Λωτός: Τρόπος καλλιέργειας

ΛΩΤΟΣ (Diospyros kaki, οικ. Ebenaceae)
 
Στη χώρα μας υπάρχουν πολύ λίγες συστηματικές φυτείες λωτού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι πρώτες ποικιλίες που ήρθαν στην Ελλάδα ήταν στυφές και οι καταναλωτές δεν τις προτιμούσαν. Η καλλιέργεια του λωτού μπορεί να επεκταθεί στη χώρα μας (ακόμα και στη Βόρεια Ελλάδα) με τη χρήση μη στυφών ποικιλιών που επιπροσθέτως δεν έχουν σπόρους, με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ελκυστικές στους καταναλωτές.
Ο λωτός είναι δένδρο φυλλοβόλο μετρίου μεγέθους. Ο καρπός έχει μεγάλο μέγεθος και διάφορα σχήματα από ωοειδές έως επίμηκες και μπορεί να περιέχει έως οκτώ σπόρους. Το χρώμα του φλοιού αλλά και της σάρκας είναι από πορτοκαλί έως κόκκινο και υπάρχουν δύο ειδών ποικιλίες, οι στυφές και οι μη στυφές. Οι στυφές ποικιλίες παράγουν καρπούς που καταναλώνονται με κουταλάκι αφού απομακρυνθεί το σύνολο των τανινών και ωριμάσουν πολύ ώστε η σάρκα να γίνεται μαλακή και αρωματική. Οι καρποί των μη στυφών ποικιλιών δεν χρειάζεται να είναι μαλακοί για να καταναλωθούν καθώς τρώγονται όπως τα μήλα όταν οι καρποί ωριμάσουν. Ο λωτός καταναλώνεται νωπός ή αποξηραμένος, ενώ χρησιμοποιείται και για την παρασκευή χυμού και αλκοολούχου ποτού. ^[3]
 Οι ποικιλίες του είδους Diospyros virginiata πολλαπλασιάζονται με ενοφθαλμισμό ή εγκεντρισμό σε σπορόφυτα του ίδιου είδους. Επίσης μπορεί εύκολα να πολλαπλασιαστεί και με μοσχεύματα ριζών. Η βλάστηση των σπόρων είναι μάλλον βραδεία γιατί οι σπόροι χαρακτηρίζονται από μικρή ικανότητα απορρόφησης νερού. Συνιστάται στρωμάτωση των σπόρων σε θερμοκρασία περίπου 10oC για 60-90 ημέρες. Τα σπορόφυτα χαρακτηρίζονται απο θυσσανώδες ριζικό σύστημα και μεταφυτεύονται εύκολα.

Οι ποικιλίες του είδους Diospyros kaki πολλαπλασιάζονται με εγκεντρισμό σε σπορόφυτα υποκείμενα. Συνιστάται ο αγγλικός εμβολιασμός νωρίς την άνοιξη, όταν το υποκείμενο και το εμβόλιο βρίσκονται σε λήθαργο. Η συνήθης μέθοδος βλάστησης των σπόρων των ειδών Diospyros lotus και Diospyros kaki συνιστάται σε στρωμάτωση των σπόρων από το φθινόπωρο μέχρι νωρίς την άνοιξη. Αν οι σπόροι έχουν ξηραθεί, πρέπει να εμβαπτιστούν σε ζεστό νερό για 2 ημέρες πριν από τη στρωμάτωσή τους σε θερμοκρασία 10oC για 120 ημέρες. Οι σπόροι στρωματώνονται σε κιβώτια, με κάποιο υγροσκοπικό υλικό ή σπέρνονται στο σπορείο. Τα νεαρής ηλικίας σπορόφυτα χρειάζονται σκίαση. ^[2]
 Ο λωτός δείχνει μεγαλύτερη αντοχή στους διάφορους τύπους εδαφών, συμπεριλαμβανομένων και των σχετικά αργιλωδών, σε σχέση με τα περισσότερα καλλιεργούμενα καρποφόρα. Παρά όλα αυτά, τα καλύτερα αποτελέσματα πετυχαίνονται καλλιεργώντας τον σε βαθιά εδάφη, γόνιμα, σταθερά εύφορα, μέσης σύστασης, ουδέτερου pH και καλά αποστραγγιζόμενα. Οι φυτείες λωτού σε πολύ αργιλώδη εδάφη μικρής διαπερατότητας και με κακή στράγγιση δεν αποδείχθηκαν προσοδοφόρες.

