Δακος της ελιας

Ο Δάκος της ελιάς, Bactrocera oleae, αποτελεί το σοβαρότερο έντομο-εχθρό της ελιάς στις μεσογειακές χώρες και το σημαντικότερο παράσιτο της καλλιέργειας. Είναι μικρή μύγα, του οποίου η προνύμφη αναπτύσσεται αποκλειστικά μέσα στον ελαιόκαρπο.

Μορφές και βιολογικός κύκλος:
🔹 Ο δάκος παρουσιάζει τρία βασικά στάδια: ενήλικο, αυγό και προνύμφη.
🔹 Το θηλυκό εναποθέτει στο μεσοκάρπιο του καρπού 13–40 αυγά ανά ημέρα, με συνολικά 200–250 αυγά ανά θηλυκό κατά τη διάρκεια της ζωής του.
🔹 Ο βιολογικός κύκλος του εντόμου, από το αυγό έως την έξοδο του ενήλικου, διαρκεί περίπου ένα μήνα το καλοκαίρι, ενάμιση μήνα το φθινόπωρο και έως τρεις μήνες το χειμώνα.
🔹 Ο δάκος διαχειμάζει σε προφυλαγμένες θέσεις ή ως νύμφη σε μικρό βάθος στο έδαφος.


Στη χώρα μας, ο αριθμός των γενεών κυμαίνεται από 3 έως 7 ανά έτος, ανάλογα με τις τοπικές κλιματικές συνθήκες. Το άριστο εύρος θερμοκρασιών για ωοτοκία είναι 20–28°C, ενώ σταματά για θερμοκρασίες κάτω από 15°C ή πάνω από 33°C. Σε ακραίες θερμοκρασίες, πάνω από 35°C ή κάτω από 9°C, το έντομο σταματά κάθε δραστηριότητα.

Ζημιές που προκαλεί:
Η κύρια ζημιά οφείλεται στις οπές που ανοίγουν τα θηλυκά στον καρπό για να εναποθέσουν τα αυγά τους. Οι προνύμφες που εκκολάπτονται τρέφονται με τη σάρκα του καρπού, δημιουργώντας στοές.
Αυτό προκαλεί:
🔹 Πτώση άγουρων καρπών.
🔹 Μείωση της ποσότητας και υποβάθμιση της ποιότητας του παραγόμενου ελαιολάδου (αύξηση οξύτητας, οξείδωση, αλλοίωση οργανοληπτικών ιδιοτήτων).
🔹 Δευτερογενείς μολύνσεις από μύκητες και βακτήρια.
🔹 Οι ζημιές μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονες σε χρόνια με ήπιες και υγρές συνθήκες, ενώ η παρουσία αρδευόμενων ελαιώνων αυξάνει σημαντικά τον πληθυσμό του εντόμου, έως και 7 φορές σε σύγκριση με ξηρικούς ελαιώνες.

Καλλιεργητικά και διαχειριστικά μέτρα:
🔹 Συστηματική παρακολούθηση των πληθυσμών με παγίδες και επιθεωρήσεις καρπών.
🔹 Αποφυγή παραμονής ασυγκόμιστων καρπών στον ελαιώνα και πρώιμη συγκομιδή.
🔹 Ορθολογική λίπανση και κλάδεμα για περιορισμό της ευπάθειας των καρπών.
🔹 Σημείωση και αντιμετώπιση πρώιμων εστιών προσβολής, ειδικά σε μεγάλους ή αρδευόμενους ελαιώνες.
🔹 Δολωματικοί ψεκασμοί ή, αν χρειαστεί, στοχευμένοι ευρύτεροι ψεκασμοί, πάντα σύμφωνα με τα οικονομικά όρια ζημιάς και προστασία ωφέλιμων εντόμων και επικονιαστών.

Ο δάκος έχει μεγάλη ικανότητα προσαρμογής και αναπαραγωγής, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την συντονισμένη αντιμετώπισή του σε επίπεδο περιοχής για αποτελεσματικό έλεγχο των πληθυσμών.