Δασικά δέντρα: οι κυριότερες ασθένειες

Κομμίωση

Η κομμίωση είναι ο σχηματισμός μιας κολλώδους ουσίας -υπό την μορφή μπαλώματος- στην επιφάνεια ορισμένων φυτών, ιδιαίτερα οπωροφόρων δέντρων, κυρίως στο γένος προύμνη (Prunus). Επίσης απαντά στα γένη ακακία (Acacia), αστράγαλο (Astragalus) και κιτρέα (Citrus).

Πρόληψη: Η πρόληψη είναι η καλύτερη μέθοδος για την αποφυγή της προσβολής.

• Έλεγχος των δέντρων, για να επισημανθεί αν υπάρχει η ασθένεια.
• Το ετήσιο κλάδευμα των δέντρων βοηθά να υπάρχει καλός αερισμός και να αποφεύγεται η υψηλή υγρασία.
• Κατά το πότισμα να αποφεύγεται, αν είναι δυνατόν, η διαβροχή του κορμού.
• Η κάλυψη του κορμού και των βραχιόνων δέντρων που βρίσκονται σε περιοχή με υψηλή υγρασία, μετά από χαλάζι ή μετά τη συγκομιδή με χαλκούχα παρασκευάσματα δίνει πολύ καλή προστασία.
• Ψεκασμός με χαλκούχα παρασκευάσματα.

 

Έλκος της καστανιάς

Συμπτώματα: Ο μύκητας προσβάλλει το σπέρμα. Η προσβολή συνήθως εκδηλώνεται σε σημεία όπου υπάρχει διάρρηξη του φλοιού όπως οι κλάσεις των κλάδων, οι χτυπήματα, τα σημάδια τριβής των κλαδιών, σημεία εμβολιασμού, φαγώματα των μοσχευμάτων κ.λπ. Στο σημείο προσβολής ο κορμός νεκρώνεται και σε νεαρά δέντρα ή κλαδιά γίνεται πορτοκαλλέρυθρος έως καστανός. Μέσα και κάτω από το φλοιό δημιουργούνται λευκοκίτρινες μυκηλιακές πλάκες με σχήμα βεντάλιας. Στο κάτω μέρος του έλκους αναπτύσσονται οι λαϊμαργοί βλαστοί. «Οταν η νέκρωση του φλοιού και στη συνέχεια, το δένδρο σχηματίζει νέα κύπαρα φλοιού(επουλωτικό ιστό)με αποτέλεσμα τη διόγκωση του κορμού στο σημείο.

'Οταν το έλκος περιβάλλει τον κορμό, τότε το πάνω από αυτό τμήμα του δέντρου νεκρώνεται. Οι ρίζες δεν προσβάλλονται από το μύκητα, σε αντίθεση με την ασθένεια της μελανώσεως της καστανιάς όπου είδη του είδους Phytophtora προσβάλλουν και καταστρέφουν τη ρίζα του συστήματος των δέντρων.

Αντιμετώπιση:

Στα πρεμνοφυή καστανοδάση: Χημική καταπολέμηση δεν είναι δυνατή.
Βιολογική καταπολέμηση πραγματοποιείται με την τοποθέτηση μολύσματος που αποτελείται από φυσικά υπομομοματικά (προσβεβλημένα με ιό) στελέχη του μύκητα C. parasitica, περιμετρικά των ελκών. Στη συνέχεια ο ιός μεταφέρεται από τη μόλυνση στο μολυσματικό στέλεχος που προκαλεί τον έλκος και σταματά την αύξηση του. Το δέντρο παράγει τραυματικό ιστό και προκαλεί τον έλκος. Η επέμβαση γίνεται σε τουλάχιστον δύο δένδρα / στρ., Η δε μέθοδος καταπολέμησης βασίζεται στη φυσική μετάδοση των υπομομοματικών στελεχών στο καστανοδάσος.

Παράλληλα συνιστάται η εφαρμογή δασοκομικών, εξυγιαντικών παρεμβάσεων όπως:
1. Η σύρριζα κοπή των πρέμνων.
2. Η αποφυγή των εγκλημάτων κατά την καθαρισμό των δένδρων που παραμένουν σε κάθε πρέμνο.
3. Η παρακράτηση υγρών διπεριπολικών δένδρων γίνεται μόνο κατά μήκος δασικών οδών, ώστε να ελέγχεται συνεχώς η κατάσταση της υγείας τους

 

 

Σηψιρριζία Armillaria mellea

Οι μύκητες του γένους Armillaria προκαλούν Σηψιρριζίες σε ένα μεγάλο αριθμό δασικών και καλλιεργούμενων φυτών . «Έχουν αναφερθεί περισσότερα από 650 είδη φυτών ως ξενιστές των ειδών Armillaria σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί μέχρι πρόσφατα προσβολές σε 27 διαφορετικά δασικά είδη, κωνοφόρα και πλατύφυλλα και σε περισσότερα από 40 καλλιεργούμενα είδη φυτών.

