Ξυλοπαθογόνοι μύκητες - ΓΚΡΕΙΠ ΦΡΟΥΤ
Τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί ότι πολλές εκφυλιστικές ασθένειες του ξύλου των εσπεριδοειδών οφείλονται όχι σε έναν, αλλά σε σύμπλεγμα παθογόνων μυκήτων που ανήκουν στις οικογένειες Botryosphaeriaceae, Diatrypaceae και Togniniaceae.
Τα σημαντικότερα παθογόνα είναι τα:
🔹 Diplodia seriata
🔹 Botryosphaeria obtusa
🔹 Eutypa lata
🔹 Phaeomoniella chlamydospora
🔹 Togninia minima (= Phaeoacremonium aleophilum)
🔹 Οι μύκητες αυτοί προκαλούν χρόνιες προσβολές του ξύλου με νέκρωση αγγείων, καρκινώσεις και ξήρανση βραχιόνων, οδηγώντας σε μαρασμό ή παρακμή (decline) των δέντρων.
🔹 Το φαινόμενο είναι πιο έντονο σε γηρασμένα ή εξασθενημένα δέντρα, σε περιοχές με υψηλή υγρασία, και σε φυτείες με έντονο κλάδεμα ή τραυματισμούς από παγετό, χαλάζι ή ηλιακά εγκαύματα.
Συμπτώματα:
🔹 Εξωτερικά συμπτώματα
🔸 Προοδευτική ξήρανση βραχιόνων ή κλάδων ξεκινώντας από την κορυφή προς τη βάση.
🔸 Ασυμμετρία στην κόμη: τμήματα του δέντρου παραμένουν πράσινα, ενώ άλλα μαραίνονται.
🔸 Μειωμένη βλάστηση με μικρά, κιτρινωπά φύλλα και βραχέα μεσογονάτια.
🔸 Σε προχωρημένα στάδια, ολική νέκρωση μεγάλων βραχιόνων ή ολόκληρου του δέντρου.
🔹 Στον φλοιό και το ξύλο
🔸 Σκούρες ή μαύρες περιοχές κάτω από τον φλοιό, με σαφή όρια.
🔸 Ο φλοιός αποκολλάται εύκολα και κάτω από αυτόν παρατηρείται καφέ έως μαύρος νεκρωτικός ιστός.
🔸 Εσωτερικά, σε εγκάρσια τομή, φαίνεται σφηνοειδής ή V-σχήματος νεκρωτική περιοχή, χαρακτηριστικό γνώρισμα των ξυλοπαθογόνων μυκήτων.
🔸 Σε μερικές περιπτώσεις παρατηρείται εκροή κόμμεος από τον φλοιό (ιδίως σε λεμονιά).
🔹 Μαρασμός
🔸 Τοπικός ή γενικευμένος μαρασμός, που συχνά ξεκινά χωρίς προειδοποιητικά εξωτερικά συμπτώματα.
🔸 Οφείλεται στη φραγή των αγγείων και τη διακοπή της μεταφοράς νερού, καθώς το μυκήλιο εισχωρεί στα αγγεία και προκαλεί νέκρωση του ξύλου.
Παθογόνα και βιολογία:
🔹 Diplodia seriata:
🔸 Ανήκει στην οικογένεια Botryosphaeriaceae.
🔸 Παράγει μαύρα πυκνίδια με δικύτταρα κονίδια, τα οποία διασπείρονται με τη βροχή.
🔸 Εισέρχεται από πληγές κλαδέματος ή ρωγμές και προκαλεί μαύρη νέκρωση ξύλου και καρκινώσεις.
🔸 Ευνοείται από υψηλές θερμοκρασίες (25–30°C) και υγρασία μετά από βροχές.
🔹 Botryosphaeria obtusa (syn. Diplodia seriata):
🔸 Επίσης μέλος των Botryosphaeriaceae, προκαλεί μαύρη νέκρωση βραχιόνων (black arm canker) και ξηράνσεις.
