Αλτερνάρια - ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Η Αλτερναρίωση στην Καρπουζιά (Alternaria leaf blight) με παθογόνο μύκητας τον Alternaria alternata f. sp. cucurbitae.
Συμπτώματα:
Φύλλα:
🔹 Εμφανίζονται αρχικά μικρά νεκρωτικά στίγματα με χλωρωτικό (κιτρινωπό) περιθώριο.
🔹 Τα στίγματα μεγαλώνουν και συνενώνονται σχηματίζοντας μεγάλες, ακανόνιστες νεκρωτικές κηλίδες που συχνά καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της επιφάνειας του φύλλου.
🔹 Στις κηλίδες παρατηρείται αρχικά καστανόμαυρη εξάνθηση - μάζες από κονιδιοφόρους και κονίδια του μύκητα - ιδιαίτερα στην άνω επιφάνεια.
🔹 Σε προχωρημένο στάδιο τα φύλλα ξηραίνονται και επέρχεται αποφύλλωση από τα κατώτερα προς τα ανώτερα φύλλα.
Βλαστοί - μίσχοι:
🔹 Μπορεί να εμφανιστούν επιμήκεις, ελαφρά εμβυθισμένες κηλίδες σκούρου χρώματος.
🔹 Σε έντονη προσβολή παρατηρείται εξασθένηση και σπάσιμο λεπτών βλαστών.
Καρποί:
🔹 Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας μπορεί να εμφανιστούν σκούρες, ελαφρά εμβυθισμένες κηλίδες στην επιφάνεια του καρπού, συχνά με ζώνες ομόκεντρων δακτυλίων.
🔹 Οι κηλίδες μπορεί να αποτελέσουν πύλη εισόδου και για δευτερογενείς σήψεις από άλλα παθογόνα.
Επίδραση στην καλλιέργεια:
🔹 Η εκτεταμένη προσβολή φύλλων οδηγεί σε σημαντική μείωση της φωτοσύνθεσης,
🔹 προκαλεί πρόωρη γήρανση των φυτών,
🔹 και τελικά μείωση της παραγωγής και της ποιότητας των καρπών.
Συνθήκες ανάπτυξης και επιδημιολογία:
🔹 Η ασθένεια ευνοείται έντονα από υψηλή σχετική υγρασία και διαβροχή του φυλλώματος (βροχές, δροσιές, υπέργεια άρδευση).
🔹 Βέλτιστες θερμοκρασίες για μόλυνση και ανάπτυξη: περίπου 20-30 °C.
🔹 Οι εναλλαγές ζέστης - δροσιάς (θερμές ημέρες, δροσερές νύχτες με δροσιά) είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές.
Πηγές μολύσματος. Ο μύκητας διατηρείται:
🔹 στον σπόρο,
🔹 στο έδαφος και στα φυτικά υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας,
🔹 σε ζιζάνια-ξενιστές.
🔹 Τα κονίδια μεταφέρονται με τον άνεμο σε μεγάλες αποστάσεις και με το νερό της βροχής ή άρδευσης σε μικρότερες.
Κύκλος μολύνσεων:
🔹 Οι πρωτογενείς μολύνσεις προέρχονται από μολυσμένο σπόρο ή από μυκήλιο/κονίδια στα υπολείμματα.
🔹 Μετά την εγκατάσταση της ασθένειας, παράγονται συνεχώς νέες ποσότητες κονιδίων που προκαλούν διαδοχικές δευτερογενείς μολύνσεις μέσα στην καλλιεργητική περίοδο, ιδιαίτερα όταν επαναλαμβάνονται υγρές περίοδοι.
Βιολογία του παθογόνου:
🔹 Ο μύκητας A. alternata f. sp. cucurbitae είναι αδηλομύκητας που παράγει άφθονα πολυκυττάρινα καστανά κονίδια, συνήθως με εγκάρσια και μερικές φορές επιμήκη χωρίσματα.
🔹 Τα κονίδια σχηματίζονται σε κονιδιοφόρους που αναδύονται από τη νεκρή φυτική επιφάνεια.
🔹 Η βλάστηση των κονιδίων απαιτεί υγρή επιφάνεια φύλλου (φιλμ νερού ή έντονη υγρασία) για ορισμένες ώρες και κατάλληλη θερμοκρασία.
