημάτων.
🔹 Καθαρισμός επιφανειών, κιβωτίων, καροτσιών.
Υγιές Πολλαπλασιαστικό Υλικό:
🔹 Πιστοποιημένα φυτά από φυτώρια ελεγμένα για PepMV.
🔹 Αποφυγή χρήσης σπόρων αμφίβολης προέλευσης.
Διαχείριση εντός καλλιέργειας:
🔹 Διαχωρισμός θερμοκηπίου σε ζώνες (ώστε πιθανή εστία να περιοριστεί).
🔹 Απομάκρυνση και καταστροφή ισχυρά προσβεβλημένων φυτών.
🔹 Μείωση εργασιών που προκαλούν πληγές όταν ο ιός είναι παρών.
Καλλιεργητικά μέτρα:
🔹 Ισορροπημένη λίπανση για αποφυγή στρες.
🔹 Καλή διαχείριση υγρασίας για αποφυγή τάσεων διάρρηξης ιστών.
🔹 Χρήση ανθεκτικών υβριδίων όπου διατίθενται (ανοχή, όχι πλήρης αντοχή).
Ταυτότητα παθογόνου:
🔹 Ο Pepino mosaic virus (PepMV) είναι ένας ιδιαίτερα μεταδοτικός ιός της οικογένειας Alphaflexiviridae, γένος Potexvirus.
🔹 Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ιούς της τομάτας στην Ευρώπη και παγκοσμίως, ιδιαίτερα σε καλλιέργειες θερμοκηπίου.
Συμπτώματα:
🔹 Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το στέλεχος του ιού, την ποικιλία της τομάτας και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Συμπτώματα στα φύλλα:
🔹 Χλωρωτικό ή κίτρινο μωσαϊκό.
🔹 Ανομοιόμορφη χλωρωτική ραβδώσεις.
🔹 Στρέβλωση και ελαφρά παραμόρφωση των νεαρών φύλλων.
🔹 Μεταχρωματισμοί τύπου «mottling» ή «marbling».
🔹 Ανομοιομορφία στην ανάπτυξη του φυλλώματος.
Συμπτώματα στους καρπούς:
🔹 Τα συμπτώματα της καρπόπτωσης είναι τα πιο σημαντικά οικονομικά:
🔹 Ανομοιόμορφη ωρίμανση (mottled ripening).
🔹 Ήπια ή έντονη κιτρίνισή ή «μαρμαροειδής» εμφάνιση.
🔹 Ακανόνιστες χλωρωτικές ή πορτοκαλί ζώνες.
🔹 Παραμόρφωση ή μειωμένη εμπορική αξία.
🔹 Συχνά οι καρποί έχουν φυσιολογικό μέγεθος, αλλά υποβαθμισμένο χρώμα και ποιότητα.
Στα νεαρά φυτά:
🔹 Καθυστέρηση ανάπτυξης.
🔹 Ανομοιόμορφη βλάστηση και μειωμένη ζωτικότητα.
Σε πολλές περιπτώσεις, η προσβολή μπορεί να είναι ασυμπτωματική, αλλά ο ιός μεταδίδεται πολύ εύκολα.
Τρόποι Μετάδοσης:
Ο PepMV δεν μεταδίδεται από έντομα, αλλά κυρίως:
🔹 Μηχανικά
🔸 Με τα χέρια των εργατών κατά το κλάδεμα, κορυφολόγημα ή συγκομιδή.
🔸 Με εργαλεία (ψαλίδια, μαχαίρια).
🔸 Με ρουχισμό, γάντια, πάγκους εργασίας.
🔸 Μέσω σπασμένων φύλλων και χυμών φυτού.
🔹 Νερό άρδευσης / απορροές: Σε ορισμένες περιπτώσεις μεταδίδεται μέσω υδάτινων ροών σε θερμοκήπια.
🔹 Μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό
🔸 Μολυσμένοι σπόροι (χαμηλή πιθανότητα, αλλά καταγεγραμμένη).
🔸 Μολυσμένα σπορόφυτα.
Συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη και εξάπλωση:
🔹 Ο PepMV δεν εξαρτάται τόσο από το κλίμα όσο από τις καλλιεργητικές πρακτικές.
Ευνοείται όταν:
🔹 Υπάρχει αυξημένη εργαστηριακή δραστηριότητα στο θερμοκήπιο (κορυφολόγημα, κλάδεμα).
🔹 Υπάρχει πυκνή φύτευση και υψηλή παραγωγική πίεση.
🔹 Δεν τηρούνται κανονισμοί υγιεινής εργατών και εξοπλισμού.
🔹 Η ποικιλία έχει αυξημένη ευπάθεια σε εκφρασμένη συμπτωματολογία.
🔹 Ο ιός πολλαπλασιάζεται σε θερμοκρασίες 18-27°C και μπορεί να επιβιώσει σε επιφάνειες για εβδομάδες.
Αντιμετώπιση:
🔹 Δεν υπάρχει χημική θεραπεία, Ο έλεγχος βασίζεται αποκλειστικά σε προληπτικά μέτρα, υγιεινή και διαχείριση.
Εμβολιασμός με ήπιο στέλεχος (Cross-protection) και ενίσχυση άμυνας του φυτού:
🔹 Έφαρμόζεται προστατευτικός εμβολιασμός με εξασθενημένα στελέχη PepMV ώστε τα φυτά να «θωρακιστούν» έναντι πιο επιθετικών στελεχών.
(Η πρακτική αυτή εφαρμόζεται μόνο υπό αυστηρή επίβλεψη και δεν χρησιμοποιείται σε όλες τις χώρες.)
🔹 Χρηση ενισχυτικών άμυνας του φυτου, όπως πεπτίδια.
Υγιεινή - Βιοασφάλεια:
🔹 Συχνή απολύμανση χεριών (υποχλωριώδες, περοξείδιο, αλκοόλη).
🔹 Απολύμανση εργαλείων πριν από κάθε εργασία.
🔹 Χρήση γαντιών μιας χρήσης και αλλαγή τους ανά τομέα.
🔹 Περιορισμός της εισόδου προσωπικού μεταξύ θαλάμων/τμημάτων.
🔹 Καθαρισμός επιφανειών, κιβωτίων, καροτσιών.
Υγιές Πολλαπλασιαστικό Υλικό:
🔹 Πιστοποιημένα φυτά από φυτώρια ελεγμένα για PepMV.
🔹 Αποφυγή χρήσης σπόρων αμφίβολης προέλευσης.
Διαχείριση εντός καλλιέργειας:
🔹 Διαχωρισμός θερμοκηπίου σε ζώνες (ώστε πιθανή εστία να περιοριστεί).
🔹 Απομάκρυνση και καταστροφή ισχυρά προσβεβλημένων φυτών.
🔹 Μείωση εργασιών που προκαλούν πληγές όταν ο ιός είναι παρών.
Καλλιεργητικά μέτρα:
🔹 Ισορροπημένη λίπανση για αποφυγή στρες.
🔹 Καλή διαχείριση υγρασίας για αποφυγή τάσεων διάρρηξης ιστών.
🔹 Χρήση ανθεκτικών υβριδίων όπου διατίθενται (ανοχή, όχι πλήρης αντοχή).