🔸 Διαχειμάζει σε νεκρά ξύλα, όπου παράγει πυκνίδια με κονίδια που εξαπλώνονται με σταγονίδια βροχής.
🔸 Προκαλεί χαρακτηριστική μελανή, εσχαρώδη νέκρωση του φλοιού και μαρασμό τμημάτων του δέντρου.
🔹 Eutypa lata:
🔸 Ανήκει στις Diatrypaceae και είναι γνωστός ως μύκητας της ευτυπώδους ξήρανσης.
🔸 Μολύνει μέσω πληγών κλαδέματος και προκαλεί αργή, προοδευτική νέκρωση ξύλου με V-σχήματος καστανή περιοχή στην εγκάρσια τομή.
🔸 Η ασθένεια εκδηλώνεται 1–3 χρόνια μετά τη μόλυνση, και είναι χρόνια και θανατηφόρα.
🔹 Phaeomoniella chlamydospora
🔸 Είναι αγγειόφιλος μύκητας, που προκαλεί αποχρωματισμό του ξύλου και φραγή αγγείων.
🔸 Δρα συχνά σε συνδυασμό με Togninia minima, δημιουργώντας αγγειώδη νέκρωση και μαρασμό.
🔸 Στα εσπεριδοειδή έχει απομονωθεί σε δέντρα με πρόωρη παρακμή (decline) και καχεκτική ανάπτυξη.
🔹 Togninia minima (= Phaeoacremonium aleophilum)
🔸 Ανήκει στους Togniniaceae, παρόμοιας συμπεριφοράς με την Phaeomoniella.
🔸 Εισέρχεται από πληγές και προκαλεί νεκρώσεις του καμβίου και αποχρωματισμό των αγγείων, με σταδιακή εσωτερική ξήρανση του ξύλου.
Συνθήκες ανάπτυξης και εξάπλωσης:
🔹 Θερμοκρασία: 20–30 °C
🔹 Σχετική υγρασία πάνω από >85 %
🔹 Παρουσία πληγών: Απαραίτητη για μόλυνση
🔹 Διασπορά: Αέρας, βροχή, εργαλεία, έντομα
🔹 Περίοδος μολύνσεων: Χειμώνας–άνοιξη (μετά το κλάδεμα) και φθινόπωρο
🔹 Οι μολύνσεις ξεκινούν κυρίως από τομές κλαδέματος, ρωγμές παγετού ή ηλιακά εγκαύματα, και εξαπλώνονται στο αγγειακό σύστημα.
🔹 Τα παθογόνα αυτά μπορούν να παραμένουν λανθάνοντα για μεγάλο διάστημα, ώσπου οι συνθήκες στρες (ξηρασία, υπερπαραγωγή, κακή θρέψη) να προκαλέσουν εκδήλωση των συμπτωμάτων.
Διαχείριση – Πρόληψη και καταπολέμηση:
🔹 Καλλιεργητικά μέτρα:
🔸 Κλάδεμα σε ξηρές ημέρες, αποφεύγοντας υγρές περιόδους.
🔸 Απολύμανση εργαλείων μετά από κάθε δέντρο.
🔸 Απομάκρυνση και κάψιμο προσβεβλημένων κλάδων.
🔸 Κάλυψη πληγών με πάστες χαλκού ή βιολογικά σκευάσματα (Trichoderma spp.).
🔸 Προστασία κορμού από εγκαύματα (λευκή βαφή).
🔸 Αποφυγή υπερβολικής αζωτούχου λίπανσης και ισορροπημένη άρδευση.
🔹 Χημική προστασία:
🔸 Προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα μυκητοκτόνα ή στρομπιλουρίνες αμέσως μετά το κλάδεμα.
🔸 Σε περιοχές με ιστορικό προσβολών, διπλή εφαρμογή (αρχή και τέλος περιόδου).
🔸 Εναλλαγή δραστικών ουσιών για αποφυγή ανθεκτικότητας.
🔹 Βιολογική διαχείριση
🔸 Εφαρμογή ανταγωνιστικών μυκήτων (Trichoderma harzianum, T. atroviride) σε πληγές.
