Ελιά: Καλλιεργητική τεχνική, και εγκατάσταση της καλλιέργειας

Εγκατάσταση καλλιέργειας

Συστήματα πυκνής και υπέρ-πυκνής φύτευσης, (αποστάσεις φύτευσης 1,5 x 2.5 – 4,5m.). Αριθμός φυτών μεγαλύτερος από 50/στρέμμα, λόγω υπερβολικής υγρασίας εντός της κόμης των δένδρων αυξάνει την ευαισθησία σε εχθρούς και ασθένειες και επιβάλλει την ανανέωση του υπέργειου τμήματος των ελαιοδένδρων μετά από 10-12 έτη.

Επιλογή πολλαπλασιαστικού υλικού: Τα δενδρύλλια πρέπει να είναι υγιή, πιστοποιημένα και κατάλληλης ποικιλίας (προσαρμοσμένης στις τοπικές συνθήκες και ανθεκτικής ή ανεκτικής σε ασθένειες και εχθρούς). Η φύτευση να γίνεται τέλη φθινοπώρου - αρχές χειμώνα στις ήπιες κλιματικά περιοχές και τέλος χειμώνα στις ψυχρές περιοχές. Συνιστάται η υποστύλωση των νεαρών δενδρυλλίων μέχρι την ξυλοποίηση του κεντρικού στελέχους (κορμού). Εξασφαλίζεται έτσι η αντοχή στις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, η κανονική παραγωγή ελαιοκάρπου και η μειωμένη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Μείωση του κινδύνου παγετού. Αποφυγή τραυματισμού και σήψεων λαιμού, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται καλύτερη διαμόρφωση.

---

 

Κατεργασία του εδάφους

Δεν πρέπει να καλλιεργείται η περιοχή κοντά στο δένδρο (προβολή της κόμης), Για αποφυγή μικροπληγών στα ριζικά τριχίδια που λειτουργούν ως είσοδοι παθογόνων εδάφους.

Η μηχανική κατεργασία του εδάφους να μην ξεπερνά σε βάθος τα 25 εκ. και να γίνεται χωρίς χρήση βαρέων μηχανημάτων. Συνιστάται η διατήρηση φυσικού χλοοτάπητα μεταξύ των γραμμών, με επαναλαμβανόμενη κοπή του, συνοδευόμενη με χημική ζιζανιοκτονία κατά μήκος της γραμμής φύτευσης ή κάτω από τα δένδρα. Διατήρηση της υγρασίας και συντήρηση της δομής του εδάφους

Σε επικλινή εδάφη η καλλιέργεια του εδάφους πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο ή αν χρειασθεί να γίνεται κατά μήκος των ισοϋψών. Σε εδάφη με μεγάλες κλίσεις >25% να γίνεται χρήση αναβαθμίδων ή εφαρμογή ακαλλιέργειας με χρήση χημικής ζιζανιοκτονίας.

 

---

    

Άρδευση της καλλιέργειας

Η θρέψη της ελιάς

Η αγωγή λίπανσης πρέπει να στηρίζεται σε προηγηθείσα ανάλυση εδάφους που επαναλαμβάνεται κάθε τρία με πέντε χρόνια και να συνδυάζεται, όπου θεωρείται αναγκαίο, και με φυλλοδιαγνωστική, με στόχο την εξασφάλιση μιας ικανοποιητικής ισορροπίας θρέψης. Η διατήρηση των φυτών σε θρεπτική ισορροπία αυξάνει την αντοχή τους στις ασθένειες, καθώς επίσης και σε συνθήκες έλλειψης νερού και μειώνει την καρπόπτωση.

• Η γνώση της μηχανικής σύστασης του εδάφους, του pH, της αγωγιμότητας, του % ποσοστού της οργανικής ουσίας και του ανθρακικού ασβεστίου.

• Η παραγωγική κατεύθυνση (επιτραπέζια ή ελαιοποιήσιμη)

• Η φαινολογική κατάσταση των δένδρων και η ύπαρξη εχθρών ή ασθενειών

• Το πρόγραμμα και το σύστημα άρδευσης η ηλικία και η πυκνότητα φύτευσης των δένδρων.

• Αποφυγή αγρών προς εγκατάσταση ελαιώνα, οι οποίοι έχουν πρόβλημα από δύσκολα στην καταπολέμηση ζιζάνια. Η αντιμετώπιση δύσκολων στην καταπολέμηση ζιζανίων (π.χ. πολυετή θερινά είδη, ζιζάνια με ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα) είναι πιο αποτελεσματική και κάποιες φορές εφικτή μόνο αν γίνει πριν την εγκατάσταση του ελαιώνα.

• Οι αγροί που έχουν προβλήματα από μεγάλους πληθυσμούς ζιζανίων θα πρέπει πρώτα να απαλλάσσονται από αυτά και να μειώνεται σημαντικά το φορτίο σπόρων και άλλων αναπαραγωγικών οργάνων των ζιζανίων πριν την εγκατάσταση του ελαιώνα.

