Ξυλοπαθογονοι μυκητες - ΦΙΣΤΙΚΙΑ

Οι “ασθένειες του ξύλου” στη φιστικιά είναι πολυαιτιολογικές.
🔹 Προκαλούνται από ασκομύκητες (κυρίως Botryosphaeriaceae, Diaporthaceae, Togniniaceae, Phaeomoniellaceae, Hymenochaetaceae).
🔹 Τα παθογόνα εγκαθίστανται μέσω πληγών (κλάδεμα, χαλάζι, έντομα, παγετός) και αναπτύσσονται στο ξύλο, προκαλώντας
      🔸 έλκη στον κορμό ή τους βραχίονες,
      🔸 αποχρωματισμό των αγγειακών ιστών,
      🔸 μαρασμό και νεκρώσεις,
      🔸 ξήρανση ολόκληρων κλάδων ή του δέντρου.

Παθολογική εικόνα και εξέλιξη:
🔹 Οι μύκητες αυτοί εισέρχονται από πληγές και παραμένουν λανθάνοντες για μήνες ή χρόνια.
🔹 Προκαλούν προοδευτική αποδόμηση του ξύλου (κυρίως του ξυλώδους κυλίνδρου και του καμβίου).
🔹 Η εξέλιξη οδηγεί σε:
      🔸 μαρασμό βλαστών (“flagging”),
      🔸 ασύμμετρη ανάπτυξη κόμης,
      🔸 μείωση παραγωγής και ποιότητας καρπών,
      🔸 και τελικά θάνατο του δέντρου.
🔹 Οι πιο χαρακτηριστικές εικόνες είναι έλκη με μαυρισμένο ιστό γύρω από το σημείο κλαδέματος και ακτινωτός καστανός αποχρωματισμός στο εγκάρσιο τμήμα του βλαστού.

Συνθήκες που ευνοούν:
🔹 Υγρές περίοδοι μετά το κλάδεμα (χειμώνας–άνοιξη).
🔹 Χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλή σχετική υγρασία.
🔹 Πληγές ή στρες από παγετό / χαλάζι / έντομα.
🔹 Παλιές ή εξασθενημένες φυτείες χωρίς σωστή φυτοϋγιεινή.

Διαχείριση και πρόληψη:
🔹 Καλλιεργητικά μέτρα
      🔸 Κλάδεμα μόνο σε ξηρό καιρό, αποφυγή πληγών με υγρασία.
      🔸 Απολύμανση εργαλείων μετά από κάθε δέντρο.
      🔸 Αφαίρεση και κάψιμο προσβεβλημένων βραχιόνων.
      🔸 Αποφυγή υπερβολικής άρδευσης και στρες.
🔹 Χημική και βιολογική προστασία
      🔸 Επάλειψη πληγών κλαδέματος με σκευάσματα που περιέχουν ανταγονιστικούς μύκητες όπος Trichoderma atroviride.
      🔸 Χαλκούχα σε ευαίσθητες περιόδους (προληπτικά).
      🔸 Αποφυγή χρήσης μολυσμένου φυτωριακού υλικού.

Κύριοι καταγεγραμμένοι μύκητες του ξύλου στη φιστικιά (Pistacia vera)

Παθογόνο	Οικογένεια / Τάξη	Συμπτώματα – Είδος προσβολής
Diplodia seriata (syn. Botryosphaeria obtusa)	Botryosphaeriaceae	Προκαλεί έλκη στους βραχίονες και τον κορμό, καστανό μεταχρωματισμό του ξύλου και νέκρωση οφθαλμών. Συχνά δευτερογενές παθογόνο σε φυτά με στρες ή τραυματισμούς.
Eutypa lata (Pers.) Tul. & C. Tul.	Diatrypaceae	Προκαλεί την “Ευτυπίωση” — βραδυφλεγή ξήρανση βραχιόνων, μικρά φύλλα, μειωμένη καρποφορία και σταδιακή παρακμή. Μόλυνση μέσω πληγών κλαδέματος.
Phaeomoniella chlamydospora	Phaeomoniellaceae	Ενδημικός ασκομύκητας που προκαλεί μελανώσεις των αγγείων, καστανό αποχρωματισμό στο ξύλο και μαρασμό νεαρών δενδρυλλίων. Παρόμοια συμπτώματα με την Ίσκα.
Togninia minima (αναμορφή Phaeoacremonium aleophilum)	Togniniaceae	Συνυπάρχει με Phaeomoniella chlamydospora στη “σύνθετη Ίσκα”. Προκαλεί αποφλοίωση, αποχρωματισμό και νέκρωση βραχιόνων.
Phellinus spp. (π.χ. P. torulosus, P. punctatus)	Hymenochaetaceae (Basidiomycetes)	Προκαλεί “λευκή σήψη” του ξύλου με αποδόμηση της λιγνίνης και μαλακή ινώδη υφή στο εσωτερικό. Συχνό σε παλιά ή εξασθενημένα δέντρα.

Σημείωση: Οι παραπάνω μύκητες ανήκουν στο σύμπλοκο “ασθενειών του ξύλου” της φιστικιάς.
Η μόλυνση γίνεται κυρίως μέσω πληγών κλαδέματος ή μηχανικών τραυματισμών και εξελίσσεται αργά προκαλώντας έλκη, μελανώσεις και προοδευτική εξασθένηση των δέντρων.