🔸 Εμβολιασμός δέντρων με προστατευτική μικροχλωρίδα ριζοσφαιρικού τύπου (PGPR).
Τα σημαντικότερα παθογόνα είναι τα:
🔹 Diplodia seriata
🔹 Botryosphaeria obtusa
🔹 Eutypa lata
🔹 Phaeomoniella chlamydospora
🔹 Togninia minima (= Phaeoacremonium aleophilum)
🔹 Οι μύκητες αυτοί προκαλούν χρόνιες προσβολές του ξύλου με νέκρωση αγγείων, καρκινώσεις και ξήρανση βραχιόνων, οδηγώντας σε μαρασμό ή παρακμή (decline) των δέντρων.
🔹 Το φαινόμενο είναι πιο έντονο σε γηρασμένα ή εξασθενημένα δέντρα, σε περιοχές με υψηλή υγρασία, και σε φυτείες με έντονο κλάδεμα ή τραυματισμούς από παγετό, χαλάζι ή ηλιακά εγκαύματα.
Συμπτώματα:
🔹 Εξωτερικά συμπτώματα
🔸 Προοδευτική ξήρανση βραχιόνων ή κλάδων ξεκινώντας από την κορυφή προς τη βάση.
🔸 Ασυμμετρία στην κόμη: τμήματα του δέντρου παραμένουν πράσινα, ενώ άλλα μαραίνονται.
🔸 Μειωμένη βλάστηση με μικρά, κιτρινωπά φύλλα και βραχέα μεσογονάτια.
🔸 Σε προχωρημένα στάδια, ολική νέκρωση μεγάλων βραχιόνων ή ολόκληρου του δέντρου.
🔹 Στον φλοιό και το ξύλο
🔸 Σκούρες ή μαύρες περιοχές κάτω από τον φλοιό, με σαφή όρια.
🔸 Ο φλοιός αποκολλάται εύκολα και κάτω από αυτόν παρατηρείται καφέ έως μαύρος νεκρωτικός ιστός.
🔸 Εσωτερικά, σε εγκάρσια τομή, φαίνεται σφηνοειδής ή V-σχήματος νεκρωτική περιοχή, χαρακτηριστικό γνώρισμα των ξυλοπαθογόνων μυκήτων.
🔸 Σε μερικές περιπτώσεις παρατηρείται εκροή κόμμεος από τον φλοιό (ιδίως σε λεμονιά).
🔹 Μαρασμός
🔸 Τοπικός ή γενικευμένος μαρασμός, που συχνά ξεκινά χωρίς προειδοποιητικά εξωτερικά συμπτώματα.
🔸 Οφείλεται στη φραγή των αγγείων και τη διακοπή της μεταφοράς νερού, καθώς το μυκήλιο εισχωρεί στα αγγεία και προκαλεί νέκρωση του ξύλου.
Παθογόνα και βιολογία:
🔹 Diplodia seriata:
🔸 Ανήκει στην οικογένεια Botryosphaeriaceae.
🔸 Παράγει μαύρα πυκνίδια με δικύτταρα κονίδια, τα οποία διασπείρονται με τη βροχή.
🔸 Εισέρχεται από πληγές κλαδέματος ή ρωγμές και προκαλεί μαύρη νέκρωση ξύλου και καρκινώσεις.
🔸 Ευνοείται από υψηλές θερμοκρασίες (25–30°C) και υγρασία μετά από βροχές.
🔹 Botryosphaeria obtusa (syn. Diplodia seriata):
🔸 Επίσης μέλος των Botryosphaeriaceae, προκαλεί μαύρη νέκρωση βραχιόνων (black arm canker) και ξηράνσεις.
🔸 Διαχειμάζει σε νεκρά ξύλα, όπου παράγει πυκνίδια με κονίδια που εξαπλώνονται με σταγονίδια βροχής.
🔸 Προκαλεί χαρακτηριστική μελανή, εσχαρώδη νέκρωση του φλοιού και μαρασμό τμημάτων του δέντρου.
