Ασβεστούχα εδάφη: Χαρακτηριστικά και διαχείριση προβλημάτων

Τα ασβεστούχα εδάφη περιέχουν ανθρακικό ασβέστιο CaCΟ3 σε ποσοστό μεγαλύτερο από 15 %. Το pH τους έχει αλκαλική τιμή που κυμαίνεται από 7,1 έως 8,4. Τα εδάφη αυτά προέρχονται από ασβεστολιθικά πετρώματα, έχουν μεγάλο pΗ και απαντώνται σε ξηροθερμικά κλίματα με χαμηλή βροχόπτωση και μεγάλη εξάτμιση, σε επίπεδες η λοφώδεις περιοχές που έχουν αραιή βλάστηση με ξηροφυτικούς θάμνους και διάφορα αγρωστώδη φυτά.

Αξιολόγηση έδάφους με βάση το pH
pH	Χαρακτηρισμός εδάφους
<4,5	Υπερβολικά όξινο έδαφος
4,6-5,0	Πολύ ισχυρά όξινο
5,1-5,5	Ισχυρά όξινο
5,6-6,0	Μέτρια όξινο
6,1-6,5	Ελαφρά όξινο
6,6-7,3	Ουδέτερο
7,4-7,8	Ελαφρά αλκαλικό
7,9-8,4	Μέτρια αλκαλικό
8,5-9,0	Ισχυρά αλκαλικό
>9,0	Πολύ ισχυρά αλκαλικό

 

Αξιολόγηση για το ανθρακικό ασβέστιο (CaCO3)
Ανθρακικό ασβέστιο (%)	Χαρακτηρισμός εδάφους
<0,5	Πτωχό σε ασβέστιο έδαφος
0,5 - 2,0	Μέτρια εφοδιασμένο
2,0 - 20,0	Εφοδιασμένο (πλούσιο)
20,0 - 40,0	Μαργώδες
>40,0	Ασβεστούχο (προβληματικό έδαφος για τις περισσότερες καλλιέργειες)

---

Κύρια χαρακτηριστικά των ασβεστούχων εδαφών που τα καθιστούν προβληματικά

Το ανθρακικό ασβέστιο των ασβεστούχων εδαφών, καθώς πολλές φορές βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις, επιδρά άμεσα στα διάφορα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά τους. Η επίδραση αυτή μπορεί να είναι θετική ή αρνητική, ανάλογα με το χαρακτηριστικό και ως εκ τούτου οι επιπτώσεις στο έδαφος μπορεί να έχουν ευνοϊκό ή δυσμενή χαρακτήρα.^[1]

Προβλήμα στη συγκράτηση του νερού
Τα ασβεστούχα εδάφοι δεν συγκρατούν τόσο καλά το νέρο. Από τη συσσωρευμένη πειραματική μαρτυρία προκύπτει ότι η καμπύλη συγκράτησης του νερού από τα ασβεστούχα εδάφη ^[1] είναι περίπου όμοια μ' εκείνη των ελαφρών αμμωδών εδαφών^[1]
Το νερό στα ασβεστούχα εδάφη κινείται με μεγαλύτερη ταχύτητα απ' ότι σε κανονικό έδαφος της ίδιας μηχανικής σύστασης, που στερείται όμως του CaCO₃.^[1]Σχηματισμός επιφανειακής κρούστας
Τα ασβεστούχα εδάφη σχηματίζουν συχνά μια επιφανειακή αδιαπέρατη σκληρή στρώση (κρούστα) που καθιστά δύσκολη τη βλάστηση και το φύτρωμα του σπόρου. Το φαινόμενο της κρούστας σχετίζεται με το ποσοστό του CaCO₃ και κυρίως με το μέγεθος των κόκκων του. Γενικά, η εμφάνιση της κρούστας θεωρείται ως ένα από τα βασικά προβλήματα των ασβεστούχων εδαφών. Η κρούστα μειώνει σημαντικά το φύτρωμα των σπόρων και κατά συνέπεια ελαχιστοποιεί τη δυνατότητα επιτυχούς ανάπτυξης της καλλιέργειας, διότι πέραν των άλλων μειώνει τη διηθητικότητα και το βαθμό αερισμού του εδάφους. Στη δημιουργία της κρούστας συμβάλλει και η παρουσία της αργίλου, που σημαίνει ότι η κρουστοποίηση του εδάφους συναρτάται ευθέως και με την κοκκομετρική του σύσταση.

---

Προβλήματα των ασβεστούχων εδαφών

Η παρουσία του ανθρακικού ασβεστίου στα ασβεστούχα εδάφη και μάλιστα σε υψηλά επίπεδα (10 - 60%), ιδιαίτερα δε του ενεργού κλάσματος αυτού, επηρεάζει σημαντικά τις χημικές και φυσικές ιδιότητες, καθώς και τη γονιμότητα τους.^[1]

Τα προβλήματα αυτά είναι:

1. Σχηματισμός κρούστας στην επιφάνεια του εδάφους.
2. Δημιουργία σκληρού στρώματος στο υπέδαφος.
3. Μικρή διαθεσιμότητα του φωσφόρου.
4. Προβλήματα σχετικά με την διαθεσιμότητα του Mg και Κ λόγω της ύπαρξης μεγάλων ποσοτήτων ασβεστίου στο έδαφος.
5. Μικρή διαθεσιμότητα ιχνοστοιχείων.
6. Προβλήματα σχετικά με τη διαθέσιμη υγρασία των εδαφών αυτών, δεδομένου ότι τα εδάφη αυτά έχουν μικρή ικανότητα συγκράτησης υγρασίας.^[2] Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι το διαθέσιμο νερό στα εδάφη αυτά μειώνεται απότομα και όχι βαθμιαία ^[1]
7. Χαμηλή γονιμότητα εδάφους