🔹 Ο μύκητας μπορεί να επιβιώσει ως:
🔸 μυκήλιο ή κονίδια σε φυτικά υπολείμματα,
🔸 μυκήλιο στον σπόρο,
🔸 σπανιότερα ως δομές ανθεκτικότητας.
Καλλιεργητικά μέτρα:
🔹 Καταστροφή φυτικών υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας (ενσωμάτωση και αποδόμηση ή απομάκρυνση), ώστε να μειωθεί το αρχικό μόλυσμα.
🔹 Χρησιμοποίηση υγιούς, πιστοποιημένου σπόρου και, όπου είναι δυνατό, σπόρου με δήλωση απαλλαγής από Alternaria.
🔹 Εφαρμογή αμειψισποράς με μη ξενιστές για 2-3 χρόνια σε αγρούς με σοβαρό ιστορικό προσβολής.
🔹 Περιορισμός της υγρασίας στο φύλλωμα:
🔸 αποφυγή υπέργειας άρδευσης ή εφαρμογή της σε ώρες που επιτρέπουν γρήγορο στέγνωμα,
🔸 καλή αποστράγγιση του αγρού,
🔸 σωστές αποστάσεις φύτευσης για βελτιωμένο αερισμό.
🔹 Έλεγχος ζιζανίων-ξενιστών γύρω από την καλλιέργεια.
🔹 Αποφυγή υπερβολικής αζωτούχου λίπανσης που οδηγεί σε πολύ τρυφερό, ευπαθές φύλλωμα.
Χημική αντιμετώπιση:
🔹 Χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων για αλτερναρίωση στην καρπουζιά, σύμφωνα με το ισχύον εθνικό Μητρώο Φυτοπροστατευτικών.
🔹 Οι εφαρμογές γίνονται:
🔸 προληπτικά σε αγρούς με ιστορικό προσβολής ή
🔸 με την εμφάνιση των πρώτων κηλίδων στα κατώτερα φύλλα.
🔹 Απαραίτητη η εναλλαγή δραστικών με διαφορετικό FRAC κωδικό για αποφυγή ανάπτυξης ανθεκτικών πληθυσμών.
🔹 Τήρηση:
🔸 μέγιστου αριθμού εφαρμογών ανά καλλιεργητική περίοδο,
🔸 τελευταίας επέμβασης πριν τη συγκομιδή (PHI),
🔸 οδηγιών προστασίας χειριστή και περιβάλλοντος.
Συμπτώματα:
Φύλλα:
🔹 Εμφανίζονται αρχικά μικρά νεκρωτικά στίγματα με χλωρωτικό (κιτρινωπό) περιθώριο.
🔹 Τα στίγματα μεγαλώνουν και συνενώνονται σχηματίζοντας μεγάλες, ακανόνιστες νεκρωτικές κηλίδες που συχνά καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της επιφάνειας του φύλλου.
🔹 Στις κηλίδες παρατηρείται αρχικά καστανόμαυρη εξάνθηση - μάζες από κονιδιοφόρους και κονίδια του μύκητα - ιδιαίτερα στην άνω επιφάνεια.
🔹 Σε προχωρημένο στάδιο τα φύλλα ξηραίνονται και επέρχεται αποφύλλωση από τα κατώτερα προς τα ανώτερα φύλλα.
Βλαστοί - μίσχοι:
🔹 Μπορεί να εμφανιστούν επιμήκεις, ελαφρά εμβυθισμένες κηλίδες σκούρου χρώματος.
🔹 Σε έντονη προσβολή παρατηρείται εξασθένηση και σπάσιμο λεπτών βλαστών.
Καρποί:
🔹 Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας μπορεί να εμφανιστούν σκούρες, ελαφρά εμβυθισμένες κηλίδες στην επιφάνεια του καρπού, συχνά με ζώνες ομόκεντρων δακτυλίων.
🔹 Οι κηλίδες μπορεί να αποτελέσουν πύλη εισόδου και για δευτερογενείς σήψεις από άλλα παθογόνα.
Επίδραση στην καλλιέργεια:
🔹 Η εκτεταμένη προσβολή φύλλων οδηγεί σε σημαντική μείωση της φωτοσύνθεσης,
🔹 προκαλεί πρόωρη γήρανση των φυτών,
🔹 και τελικά μείωση της παραγωγής και της ποιότητας των καρπών.
Συνθήκες ανάπτυξης και επιδημιολογία:
🔹 Η ασθένεια ευνοείται έντονα από υψηλή σχετική υγρασία και διαβροχή του φυλλώματος (βροχές, δροσιές, υπέργεια άρδευση).
