Δακος - ΕΛΙΑ ΠΡΑΣΙΝΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Ο Δάκος της Ελιάς (Bactrocera oleae) είναι ο σημαντικότερος εχθρός της ελαιοκαλλιέργειας, είναι διπτέρο έντομο (Tephritidae) και αποτελεί τον σοβαρότερο εντομολογικό εχθρό της ελιάς παγκοσμίως. Προσβάλλει αποκλειστικά τον ελαιόκαρπο, τόσο επιτραπέζιο όσο και ελαιοποιήσιμο, προκαλώντας σημαντικές ποσοτικές και ποιοτικές απώλειες.

Συμπτώματα και Ζημιές:

1. Οπή ωοτοκίας. Τα θηλυκά τρυπούν τον καρπό για να εναποθέσουν το αυγό. Στο σημείο ωοτοκίας σχηματίζεται:
🔹 Μικρή στρογγυλή οπή
🔹 Σκούρο στίγμα γύρω από την τρύπα
🔹 Ελαφρά εισχώρηση του επιδερμικού ιστού

2. Προνυμφική στοά. Η προνύμφη τρέφεται από τη σάρκα του καρπού:
🔹 Δημιουργεί στοές στον πολτό
🔹 Ο καρπός παρουσιάζει μαλακές περιοχές, καφέ αλλαγή χρώματος
🔹 Σε προχωρημένο στάδιο ο καρπός σαπίζει ή πέφτει πρόωρα

3. Ποιοτική υποβάθμιση ελαιολάδου. Η προσβολή αυξάνει:
🔹 Οξύτητα
🔹 Περιεκτικότητα σε υπεροξείδια
🔹 Οξειδωτική υποβάθμιση
🔹 Αλλοίωση οργανοληπτικών χαρακτηριστικών (άρωμα, γεύση)

Μεγάλος πληθυσμός δάκου μπορεί να μειώσει την παραγωγή και να υποβαθμίσει το λάδι σε λαμπάντε.

Βιολογία του εντόμου:

Το έντομο εμφανίζεται σε διαδοχικά στάδια:
🔹 Αυγό
🔹 Προνύμφη (σκουλήκι) - υπόλευκη, μήκους έως 8 mm
🔹 Νύμφη (πλαγγόνα) - μέσα στον καρπό ή στο έδαφος
🔹 Ενήλικο - μικρή μύγα μήκους 4-5 mm, με χαρακτηριστικό καστανό στίγμα στην άκρη της κοιλιάς

Γενεές:
🔹 Στην Ελλάδα: 3-7 γενεές ετησίως (ανάλογα με το κλίμα).
🔹 Σε περιοχές με ήπιους χειμώνες μπορούν να συνυπάρχουν συγχρόνως περισσότερα στάδια (αυγό + προνύμφη + νύμφη).

Συνθήκες ανάπτυξης - Επιδημιολογία:

Το άριστο θερμοκρασιακό εύρος για ωοτοκία είναι:
🔹 20-28°C ➨ έντονη δραστηριότητα
🔹 Η ωοτοκία σταματά: κάτω απο 15°C και πάνω απο 33°C

Υγρασία & Kαλλιεργητικές συνθήκες:
🔹 Υψηλή υγρασία ευνοεί την επιβίωση αυγών και προνυμφών.
🔹 Αρδευόμενοι ελαιώνες μπορούν να έχουν έως 7 φορές μεγαλύτερο πληθυσμό δάκου σε σύγκριση με ξηρικούς.

Παράγοντες που ενισχύουν προσβολή:
🔹 Πυκνές καλλιέργειες
🔹 Όψιμη συγκομιδή
🔹 Ύπαρξη ασυγκόμιστων καρπών
🔹 Μεγάλη παραγωγή μικρών καρπών (ευαίσθητοι)

Καλλιεργητικά μέτρα (μη χημική αντιμετώπιση):
🔹 Απομάκρυνση πηγών μολύσματος: Μη αφήνετε ασυγκόμιστους καρπούς πάνω στο δέντρο ή στο έδαφος.
🔹 Πρώιμη συγκομιδή: Μείωση της χρονικής περιόδου κατά την οποία ο καρπός παραμένει ευαίσθητος.
🔹 Διαχείριση άρδευσης: Οι αρδευόμενοι ελαιώνες ευνοούν τον δάκο ➨ εφαρμόζονται προσεκτικά αρδευτικά προγράμματα.
🔹 Παρακολούθηση - Παγίδες: Χρήση παγίδων παρακολούθησης (Jackson, McPhail). Έλεγχος καρπού για ποσοστό προσβολής και ζωντανές προνύμφες.
🔹 Χαρτογράφηση πρώιμων εστιών: Σε μεγάλες περιοχές απαιτείται συστηματική παρακολούθηση για εντοπισμό πρώιμων επικίνδυνων εστιών.

Χημική αντιμετώπιση (συνοπτικά):
🔹 Δολωματικοί ψεκασμοί με ελκυστικές ουσίες.
🔹 Ψεκασμοί Καλύψεως όπου απαιτείται, σε επίπεδα πληθυσμού άνω των κατωφλίων επέμβασης.
🔹 Προσοχή στην εναλλαγή εντομοκτόνων για αποφυγή ανθεκτικότητας.