🔹 Eutypa lata:
🔸 Ανήκει στις Diatrypaceae και είναι γνωστός ως μύκητας της ευτυπώδους ξήρανσης.
🔸 Μολύνει μέσω πληγών κλαδέματος και προκαλεί αργή, προοδευτική νέκρωση ξύλου με V-σχήματος καστανή περιοχή στην εγκάρσια τομή.
🔸 Η ασθένεια εκδηλώνεται 1–3 χρόνια μετά τη μόλυνση, και είναι χρόνια και θανατηφόρα.
🔹 Phaeomoniella chlamydospora
🔸 Είναι αγγειόφιλος μύκητας, που προκαλεί αποχρωματισμό του ξύλου και φραγή αγγείων.
🔸 Δρα συχνά σε συνδυασμό με Togninia minima, δημιουργώντας αγγειώδη νέκρωση και μαρασμό.
🔸 Στα εσπεριδοειδή έχει απομονωθεί σε δέντρα με πρόωρη παρακμή (decline) και καχεκτική ανάπτυξη.
🔹 Togninia minima (= Phaeoacremonium aleophilum)
🔸 Ανήκει στους Togniniaceae, παρόμοιας συμπεριφοράς με την Phaeomoniella.
🔸 Εισέρχεται από πληγές και προκαλεί νεκρώσεις του καμβίου και αποχρωματισμό των αγγείων, με σταδιακή εσωτερική ξήρανση του ξύλου.
Συνθήκες ανάπτυξης και εξάπλωσης:
🔹 Θερμοκρασία: 20–30 °C
🔹 Σχετική υγρασία πάνω από >85 %
🔹 Παρουσία πληγών: Απαραίτητη για μόλυνση
🔹 Διασπορά: Αέρας, βροχή, εργαλεία, έντομα
🔹 Περίοδος μολύνσεων: Χειμώνας–άνοιξη (μετά το κλάδεμα) και φθινόπωρο
🔹 Οι μολύνσεις ξεκινούν κυρίως από τομές κλαδέματος, ρωγμές παγετού ή ηλιακά εγκαύματα, και εξαπλώνονται στο αγγειακό σύστημα.
🔹 Τα παθογόνα αυτά μπορούν να παραμένουν λανθάνοντα για μεγάλο διάστημα, ώσπου οι συνθήκες στρες (ξηρασία, υπερπαραγωγή, κακή θρέψη) να προκαλέσουν εκδήλωση των συμπτωμάτων.
Διαχείριση – Πρόληψη και καταπολέμηση:
🔹 Καλλιεργητικά μέτρα:
🔸 Κλάδεμα σε ξηρές ημέρες, αποφεύγοντας υγρές περιόδους.
🔸 Απολύμανση εργαλείων μετά από κάθε δέντρο.
🔸 Απομάκρυνση και κάψιμο προσβεβλημένων κλάδων.
🔸 Κάλυψη πληγών με πάστες χαλκού ή βιολογικά σκευάσματα (Trichoderma spp.).
🔸 Προστασία κορμού από εγκαύματα (λευκή βαφή).
🔸 Αποφυγή υπερβολικής αζωτούχου λίπανσης και ισορροπημένη άρδευση.
🔹 Χημική προστασία:
🔸 Προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα μυκητοκτόνα ή στρομπιλουρίνες αμέσως μετά το κλάδεμα.
🔸 Σε περιοχές με ιστορικό προσβολών, διπλή εφαρμογή (αρχή και τέλος περιόδου).
🔸 Εναλλαγή δραστικών ουσιών για αποφυγή ανθεκτικότητας.
🔹 Βιολογική διαχείριση
🔸 Εφαρμογή ανταγωνιστικών μυκήτων (Trichoderma harzianum, T. atroviride) σε πληγές.
🔸 Εμβολιασμός δέντρων με προστατευτική μικροχλωρίδα ριζοσφαιρικού τύπου (PGPR).
Εμφάνιση περισσότερων για το παθογόνο