🔹 Βέλτιστες θερμοκρασίες για μόλυνση και ανάπτυξη: περίπου 20-30 °C.
🔹 Οι εναλλαγές ζέστης - δροσιάς (θερμές ημέρες, δροσερές νύχτες με δροσιά) είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές.
Πηγές μολύσματος. Ο μύκητας διατηρείται:
🔹 στον σπόρο,
🔹 στο έδαφος και στα φυτικά υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας,
🔹 σε ζιζάνια-ξενιστές.
🔹 Τα κονίδια μεταφέρονται με τον άνεμο σε μεγάλες αποστάσεις και με το νερό της βροχής ή άρδευσης σε μικρότερες.
Κύκλος μολύνσεων:
🔹 Οι πρωτογενείς μολύνσεις προέρχονται από μολυσμένο σπόρο ή από μυκήλιο/κονίδια στα υπολείμματα.
🔹 Μετά την εγκατάσταση της ασθένειας, παράγονται συνεχώς νέες ποσότητες κονιδίων που προκαλούν διαδοχικές δευτερογενείς μολύνσεις μέσα στην καλλιεργητική περίοδο, ιδιαίτερα όταν επαναλαμβάνονται υγρές περίοδοι.
Βιολογία του παθογόνου:
🔹 Ο μύκητας A. alternata f. sp. cucurbitae είναι αδηλομύκητας που παράγει άφθονα πολυκυττάρινα καστανά κονίδια, συνήθως με εγκάρσια και μερικές φορές επιμήκη χωρίσματα.
🔹 Τα κονίδια σχηματίζονται σε κονιδιοφόρους που αναδύονται από τη νεκρή φυτική επιφάνεια.
🔹 Η βλάστηση των κονιδίων απαιτεί υγρή επιφάνεια φύλλου (φιλμ νερού ή έντονη υγρασία) για ορισμένες ώρες και κατάλληλη θερμοκρασία.
🔹 Ο μύκητας μπορεί να επιβιώσει ως:
🔸 μυκήλιο ή κονίδια σε φυτικά υπολείμματα,
🔸 μυκήλιο στον σπόρο,
🔸 σπανιότερα ως δομές ανθεκτικότητας.
Καλλιεργητικά μέτρα:
🔹 Καταστροφή φυτικών υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας (ενσωμάτωση και αποδόμηση ή απομάκρυνση), ώστε να μειωθεί το αρχικό μόλυσμα.
🔹 Χρησιμοποίηση υγιούς, πιστοποιημένου σπόρου και, όπου είναι δυνατό, σπόρου με δήλωση απαλλαγής από Alternaria.
🔹 Εφαρμογή αμειψισποράς με μη ξενιστές για 2-3 χρόνια σε αγρούς με σοβαρό ιστορικό προσβολής.
🔹 Περιορισμός της υγρασίας στο φύλλωμα:
🔸 αποφυγή υπέργειας άρδευσης ή εφαρμογή της σε ώρες που επιτρέπουν γρήγορο στέγνωμα,
🔸 καλή αποστράγγιση του αγρού,
🔸 σωστές αποστάσεις φύτευσης για βελτιωμένο αερισμό.
🔹 Έλεγχος ζιζανίων-ξενιστών γύρω από την καλλιέργεια.
🔹 Αποφυγή υπερβολικής αζωτούχου λίπανσης που οδηγεί σε πολύ τρυφερό, ευπαθές φύλλωμα.
Χημική αντιμετώπιση:
🔹 Χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων για αλτερναρίωση στην καρπουζιά, σύμφωνα με το ισχύον εθνικό Μητρώο Φυτοπροστατευτικών.
🔹 Οι εφαρμογές γίνονται:
🔸 προληπτικά σε αγρούς με ιστορικό προσβολής ή
🔸 με την εμφάνιση των πρώτων κηλίδων στα κατώτερα φύλλα.
🔹 Απαραίτητη η εναλλαγή δραστικών με διαφορετικό FRAC κωδικό για αποφυγή ανάπτυξης ανθεκτικών πληθυσμών.
🔹 Τήρηση:
🔸 μέγιστου αριθμού εφαρμογών ανά καλλιεργητική περίοδο,
🔸 τελευταίας επέμβασης πριν τη συγκομιδή (PHI),
🔸 οδηγιών προστασίας χειριστή και περιβάλλοντος.