Η προσβολή επεκτείνεται στα γειτονικά δέντρα με επαφή μεταξύ των ριζών. Η διαδικασία αυτή εξελίσσεται με αργό ρυθμό και απαιτεί αρκετά χρόνια για την προσβολή και τη θανάτωση ενός δέντρου. «Έτσι, στις κηλίδες προσβολής που δημιουργούνται μέσα στο δάσος διακρίνονται τα δέντρα που έχουν νεκρωθεί κατά τη διάρκεια διαφορετικών ετών.

Οι μύκητες του γένους Armillaria μπορούν να αναγνωρισθούν:

1. Από τις χαρακτηριστικές μυκηλιακές πλάκες που σχηματίζονται στις ρίζες μεταξύ των σπόρων και του ξύλου. Αυτά είναι πυκνές, λευκές, με μορφή ριπιδίου και μπορούν να αποκολληθούν από το ξύλο χωρίς να διαλυθούν.
2. Τα ριζόμορφα. Αυτά είναι όμοια με ριζίδια, είναι κυλινδρικά με διάμετρο 1-4 mm, με χρώμα καστανό έως μαύρο. Τα ριζόμορφα είναι σφραγισμένα μεταξύ των κελυφών και ξύλου ή επιφανειακά, στο εξωτερικό φλοιό των ριζών και μπορούν να αυξηθούν ελεύθερα στο έδαφος, έχοντας την δυνατότητα να προσβάλλουν τις ρίζες των παρακείμενων δέντρων.
3. Το πιο χαρακτηριστικό διαγνωστικό σημείο προσβολής των ειδών Armillaria είναι τα βασιδιοκάρπια (μανιτάρια) τα οποία εμφανίζονται συνήθως κατά δέσμες στη βάση νεκρών και ασθενών δένδρων ή πρέμνων . Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάκριση μεταξύ των διαφόρων ειδών Armillaria . 'Έχουν πέλμα με χρώμα ζιζανιοκάστανο έως ρόδινο και μακρύ στύπο. Τα βασιτοκάρπια εμφανίζονται το φθινόπωρο εάν υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. «Όμως, σε σύντομο χρονικό διάστημα (1-2 εβδομάδες) μετά την εμφάνισή τους, αυτά αποσυντίθενται ή τρώνε από ζώα και έντομα.

 

Μέτρα: Απομάκρυνση, καταστροφή υπολειμμάτων, προσβεβλημένων φυτών / Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού / Εφαρμογή ισορροπημένης λιπάνσεως / Χρήση ανθεκτικών ποικιλιών / Χημική καταπολέμηση (υμεξαζόλη, θειαβενδαζόλη, καρβοξίνη + θιράμη, χαλκός )

Σηψιρριζία του Fomitopsis annosus

Ο μύκητας αυτός θεωρείται ως το πιο οικονομικά σημαντικό δασικό παθογόνο στο βόρειο ημισφαίριο.

Ο μύκητας της λευκής σποράς που βρίσκεται στα ριζικά είναι η ένδειξη ότι το δέντρο έχει επηρεαστεί από τον H. annosum . Ο φλοιός αλλάζει τα χρώματα καθώς τα στάδια εξελίσσονται, πηγαίνουν από ανοιχτόχρωμο, σε καφέ καφέ και τελικά τελικά γίνονται λευκά με την υπογραφή του Fomes annosus .

Σπερματόφυτα παράσιτα
(Φυτά χωρίς ριζικό σύστημα)

• Ημιπαράσιτα: Με χλωροφύλλη, άντληση μόνο νερού + ανόργανων συστατικών
• Ολοπαράσιτα: Χωρίς χλωροφύλλη, άντληση ανόργανων + οργανικών συστατικών

Τα σπουδαιότερα Ημιπαράσιτα

Οικογένεια Loranthaceae

• Ιξός ή Viscum album
• Loranthus europaeus

Ιξός ή Viscum Album
Ο Ιξός (Viscum album), γνωστός και ως γκι ή γκυ (από το γαλλικό gui), είναι αειθαλές παράσιτο δέντρων, κυρίως των ελάτων, αλλά και των καστανιών. Το φυτό παράγει έναν λευκό σφαιρικό καρπό από τον οποίο εξάγεται μία κολλητική ύλη. Είναι φυτά που προτιμούν τα κρύα ή δροσερά μέρη. Μπορούν να αναπτυχθούν ακόμη και σε σκιερά μέρη ή ημισκιερές τοποθεσίες, καθώς και σε υγρά, καλά στραγγιζόμενα, γόνιμα εδάφη.