• Ανάλογα με τα είδη των ζιζανίων αυτό μπορεί να γίνει με θερινή κατεργασία του εδάφους ώστε να έρθουν στην επιφάνεια τα υπόγεια αναπαραγωγικά όργανα πολυετών ειδών τα οποία καταστρέφονται από τις υψηλές θερμοκρασίες του θέρους.

• Αντίθετα, η μείωση των αποθεμάτων σπόρων στο έδαφος από ετήσια είδη μπορεί να επιτευχθεί με επανειλημμένη εφαρμογή ψευδοσποράς κατά την οποία γίνεται κατεργασία του εδάφους, ακολουθεί πότισμα και στην συνέχεια καταστροφή των ζιζανίων που φύτρωσαν.
   

Σε εγκατεστημένους ελαιώνες;
Κατά το διάστημα, από την έναρξη της νέας βλάστησης –αρχές άνοιξης- έως και την ελαιοποίηση –τέλος θέρους, ο ελαιώνας θα πρέπει να διατηρείται κατά το δυνατόν απαλλαγμένος από ανταγωνιστικά ζιζάνια, ιδιαίτερα εάν πρόκειται για ξηρικό ελαιώνα. Το διάστημα αυτό τα δένδρα της ελιάς κινδυνεύουν από τον ανταγωνισμό με τα ζιζάνια είναι.

Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ζιζανίων και την αποφυγή προβλημάτων που συνδέονται με αυτή, συνίσταται να ακολουθείται συνδυασμός μεθόδων.
Μέθοδοι για την αντιμετώπιση των ζιζανίων

• Μηχανική καταπολέμηση με κατεργασία του εδάφους.

• Χορτοκοπή

• Εγκατάσταση φυτών κάλυψης από σπορά ή κατάλληλων αυτοφυών φυτών όπως η οξαλίδα (είδος επιθυμητό ως φυτό κάλυψης στους ελαιώνες )

• Κάλυψη του εδάφους με διάφορα υλικά κάλυψης για την παρεμπόδιση της βλάστησης των ζιζανίων λόγω της προκαλούμενης σκίασης ή και της έκλυσης αλληλοπαθητικών ουσιών

• Χημική αντιμετώπιση με τα επιτρεπόμενα εγκεκριμένα ζιζανιοκτόνα.
   

• Συνιστάται η καταστροφή των πολυετών θερινών ζιζανίων

• Η διαχείριση των χειμερινών ζιζανίων κατά την περίοδο της συγκομιδής θα πρέπει να είναι τουλάχιστον προσωρινή

• Συνιστάται η διατήρηση φυσικής ή και τεχνητής βλάστησης κατά την περίοδο των βροχών ιδιαίτερα στα επικλινή εδάφη (κλίση μεγαλύτερη από 10%)

• Στην εφαρμογή προφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων η εφαρμοζόμενη δόση θα πρέπει να μειώνεται σε ελαφρά και ασβεστούχα εδάφη και από το δεύτερο έτος εφαρμογής να συνεχίζεται η μείωση της δόσης με βάση την μείωση της πυκνότητας των ζιζανίων.

• Στα διασυστηματικά ζιζανιοκτόνα η δόση τροποποιείται ανάλογα με το είδος του ζιζανίου.

• Τα προφυτρωτικά εφαρμόζονται με αρκετή εδαφική υγρασία ή όταν αναμένεται βροχή ή με ελαφρά ενσωμάτωση. Κατά την εφαρμογή μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων απαιτείται ικανοποιητική εδαφική και ατμοσφαιρική υγρασία.

• Τα μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα συνιστάται να εφαρμόζονται με κατευθυνόμενο ψεκασμό, και με χαμηλή πίεση και να αποφεύγεται ο ψεκασμός καρπών, φύλλων, βλαστών, πληγών ή πράσινου φλοιού (νεαρά δένδρα). Να προηγείται αφαίρεση παραφυάδων ή λαιμάργων βλαστών.

• Η ζιζανιοκτονία θα πρέπει να γίνεται κατά θέσεις. Συνιστάται συνδυασμός μηχανικής καταπολέμησης των ζιζανίων (ελαφρά άροση, σκάλισμα ή χορτοκοπή) μεταξύ των γραμμών των δένδρων και εφαρμογή ζιανιοκτονίας μόνο επί των γραμμών.Συνιστάται να διατηρούνται αψέκαστες ζώνες κατά την εφαρμογή ζιζανιοκτόνων.

