Φυτόφθορα (σήψη λαιμού και ριζών) - ΦΙΣΤΙΚΙΑ
Συμπτώματα:
🔹 Η ασθένεια εκδηλώνεται σε όλα τα στάδια ανάπτυξης του δέντρου, αλλά είναι εντονότερη σε νεαρά ή εξασθενημένα φυτά.
🔹 Ρίζες και λαιμός:
🔸 Εμφανής σήψη στον λαιμό και στις κεντρικές ρίζες.
🔸 Ο φλοιός αποκολλάται εύκολα, με καφέ έως σκούρες νεκρωμένες περιοχές στο καμβιακό στρώμα.
🔸 Η μετάβαση υγιούς-προσβεβλημένου ιστού είναι καθαρά οριοθετημένη.
🔸 Σε προχωρημένο στάδιο, ολόκληρος ο λαιμός νεκρώνεται και ο φλοιός αποκτά σκούρο υδαρές χρώμα.
🔹 Πάνω από το έδαφος:
🔸 Μειωμένη βλάστηση, κιτρίνισμα και μάρανση φύλλων, πτώση και τελικά ξήρανση του δέντρου.
🔸 Κατά τη θερμή περίοδο, τα δέντρα συχνά μαραίνονται απότομα, ειδικά μετά από βροχές ή υπερβολικό πότισμα.
🔸 Συχνά παρατηρείται εκροή κόμμεος στη βάση του κορμού, ένδειξη στρες και δευτερογενών μολύνσεων.
🔹 Διατομή κορμού / ρίζας:
🔸 Καφέ νεκρωτικός ιστός, συνήθως από τη βάση προς τα πάνω.
🔸 Σε εγκάρσια τομή διακρίνεται καθαρή αντίθεση μεταξύ υγιούς και νεκρού ξύλου.
Συνθήκες ανάπτυξης:
🔹 Οι Phytophthora spp. ευνοούνται από υγρασία του εδάφους και υψηλές θερμοκρασίες.
🔹 Θερμοκρασία ανάπτυξης: 18-30°C, με άριστη στους 25°C.
🔹 Υγρασία / Νερό: Οι ζωοσπόροι βλαστάνουν και κινούνται μόνο παρουσία ελεύθερου νερού.
🔹 Έδαφος: Κακή αποστράγγιση, υπερβολική άρδευση ή βροχοπτώσεις παρατεταμένης διάρκειας προκαλούν έξαρση.
🔹 pH: Συνήθως ουδέτερο ή ελαφρώς όξινο έδαφος ενισχύει τη δραστηριότητα.
🔹 Οι μολύνσεις ξεκινούν από το έδαφος και εξαπλώνονται προς τον λαιμό. Τα σπόρια (ζωοσπόρια και χλαμυδοσπόρια) παραμένουν βιώσιμα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και χωρίς ξενιστή.
Βιολογία του παθογόνου:
🔹 Παράγει σποραγγεία και ζωοσπόρια που κινούνται στο νερό.
🔹 Δημιουργεί χλαμυδοσπόρια (ανθεκτικά όργανα επιβίωσης) που παραμένουν στο έδαφος για χρόνια.
🔹 Ενεργοποιείται όταν υπάρχει ελεύθερο νερό γύρω από τις ρίζες.
🔹 Εισέρχεται από πληγές ή από φυσικά ανοίγματα (π.χ. σημεία ριζών).
🔹 Διαδίδεται με το νερό, το έδαφος ή τα αρδευτικά συστήματα.
Παράγοντες που προδιαθέτουν την προσβολή:
🔹 Υπερβολική άρδευση / κακή αποστράγγιση.
🔹 Βαριά, αργιλώδη εδάφη.
🔹 Μόνιμα υγρά σημεία ή συγκέντρωση νερού κοντά στη βάση.
🔹 Χρήση μολυσμένου φυτωριακού υλικού.
🔹 Τραυματισμοί ριζών (π.χ. από κατεργασία εδάφους).
Αντιμετώπιση - Διαχείριση:
🔹 Καλλιεργητικά μέτρα
🔸 Βελτίωση αποστράγγισης και αποφυγή στάσιμου νερού.
🔸 Ορθολογική άρδευση: συχνότητα ποτίσματος ανάλογη με τον τύπο εδάφους.
🔸 Φύτευση σε αναχώματα ή υπερυψωμένες γραμμές σε επικίνδυνες περιοχές.
🔸 Αποφυγή τραυματισμών στον λαιμό και στις ρίζες.
🔸 Καταστροφή προσβεβλημένων δέντρων και απολύμανση των εργαλείων.
🔹 Χημική / Βιολογική αντιμετώπιση
🔸 Εφαρμογή εγκεκριμένων φωσφονικών σκευασμάτων (phosphites) μέσω ψεκασμού ή εδαφικής εφαρμογής.
🔸 Χρήση μεταλλακτικών ουσιών όπως το metalaxyl-M ή το mefenoxam, όπου επιτρέπεται.
🔸 Ενίσχυση του ριζικού συστήματος με βιοδιεγέρτες ή μικροβιακά εμβόλια (π.χ. Trichoderma spp.).
🔹 Φυτωριακή πρόληψη
🔸 Χρήση πιστοποιημένου και αποστειρωμένου υποστρώματος.
🔸 Προληπτική εφαρμογή μυκητοκτόνων στο στάδιο εγκατάστασης.
