Φυτόφθορα (σήψη λαιμού και ριζών) - ΤΟΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Τα είδη του γένους Phytophthora είναι εδαφογενείς ωομύκητες που προσβάλλουν την τομάτα σε όλα τα στάδια ανάπτυξης. Προκαλούν σοβαρές σήψεις στο λαιμό και τις ρίζες, τήξεις φυταρίων, προσβολές φύλλων και καρπών, δημιουργώντας σημαντικές απώλειες σε πρώιμες και όψιμες καλλιέργειες.
Στην Φυτοφθόρα στην τομάτα (σήψη λαιμού και ριζών), τα συχνότερα είδη είναι: Phytophthora capsici, P. parasitica, P. citrophthora, P. cryptogea
Συμπτώματα:
α) Φυτώρια - νεαρά φυτά:
🔹 Προκαλείται τήξη φυταρίων (damping-off).
🔹 Το υποκοτύλιο και ο λαιμός γίνονται υδαρείς, λεπτοί και μαλακοί.
🔹 Το φυτό καταρρέει και νεκρώνεται.
β) Λαιμός:
🔹 Εμφανίζονται υδατώδεις επιμήκεις κηλίδες, αρχικά ανοιχτοπράσινες.
🔹 Σύντομα οι κηλίδες γίνονται πρασινοκαστανές ή καστανές.
🔹 Η περιοχή βυθίζεται και εξελίσσεται σε έλκος του λαιμού, που μπορεί να περικυκλώσει το στέλεχος και να προκαλέσει ράγισμα, σήψη και τελική μάρανση.
γ) Ριζικό σύστημα:
🔹 Ρίζες καστανές, υδαρείς, σαπίζουν ταχύτατα.
🔹 Το φυτό παρουσιάζει γενικευμένη μάρανση, ακόμη και σε συνθήκες επαρκούς υγρασίας.
δ) Φύλλα:
🔹 Μπορεί να εμφανιστούν ακανόνιστες υδαρείς κηλίδες, που εξελίσσονται σε νεκρωτικές ζώνες.
ε) Καρποί:
🔹 Σήψη που ξεκινά συνήθως από το σημείο επαφής με το έδαφος.
🔹 Αρχικά υδαρής, ανοιχτοπράσινη-καφέ, στη συνέχεια σκούρα, με λευκή ή γκριζωπή αλευρώδη εξάνθηση σε υγρές συνθήκες (σποριογένεση του παθογόνου).
🔹 Οι καρποί σαπίζουν γρήγορα και καταρρέουν.
Κύκλος ζωής παθογόνου:
🔹 Τα είδη Phytophthora είναι μύκητες εδάφους που επιβιώνουν για πολλά χρόνια ως
🔸 ωοσπόρια στο έδαφος,
🔸 μυκήλιο σε φυτικά υπολείμματα,
🔸 μολυσμένα σημεία ριζών.
🔹 Οι μολύνσεις πραγματοποιούνται όταν
🔸 το έδαφος παραμένει κορεσμένο σε νερό (λιμνάζοντα νερά),
🔸 υπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες και υγρασία.
🔹 Τα ζωοσπόρια, τα οποία κινούνται στο νερό, είναι υπεύθυνα για τις ταχείες μολύνσεις σε υγρά εδάφη.
Επιδημιολογία - Συνθήκες ανάπτυξης:
Υγρασία & νερό:
🔹 Απαραίτητη συνθήκη: κορεσμένο έδαφος ή παρατεταμένη υγρασία.
🔹 Συνεχής υγρή επιφάνεια για > 6-12 ώρες.
Θερμοκρασία:
🔹 Τα περισσότερα είδη Phytofthora αναπτύσσονται σε: 20-30°C
🔹 To Phytophthora capsici έχει άριστο εύρος 24-30°C.
Προδιαθεσικοί παράγοντες:
🔹 Βαριά, αργιλώδη ή κακώς στραγγιζόμενα εδάφη.
🔹 Πληγές στη βάση του φυτού (έντομα, καλλιεργητικές εργασίες).
🔹 Κακή κυκλοφορία αέρα, υπερβολικές αρδεύσεις.
Αντιμετώπιση με Καλλιεργητικά και προληπτικά μέτρα:
🔹 Υποστύλωση των φυτών για να αποφεύγεται η επαφή των καρπών με το έδαφος.
🔹 Αποφυγή υπερβολικής άρδευσης - ποτίσματα μόνο όταν χρειάζεται και ποτέ με λιμνάζοντα νερά.
🔹 Αμειψισπορά 2-3 ετών με είδη εκτός σολανωδών.
🔹 Άριστη στράγγιση - υπερυψωμένα σαμάρια, κατάλληλες υποδομές άρδευσης.
🔹 Απομάκρυνση προσβεβλημένων φυτών και φυτικών υπολειμμάτων.
🔹 Απολύμανση εργαλείων, παλετών, υποστρωμάτων.
🔹 Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού.
🔹 Άρδευση με σταγόνα, ποτέ καταιονισμός σε ευαίσθητες περιόδους.
Βιολογική αντιμετώπιση:
🔹 Ανταγωνιστικοί μύκητες εδάφους που περιορίζουν το παθογόνο στο έδαφος, όπος το Trichoderma spp.
🔹 Ενσωμάτωση οργανικής ουσίας για ενίσχυση της μικροβιακής δραστηριότητας.
Χημική αντιμετώπιση:
🔹 Απολύμανση εδάφους πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας, όπου επιτρέπεται.