Τα προβλήματα σχετικά με τα μεγαλοστοιχεία και μικροστοιχεία οφείλονται στους εξής παράγοντες:

1. Μη διαθεσιμότητα του φωσφόρου, που ειναι  ένα από τα βασικά συστατικά της θρέψης που υπάρχει στο έδαφος και οφείλεται στο υψηλό pΗ των εδαφών αυτών.
2. Στην ίδια αιτία οφείλεται και η μικρή διαθεσιμότητα σε ψευδάργυρο και σίδηρο.
3. Στο μικρό ποσοστό σε οργανική ουσία των εδαφών αυτών που συνεπάγεται μικρή διαθεσιμότητα σε άζωτο.
4. Προκαλείται πρόβλημα στη διαθεσιμότητα στο εδαφικό διάλυμα του σιδήρου, του ψευδαργύρου, του χαλκού και του μαγγανίου, με τις ρίζες να δυσκολεύονται να τα απορροφήσουν.

---

Διαχείριση των Ασβεστούχων Εδαφών

Όλα τα προηγούμενα προβλήματα σχετικά με τα θρεπτικά στοιχεία μπορούν να εξουδετερωθούν με την παροχή στα εδάφη αυτά των αντίστοιχων ποσοτήτων τους με τους εξής περιορισμούς:

1. Οι ποσότητες αζώτου πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κάθε καλλιέργειας και μόνο, διότι είναι δυνατόν η παρουσία ενός αδιαπέρατου στρώματος να οδηγήσει σε συγκέντρωση του ΝΌ₃-Ν στην περιοχή των ριζών. Τα αμμωνιακά λιπάσματα και η ουρία θα πρέπει να ενσωματώνονται στο έδαφος για τον κίνδυνο της απώλειας τους από την επιφάνεια.
2. Οι ποσότητες του φωσφόρου (Ρ) θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες κάθε καλλιέργειας, διότι περίσσεια φωσφόρου στο έδαφος θα έχει ως αποτέλεσμα έλλειψη Ψευδαργύρου (Ζn) ή Σηδήρου (Fe).^[2]
3. Οι συνθήκες που επικρατούν στα ασβεστούχα εδάφη είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για τη δέσμευση του Καλίου (Κ)^[1]
4. Σχετικά με τις απαιτούμενες ποσότητες άλλων συμβατικών στοιχείων, όπως τα Μg, SO₄2-, CΙ-, Β τα ασβεστούχα εδάφη θεωρείται ότι τα παρέχονται σε ικανοποιητικές ποσότητες με το νερό αρδεύσεως.
5. Οι ελλείψεις Ψευδαργύρου (Ζn) και Σιδήρου (Fe) μπορούν να αντιμετωπιστούν στην κατάλληλη εποχή και με μεγάλη επιτυχία με τη χρήση διαφυλλικών χηλικών ενώσεων των στοιχείων αυτών. (Μισοπολινός, 1991).^[2]
6. Έλλειψη Βορίου: Η διαθεσιμότητα του βορίου εξαρτάται από το pH. Το θρεπτικό αυτό στοιχείο είναι διαλυτό και άρα διαθέσιμο στα όξινα εδάφη με pH 6,3-6,5. Με την περαιτέρω αύξηση του pH καθίσταται μερικώς, ή μη, διαθέσιμο στα φυτά. Στα ασβεστούχα εδάφη, λόγω του υψηλού (αλκαλικού) pH είναι πολύ συχνή η έλλειψη του και κατά συνέπεια η εμφάνιση τροφοπενιών. Στα εδάφη αυτά το Β δεσμεύεται από τα κολλοειδή του εδάφους σε τέτοιο βαθμό, που να προκαλείται η λόγω CaCO₃ ασβεστίου έλλειψη βορίου.^[1]
7. Κατά τη διαχείριση των ασβεστούχων εδαφών θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια άμβλυνσης των επιπτώσεων της κρούστας τόσο στη σχέση εδάφους-νερού όσο και σε βάρος των φυτών.
8. Μηχανική καλλιέργεια του εδάφους: Λόγω της ιδιαιτερότητάς τους η μέθοδος της μηχανικής καλλιέργειας που θα εφαρμοστεί στα ασβεστούχα εδάφη έχει μεγάλη σημασία και σπουδαιότητα.
9. Επιλογή κατάλληλης μεθόδου άρδευσης, ώστε να υπάρχει στο έδαφος πάντα η απαραίτητη ποσότητα νερού. Η άρδευση των καλλιεργειών στα ασβεστούχα εδάφη θα πρέπει να γίνεται σε χαμηλή τάση, δηλαδή να εφαρμόζεται το νερό με μεγαλύτερη συχνότητα, ώστε να διατηρείται η τάση συγκράτησης του νερού χαμηλή.^[1]
10. Επιλογή κατάλληλης καλλιέργειας, που να αντέχει στα αλκαλικά εδάφη.
11. Εμπλουτισμός εδάφους με οργανική ουσία (κομπόστ με υλικά που το καθιστούν όξινο), και λίπανση με θειικά λιπάσματα, όπος θειική αμμωνία, ανάλογα πάντα με το προφίλ του εδάφους, και την ένταση του προβλήματος.

---