• Φυτό θαμνόμορφο, αειθαλές, δίοικο
• Κλάδια: Διχοτομική διακλάδωση
• Φύλλα: Αντίθετα, δερματώδη, σκουροπράσινα.
• Καρποί: Ράγες λευκά, ωρίμανση το φθινόπωρο
• Εξάπλωση: Με τα πτηνά.

Ζημιές:

• Ελάττωση ζωτικότητας των δέντρων (Ικανότητας για καρποφορία)
• Αραίωση φυλλώματος
• Παραμορφώσεις
• Αύξηση δευτερογενών προσβολών
• Υποβάθμιση ποιότητας ξύλου

Καταπολέμηση:
Κοπή προσβεβλημένων φυτών- καταστροφή ημιπαράσιτου
Χημική καταπολέμηση (ζιζανιοκτόνα)
Δασοκομικά μέτρα (εξυγιαντικές υλοτομίες)

Loranthus europaeus

Το Loranthus europaeus Jacq., Είναι ημιπιπαρασιτικός φρυγανώδης θάμνος που αναπτύσσεται σε δάση με Δρυς (Q uercus cerris, Q. frainetto, Q.ithaburensis, Q. pubescens, Q. petraea .) Και σπανιότερα σε καστανιές ( Castanea sativa ). Με εξάπλωση σε Ιταλία, ΝΑ. Η Ευρώπη, Ν.Ρωσία είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό είδος. Στην Ελλάδα είναι διασπασμένο στην ηπειρωτική χώρα, ακόμα και στην Εύβοια και στο Λέσβο. ^[5] Επιβάλλει Δρύες και Καστανιές.

Ζημιές:
παρόμοια με το Viscum

Καταπολέμηση:
Ομοίως με το Viscum ^[4]

Λειχήνες

Οργανισμό που αποτελείται από φύκος και μύκητα και αναπτύσσονται σε κλαδιά-κορμούς. Είναι δείκτες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην περιεκτικότητα σε θείο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Χρησιμοποιούνται στην αρχαιολογία και τη γεωμορφολογία για τον προσδιορισμό της ηλικίας του υποστρώματος.) Ζημίες: Κάλυψη φλοιού, απορρόφηση υγρασίας, σήψεις και προσβολές από έντομα. Καταφύγιο εντόμων-σπορίων μυκήτων Καταπολέμηση : Αραιώσεις, δημιουργία συστάδων καλής αύξησης - Βορδιγάλλειος πολτός .

Μεταχρωματικό έλκος πλατάνου

Προκαλείται από το μύκητα Ceratocystis fimbriata f.sp. platani . Το παθογόνο προσβάλλει μόνο είδη πλατάνου και είναι η πλέον καταστρεπτική ασθένεια του πλατάνου διεθνώς, προκαλώντας νέκρωση των δένδρων.

Συμπτώματα: Το πιο εμφανές σύμπτωμα είναι η αναπάντητη μαρασμό ενός τμήματος της κόμης. Αυτό εμφανίζεται συνήθως την άνοιξη και το καλοκαίρι, που οι ανάγκες της φυτού σε νερό είναι αυξημένες. Τα φύλλα κιτρινίζουν πρόωρα και μαραίνονται και μπορούν να διακριθούν από τα γειτονικά υγιή φύλλα.

Πολύ συχνά την άνοιξη, ένας κλάδος ή ολόκληρο το δένδρο μπορεί να μην αναβλαστήσει καθόλου, ή οι νέοι οφθαλμοί ξαφνικά μαραίνονται και νεκρώνονται πριν ακόμη αναπτυχθούν. Σε μεγάλα δένδρα με προσβολή στον κορμό, πριν εμφανιστούν νεκρώσεις κλάδων, παρατηρείται μια γενική αραίωση της κόμης και συμπτώματα μικροφυλλίας. Κατά μήκος του προσβεβλημένου κορμού και των κλάδων παρατηρούνται επιμήκη έλκη, ωστόσο, αυτά είναι αρκετές φορές δυσδιάκριτα, επειδή καλύπτονται από το φλοιό

Αντιμετώπιση: Ο μύκητας C. platani ανήκει στους οργανισμούς καραντίνας και σύμφωνα με την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα άμεσης καταστροφής των προσβεβλημένων δένδρων, για την αποτροπή διάδοσης της ασθένειας σε άλλες περιοχές. Από το 2009, στην Ελλάδα διενεργούνται συστηματικοί έλεγχοι (Επισκοπήσεις) για τη διαπίστωση του παθογόνου. Η έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας είναι ο βασικότερος παράγοντας στην αντιμετώπιση της ασθένειας, όταν ακολουθείται από την άμεση επέμβαση για την εκρίζωση παθογόνου.