🔹 Χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων για το έδαφος ή το φύλλωμα (σύμφωνα με τη νομοθεσία και υπό την καθοδήγηση γεωπόνου).
🔹 Εφαρμογές προληπτικά σε συνθήκες υψηλού κινδύνου ή θεραπευτικά με την πρώτη ένδειξη προσβολής.
Στην Φυτοφθόρα στην τομάτα (σήψη λαιμού και ριζών), τα συχνότερα είδη είναι: Phytophthora capsici, P. parasitica, P. citrophthora, P. cryptogea
Συμπτώματα:
α) Φυτώρια - νεαρά φυτά:
🔹 Προκαλείται τήξη φυταρίων (damping-off).
🔹 Το υποκοτύλιο και ο λαιμός γίνονται υδαρείς, λεπτοί και μαλακοί.
🔹 Το φυτό καταρρέει και νεκρώνεται.
β) Λαιμός:
🔹 Εμφανίζονται υδατώδεις επιμήκεις κηλίδες, αρχικά ανοιχτοπράσινες.
🔹 Σύντομα οι κηλίδες γίνονται πρασινοκαστανές ή καστανές.
🔹 Η περιοχή βυθίζεται και εξελίσσεται σε έλκος του λαιμού, που μπορεί να περικυκλώσει το στέλεχος και να προκαλέσει ράγισμα, σήψη και τελική μάρανση.
γ) Ριζικό σύστημα:
🔹 Ρίζες καστανές, υδαρείς, σαπίζουν ταχύτατα.
🔹 Το φυτό παρουσιάζει γενικευμένη μάρανση, ακόμη και σε συνθήκες επαρκούς υγρασίας.
δ) Φύλλα:
🔹 Μπορεί να εμφανιστούν ακανόνιστες υδαρείς κηλίδες, που εξελίσσονται σε νεκρωτικές ζώνες.
ε) Καρποί:
🔹 Σήψη που ξεκινά συνήθως από το σημείο επαφής με το έδαφος.
🔹 Αρχικά υδαρής, ανοιχτοπράσινη-καφέ, στη συνέχεια σκούρα, με λευκή ή γκριζωπή αλευρώδη εξάνθηση σε υγρές συνθήκες (σποριογένεση του παθογόνου).
🔹 Οι καρποί σαπίζουν γρήγορα και καταρρέουν.
Κύκλος ζωής παθογόνου:
🔹 Τα είδη Phytophthora είναι μύκητες εδάφους που επιβιώνουν για πολλά χρόνια ως
🔸 ωοσπόρια στο έδαφος,
🔸 μυκήλιο σε φυτικά υπολείμματα,
🔸 μολυσμένα σημεία ριζών.
🔹 Οι μολύνσεις πραγματοποιούνται όταν
🔸 το έδαφος παραμένει κορεσμένο σε νερό (λιμνάζοντα νερά),
🔸 υπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες και υγρασία.
🔹 Τα ζωοσπόρια, τα οποία κινούνται στο νερό, είναι υπεύθυνα για τις ταχείες μολύνσεις σε υγρά εδάφη.
Επιδημιολογία - Συνθήκες ανάπτυξης:
Υγρασία & νερό:
🔹 Απαραίτητη συνθήκη: κορεσμένο έδαφος ή παρατεταμένη υγρασία.
🔹 Συνεχής υγρή επιφάνεια για > 6-12 ώρες.
Θερμοκρασία:
🔹 Τα περισσότερα είδη Phytofthora αναπτύσσονται σε: 20-30°C
🔹 To Phytophthora capsici έχει άριστο εύρος 24-30°C.
Προδιαθεσικοί παράγοντες:
🔹 Βαριά, αργιλώδη ή κακώς στραγγιζόμενα εδάφη.
🔹 Πληγές στη βάση του φυτού (έντομα, καλλιεργητικές εργασίες).
🔹 Κακή κυκλοφορία αέρα, υπερβολικές αρδεύσεις.
Αντιμετώπιση με Καλλιεργητικά και προληπτικά μέτρα:
🔹 Υποστύλωση των φυτών για να αποφεύγεται η επαφή των καρπών με το έδαφος.
🔹 Αποφυγή υπερβολικής άρδευσης - ποτίσματα μόνο όταν χρειάζεται και ποτέ με λιμνάζοντα νερά.
🔹 Αμειψισπορά 2-3 ετών με είδη εκτός σολανωδών.
🔹 Άριστη στράγγιση - υπερυψωμένα σαμάρια, κατάλληλες υποδομές άρδευσης.
🔹 Απομάκρυνση προσβεβλημένων φυτών και φυτικών υπολειμμάτων.
🔹 Απολύμανση εργαλείων, παλετών, υποστρωμάτων.
🔹 Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού.
🔹 Άρδευση με σταγόνα, ποτέ καταιονισμός σε ευαίσθητες περιόδους.
Βιολογική αντιμετώπιση:
🔹 Ανταγωνιστικοί μύκητες εδάφους που περιορίζουν το παθογόνο στο έδαφος, όπος το Trichoderma spp.
🔹 Ενσωμάτωση οργανικής ουσίας για ενίσχυση της μικροβιακής δραστηριότητας.
Χημική αντιμετώπιση:
🔹 Απολύμανση εδάφους πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας, όπου επιτρέπεται.
🔹 Χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων για το έδαφος ή το φύλλωμα (σύμφωνα με τη νομοθεσία και υπό την καθοδήγηση γεωπόνου).
🔹 Εφαρμογές προληπτικά σε συνθήκες υψηλού κινδύνου ή θεραπευτικά με την πρώτη ένδειξη προσβολής.