• Συνιστάται επίσης η διατήρηση οικολογικών υποδομών (ecological infrastructures) σε έκταση τουλάχιστον 5% του αγροτεμαχίου, στα όρια, ή και εντός του ελαιώνα. Ιδιαίτερα με φυτά (διατήρηση ή φύτευση ) που έχει βρεθεί ότι φιλοξενούν ωφέλιμα (παράσιτα του δάκου και άλλων εχθρών) όπως: Ακονυζιά , χαρουπιά, εσπεριδοειδή, δρυς, βελανιδιά, ασπάλαθος, αχινοπόδιο, κίστος, κάπαρη, σκυλοκρεμμύδα κ.α.
   
• Επίσης να διατηρούνται τα φυτά φράκτες στα όρια των ελαιώνων, φωληές πουλιών κλπ. περιβαλλοντικά στοιχεία.

  
Οδηγίες φυτοπροστασίας

ΚΑΡΚΙΝΩΣΗ (Pseudomonas savastanoi)
Αποφεύγετε ράβδισμα  και κλάδεμα των δέντρων µε βροχερό καιρό. − Αμέσως µετά από ράβδισμα, κλάδεμα, παγετό ή χαλάζι να γίνεται ̟προληπτικός ψεκασμός µε εγκεκριμένο χαλκούχο σκεύασμα. − Αφαίρεση, απομάκρυνση και καταστροφή των προσβεβλημένων κλαδιών κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων προς αποφυγή νέων µμολύνσεων. Τα εργαλεία κλαδέματος να α̟πολυµαίνονται συστηματικά µε εμβάπτισή σε διάλυμά οινοπνεύματος ή χλωρίνης 5%. − Στη σύσταση νέου ελαιώνα αποφεύγετε την πυκνή φύτευση και χρησιμοποιείτε δενδρύλλια απαλλαγμένα α̟ό την ασθένεια.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:   Ασθένεια ̟που οφείλεται σε βακτήριο και εκδηλώνεται µε το σχηματισμό εξογκωμάτων (καρκινώματα) στα κλαδιά, στους µμεγάλους κλάδους, στον κορμό και σπανιότερα στα φύλλα.  Τα δέντρα µμολύνονται µέσω ̟πληγών ̟ου δημιουργούνται συνήθως από ̟παγετό, χαλάζι ή δυνατό άνεμο ή µετά από ράβδισα κατά τη συγκομιδή ή  στο κλάδεμά εφόσον επικρατεί υγρός ή βροχερός καιρός. Η ̟ποικιλία Κορωνέϊκη είναι ̟πολύ ευαίσθητη στο βακτήριο

ΞΥΛΟΦΑΓΑ ΕΝΤΟΜΑ: ΣΚΟΛΥΤΕΣ (Φλοιοτρίβης /Φλοιοφάγος)
Έγκαιρη αφαίρεση των προσβεβλημένων ξηρών και ημίξηρων κλάδων µε άμεση απομάκρυνση και καταστροφή, το αργότερο µέχρι τέλη Μαρτίου. Σκοπός είναι να απομακρυνθούν τα έντομα ̟που φιλοξενούνται πριν προλάβουν να γεννήσουν την άνοιξη.  
Προσβεβλημένα κλαδιά που αποθηκεύονται ως καύσιμή ύλη μεταφέρουν τα έντομα.  
Ενίσχυση της ζωηρότητας των ελαιόδεντρων µε κλάδεμά, άρδευση και λίπανση.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:   Προκαλούν ξηράνσεις λεπτών κλαδιών, καχεκτική βλάστηση, µμικρή καρποφορία και ξήρανση µμεγαλύτερων κλάδων όταν αυξάνεται η ένταση της προσβολής. Προσβάλουν κυρίως τα εξασθενημένα δένδρα (φλοιοτρίβης) και αναπαράγονται στα κοµµένα και ̟παρατημένα κλαδιά

ΖΙΖΑΝΙΑ
Μην καταστρέφετε την ξινήθρα (Oxalis sp.) ∆εν είναι επιζήμιο ζιζάνιο καθώς δεν ανταγωνίζεται τις δενδρώδεις καλλιέργειες και ̟περιορίζει την εμφάνιση άλλων ανταγωνιστικών ζιζανίων.
Αποφεύγετε την καταστροφή των ζιζανίων ̟πριν α̟πό τα τέλη Μαρτίου, ιδιαίτερα στις ̟περιοχές ̟που ενδημεί η καλόκορη. Η διατήρηση της αυτοφυούς βλάστησης καθυστερεί τη μετακίνηση του εντόμου στις ανθοταξίες της ελιάς.
Η μηχανική κατεργασία του εδάφους στους ελαιώνες δεν ̟πρέπει να ξεπερνά σε βάθος τα  25 εκ.  ώστε να αποφεύγονται οι τραυματισμοί στις ρίζες. Στα επικλινή εδάφη υπάρχει κίνδυνος διάβρωσης, για αυτό να ̟περιορίζεται στο ελάχιστο η εδαφική καλλιέργεια.