Σε ότι αφορά τον παράγοντα pH ο λωτός προσαρμόζεται το ίδιο καλά σε υπόξινα και υποαλκαλικά εδάφη(pH 6-8) αρκεί να μην είναι υπερβολικά συμπιεσμένα και άνυδρα. Αντέχει σε υψηλές περιεκτικότητες ασβεστίου. Υπερβολικές συγκεντρώσεις μεγαλύτερες τις τάξεως των 100 ppm για το νάτριο, 1 ppm για το βόριο και 10 ppm για το μαγγάνιο, καλό θα είναι να αποφεύγονται δεδομένων των αρνητικών τους συνεπειών στις καλλιέργειες λωτού^{. [1]}
 Το κύπελλο στις διάφορες εκδοχές του είναι η πιο διαδεδομένη μορφή κλαδέματος στην Ιταλία. Αυτή η ογκώδης μορφή εφαρμόζεται στις κοινές μορφές καλλιέργειας λωτού. Επιπλέον ένας άλλος τρόπος κλαδέματος μόρφωσης του λωτού είναι η πυραμίδα. Τα φυτά που αναπτύσσονται κατά αυτόν τον τρόπο φτάνουν σε αξιοσημείωτα ύψη που ξεπερνούν καμιά φορά τα 6-8m. Η ανάπτυξη του Λωτού σε μορφή κανονικής πυραμίδας με επίπεδα εφαρμόζεται στην κεντρική και βόρειο Ιταλία. O τελευταίος τρόπος κλαδέματος μόρφωσης του λωτού είναι με τη μορφή παλμέττας. Για τον λωτό έχει υιοθετηθεί η μορφή με τους λοξούς βραχίονες. Το κλάδεμα καρποφορίας στον λωτό, έστω και σε περιορισμένη έκταση, είναι απαραίτητο να εφαρμόζεται ετησίως για να έχουμε μια ομοιόμορφη κατανομή του προϊόντος πάνω σε όλη την κόμη, ένα καλύτερο μέγεθος φρούτων και μια μείωση των ζημιών από τριψίματα και μώλωπες. ^[1]
  Ο λωτός δεν πρέπει να συλλέγεται σε κατάσταση πλήρους ωρίμανσης επειδή και καθυστερεί αρκετά να μπει στην αγορά αλλά και λόγω της φυσιολογίας του που σε αρκετές ποικιλίες παρουσιάζει σάρκα πολύ μαλακιά που μας εμποδίζει την απόσπαση του φρούτου από το δέντρο χωρίς να του προκαλέσουμε βλάβες ιδιαίτερα στην περιοχή γύρω από τον κάλυκα. Από εδώ προκύπτει και η ανάγκη για μια πρόωρη συγκομιδή που όμως πρέπει να γίνεται αφού ο καρπός έχει ολοκληρώσει τον κύκλο ανάπτυξης του τόσο σε μέγεθος όσο και σε χρώμα. ^[1]
 Η επιλογή της πιο κατάλληλης στιγμής για την συγκομιδή βασίζεται αποκλειστικά στην αλλαγή του χρώματος του φλοιού των καρπών. Βάση αυτής της παραμέτρου μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρία στάδια: πράσινο, κίτρινο και πορτοκαλί

Η συγκομιδή πραγματοποιείται με τα χέρια και συνυπολογίζοντας την κλιμάκωση της ωρίμανσης στο ίδιο το δέντρο, είναι χρήσιμο να γίνουν περισσότερες από μία συλλογές καρπών. Τα φρούτα πρέπει να αποσπαστούν με τον κάλυκα και να τοποθετηθούν σε κατάλληλα κιβώτια προσεχτικά για αποφυγή ζημιών. Αν τα φρούτα συγκομιστούν πολύ πρώιμα, όταν βρίσκονται στο πρώτο στάδιο (πράσινο), δεν αποκτούν κατά την υπερωρίμανση τους ικανοποιητικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και χρώμα, ενώ δεν προσφέρονται και για συντήρηση σε ψυγεία. Συνεπώς η συλλογή πρέπει να γίνεται κατά το στάδιο της αλλαγής του χρώματος τους (κίτρινο-πορτοκαλί), όταν το χρώμα του φλοιού τους έχει χάσει τελείως την πράσινη απόχρωση της χλωροφύλλης που έχει δώσει την θέση της στις καρωτενοειδείς χρωστικές. ^[1]