🔸 Αποφυγή υπερβολικού ποτίσματος στα φυτώρια.
🔹 Η ασθένεια εκδηλώνεται σε όλα τα στάδια ανάπτυξης του δέντρου, αλλά είναι εντονότερη σε νεαρά ή εξασθενημένα φυτά.
🔹 Ρίζες και λαιμός:
🔸 Εμφανής σήψη στον λαιμό και στις κεντρικές ρίζες.
🔸 Ο φλοιός αποκολλάται εύκολα, με καφέ έως σκούρες νεκρωμένες περιοχές στο καμβιακό στρώμα.
🔸 Η μετάβαση υγιούς-προσβεβλημένου ιστού είναι καθαρά οριοθετημένη.
🔸 Σε προχωρημένο στάδιο, ολόκληρος ο λαιμός νεκρώνεται και ο φλοιός αποκτά σκούρο υδαρές χρώμα.
🔹 Πάνω από το έδαφος:
🔸 Μειωμένη βλάστηση, κιτρίνισμα και μάρανση φύλλων, πτώση και τελικά ξήρανση του δέντρου.
🔸 Κατά τη θερμή περίοδο, τα δέντρα συχνά μαραίνονται απότομα, ειδικά μετά από βροχές ή υπερβολικό πότισμα.
🔸 Συχνά παρατηρείται εκροή κόμμεος στη βάση του κορμού, ένδειξη στρες και δευτερογενών μολύνσεων.
🔹 Διατομή κορμού / ρίζας:
🔸 Καφέ νεκρωτικός ιστός, συνήθως από τη βάση προς τα πάνω.
🔸 Σε εγκάρσια τομή διακρίνεται καθαρή αντίθεση μεταξύ υγιούς και νεκρού ξύλου.
Συνθήκες ανάπτυξης:
🔹 Οι Phytophthora spp. ευνοούνται από υγρασία του εδάφους και υψηλές θερμοκρασίες.
🔹 Θερμοκρασία ανάπτυξης: 18-30°C, με άριστη στους 25°C.
🔹 Υγρασία / Νερό: Οι ζωοσπόροι βλαστάνουν και κινούνται μόνο παρουσία ελεύθερου νερού.
🔹 Έδαφος: Κακή αποστράγγιση, υπερβολική άρδευση ή βροχοπτώσεις παρατεταμένης διάρκειας προκαλούν έξαρση.
🔹 pH: Συνήθως ουδέτερο ή ελαφρώς όξινο έδαφος ενισχύει τη δραστηριότητα.
🔹 Οι μολύνσεις ξεκινούν από το έδαφος και εξαπλώνονται προς τον λαιμό. Τα σπόρια (ζωοσπόρια και χλαμυδοσπόρια) παραμένουν βιώσιμα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και χωρίς ξενιστή.
Βιολογία του παθογόνου:
🔹 Παράγει σποραγγεία και ζωοσπόρια που κινούνται στο νερό.
🔹 Δημιουργεί χλαμυδοσπόρια (ανθεκτικά όργανα επιβίωσης) που παραμένουν στο έδαφος για χρόνια.
🔹 Ενεργοποιείται όταν υπάρχει ελεύθερο νερό γύρω από τις ρίζες.
🔹 Εισέρχεται από πληγές ή από φυσικά ανοίγματα (π.χ. σημεία ριζών).
🔹 Διαδίδεται με το νερό, το έδαφος ή τα αρδευτικά συστήματα.
Παράγοντες που προδιαθέτουν την προσβολή:
🔹 Υπερβολική άρδευση / κακή αποστράγγιση.
🔹 Βαριά, αργιλώδη εδάφη.
🔹 Μόνιμα υγρά σημεία ή συγκέντρωση νερού κοντά στη βάση.
🔹 Χρήση μολυσμένου φυτωριακού υλικού.
🔹 Τραυματισμοί ριζών (π.χ. από κατεργασία εδάφους).
Αντιμετώπιση - Διαχείριση:
🔹 Καλλιεργητικά μέτρα
🔸 Βελτίωση αποστράγγισης και αποφυγή στάσιμου νερού.
🔸 Ορθολογική άρδευση: συχνότητα ποτίσματος ανάλογη με τον τύπο εδάφους.
🔸 Φύτευση σε αναχώματα ή υπερυψωμένες γραμμές σε επικίνδυνες περιοχές.
🔸 Αποφυγή τραυματισμών στον λαιμό και στις ρίζες.
🔸 Καταστροφή προσβεβλημένων δέντρων και απολύμανση των εργαλείων.
🔹 Χημική / Βιολογική αντιμετώπιση
🔸 Εφαρμογή εγκεκριμένων φωσφονικών σκευασμάτων (phosphites) μέσω ψεκασμού ή εδαφικής εφαρμογής.
🔸 Χρήση μεταλλακτικών ουσιών όπως το metalaxyl-M ή το mefenoxam, όπου επιτρέπεται.
🔸 Ενίσχυση του ριζικού συστήματος με βιοδιεγέρτες ή μικροβιακά εμβόλια (π.χ. Trichoderma spp.).
🔹 Φυτωριακή πρόληψη
🔸 Χρήση πιστοποιημένου και αποστειρωμένου υποστρώματος.
🔸 Προληπτική εφαρμογή μυκητοκτόνων στο στάδιο εγκατάστασης.
🔸 Αποφυγή υπερβολικού ποτίσματος στα φυτώρια.