Τα προσβεβλημένα δένδρα καθώς και τα γειτονικά τους που είναι ύποπτα προσβολής πρέπει να υλοτομούνται και αν είναι δυνατόν να εκριζώνονται. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να συλλέγονται όλα τα υπολείμματα υλοτομίας, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και το πριονίδι που παράγεται, και να καταστρέφονται με καύση.

 

Νέκρωση φλοιού λεύκης

Η ασθένεια της νέκρωσης του φλοιού, που προκαλείται από το μύκητα Dothichiza populea, είναι μία από τις πιο επικίνδυνες διεθνώς, προσβάλλει δε σε διαφορετικό βαθμό τους διαφόρους κλώνους λεύκης. Περισσότερο ευαίσθητες είναι λεύκες νεαρής ηλικίας, είτε βρίσκονται στο φυτώριο είτε σε φυτείες.

Συμπτώματα: Η ασθένεια εκδηλώνεται με πρόωρο κιτρίνισμα των φύλλων, φυλλόπτωση και εμφάνιση κηλίδων χρώματος καφέ, ως σχεδόν μαύρου στο φλοιό. Ο φλοιός είναι βυθισμένος στις κηλίδες (Εικ. 1). Αν στα σημεία αυτά αφαιρέσουμε το φλοιό, παρατηρούμε μεταχρωματισμό των ιστών σε ομόκεντρους κύκλους, χρώματος καφέ ως μαύρου ή σπανιότερα κοκκινωπού και νέκρωση του καμβίου (Εικ. 2).

 

Αργότερα σχηματίζονται κάτω από το φλοιό οι καρποφορίες του ατελούς σταδίου του μύκητα (πυκνίδια), τα οποία μεγαλώνοντας τον σχίζουν με αποτέλεσμα να πέφτει κατά θέσεις. Τα πυκνίδια περιέχουν τα σπόρια του μύκητα, τα οποία περικλείονται σε μια γλοιώδη μάζα χρώματος κρεμ και ελευθερώνονται σε υγρές καιρικές συνθήκες. Αυτά μεταφερόμενα προκαλούν νέες προσβολές. Αργότερα, αν και όχι πολύ συχνά, στο φλοιό εμφανίζεται και το τέλειο στάδιο του Dothichiza populea που είναι ο ασκομύκητας Cryptodiaporthe populea (Sacc.) Butin.

Καταπολέμηση: Τα στάδια της φυτού στα οποία γίνονται ψεκασμοί είναι:
Μοσχεύματα, πριν από την έναρξη της βλαστητικής δραστηριότητας, μετά τα κλαδιά, μετά την πτώση των φύλλων, κατά τη διάρκεια της βλαστικής ηρεμίας.

Χρησιμοποιούνται: Οξυχλωριούχος χαλκός, Βορδιγάλειος πολτός ή άλλα εγκεκριμένα σκευάσματα.

Πηγές και βιβλιογραφία:
[1] ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΦΥΤΑΡΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΩΡΙΑ - ΜΥΚΟΡΡΙΖΕΣ - e-class.teilar.gr
[2] Λ ειχήνες- sks-m.ru
[3] Καλλωπιστικά Δένδρα - Αιμορραγία Cherry Tree - Gum σχετικά Bark - walterreeves.com
[4] Loranthus europaeus - greekflora.gr
[5] ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΠΕΛΑΣ - minagric.gr
[6] Η ασθένεια του μεταχρωματιστικού έλκους: Μια απειλή για τις πλατάνιες της Ελλάδας - Δρ Παναγιώτης Τσόπελας, Δασολόγος-Φυτοπαθολόγος, Διδάκτωρ Νικολέτα Σουλιώτη, Δασόπνος, Ειδικός Επιστήμονας Νικόλαος Χατζηπαυλής, Δασόπνος, Ινστιτό Εξωτερικός Συνεργάτης ο ΣΤΗΝ πε ιοχή των Μεσογειακών Δασικώνοσυστήματα - elgo.gr
[7] ΕΛΚΟΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΚΕΙΜΕΝΑ- ΕΙΚΟΝΕΣ: ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΠΕΡΛΕΡΟΥ
[8] National Geographic Δεκέμβριος 2000 - Ο ιξός