Κορυφοξήρα εσπεριδοειδών

Παθογόνο αίτιο είναι ο μύκητας Phoma (ή Deutero­phoma) tracheiphίla (Petri), στον οποίο προκύπτουν σαν πιο δεκτικά η λεμονιά, η κιτριά, η περγαμοτιά, η νεραντζιά, ή βολκαμερικάνα λεμονιά και περιστασιακά η πορτοκαλιά και η μανταρινιά (ιδίως όταν οι μολύν­σεις γίνονται από τις ρίζες).
 

---

 

Ομοιότητα με άλλες ασθενειες

• Ανθράκωση.
• Σηψη λαιμού (Κομμίωση).
• Βακτηριολογική προσβολή από Pseudomonas syringae.
• Συψιρριζίες

---

Συμπτώματα - Βλάβη

Η ασθένεια μπορεί να εκδηλωθεί και με πιο ήπια συμπτώματα (ρόδινος-πορτοκαλί (αρχικά) ή καστανός (αργότερα) μεταχρωματισμός), στην μία πλευρά των δένδρων (ημιπληγία) ή σε μερικές περιπτώσεις και με αποπληξία, οπότε το δένδρο ξηραίνεται μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
 
Η ασθένεια εκδηλώνεται με κιτρίνισμα των νευρώσεων των φύλ­λων (Τα φύλλα συστρέφονται, ξηραίνονται και παραμένουν επάνω στα ξερά κλαδιά για κάποιο χρονικό διάστημα), που στη συνέχεια πέφτουν αφήνοντας στα κλαδάκια τους μί­σχους, ή ξηραίνονται προοδευτικά από την κορυφή προς τη βάση τους.
Ιδιαίτερη διαγνωστική αξία έχει o χρωματισμός του νέου ξύλου, από το ροζ - σολομού ώς το κόκκινο ­καρώτου, που παρατηρείται σε μια λοξή τομή (κατ' εφαπτομένη) των κλαδιών που έχουν προσβληθεί. Σε σοβαρές προσβολές η ξήρανση επεκτείνεται σε κλάδους και βραχίονες από την κορυφή προς τη βάση. Στα αγγεία του προσβεβλημένου ξύλου σχηματίζεται πορτοκαλί έως καστανέρυθρος μεταχρωματισμός. 
Προσβεβλημένα δένδρα λεμονιάς ξηραίνονται τελείως συνήθως σε 1-2 χρόνια.
Οι άριστες καιρικές συνθήκες για την ανάπτυξη νέων μολύνσεων είναι θερμοκρασίες 20-25^οC με υγρό, ιδιαίτερα με βροχερό καιρό. Σημεία εισόδου του παθογόνου μύκητα είναι οι πληγές που δημιουργούνται από αντίξοα καιρικά φαινόμενα (παγετός, χαλάζι, ισχυρός άνεμος) ή από τα καλλιεργητικά εργαλεία.
Τα δένδρα είναι περισσότερο ευπαθή το φθινόπωρο και τον χειμώνα, λιγότερο την άνοιξη.
Βιοχημική φύση της ασθένειας
•    Παραγωγή από το μύκητα κυτταρολυτικών ενζύμων, Μαλσεκίνη (παθοτοξίνη)
Τι προκαλεί η μαλσεκίνη στα κύτταρα: Είναι μη εξειδικευμένη παθοτοξίνη του Phoma Tracheiphilla ,  που προκαλεί αποδιοργάνωση κυτταρικών οργανιδίων, απώλεια ηλεκτρολυτών, καταστροφή κυτταρικών μεμβρανών, διάρρηξη χλωροπλαστών, μείωση φωτοσυνθετικής ικανότητας, επιδρώντας στη πρόσληψη του CO₂, απώλεια ηλεκτρολυτών.
 

---

 

Οδηγίες για αντιμετώπιση

Τα μέτρα αντιμετώπισης είναι κυρίως προληπτικά:

• Συνιστάται προστασία με χαλκούχα μυκητοκτόνα με τη έναρξη των φθινοπωρινών βροχών. Στη διάρκεια της βροχερής περιόδου η επέμβαση αυτή πρέπει να επαναλαμβάνεται αμέσως (24-48 ώρες) μετά από χαλάζι, παγετό ή δυνατό άνεμο για τον περιορισμό νέων μολύνσεων.
• Αποφυγή κλαδεμάτων και οργωμάτων από το φθινόπωρο μέχρι τις αρχές της άνοιξης, ιδιαίτερα στις λεμονιές . Κλάδοι, κορμοί και ρίζες δεν πρέπει να τραυματίζονται με καλλιεργητικές εργασίες κατά τη βροχερή περίοδο. Οι πληγές που τυχόν δημιουργούνται πρέπει να προστατεύονται με εγκεκριμένα μυκητοκτόνα.
• Κλαδέματα και καθαρισμοί των δέντρων συνιστάται να γίνονται με ξηρό καιρό την άνοιξη και στην ξηρή περίοδο Μαΐου – Σεπτεμβρίου με αφαίρεση, απομάκρυνση και καταστροφή των ξερών βλαστών και κλάδων μαζί με υγιές τμήμα μήκους 15-20 εκ. Μπορούμε να περιορίσουμε την εξάπλωσή της, με έγκαιρο κλάδεμα και αφαίρεση των ξηρών κλαδιών μαζί με τμήμα υγιούς ξύλου, γιατι η ασθένεια συνήθως ξεκινάει από την κορυφή των δένδρων,
• Τα δέντρα που ξηραίνονται από την ασθένεια πρέπει να εκριζώνονται και να καταστρέφονται.
• Προστασία από δυσμενείς συνθήκες περιβάλλοντος
  • παγετός: αντιπαγετική προστασία
  • χαλάζι: χρήση διχτυού
  • άνεμος: ανεμοφράχτες.
• Ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή των νέων δενδρυλλίων. Η χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού και ανεκτικών ή ανθεκτικών ποικιλιών λεμονιάς περιορίζουν την ασθένεια (Αδαμοπούλου, Καρυστινή, Ερμιόνη, Monachello, Santa Teresa, Interdonato).

 

---

---