Σιδηροσκουληκα

Σιδηροσκώληκες ή wireworms (Agriotes spp., Elateridae)

Οι σιδηροσκώληκες είναι πολυφάγοι και προσβάλλουν μεγάλο εύρος φυτών. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι ζημιές σε καλλιέργειες όπως:
🔹 Πατάτα, τεύτλα, καλαμπόκι, καπνός, βαμβάκι, ψυχανθή,
🔹 Κονδύλους και νεαρά φυτά σε στάδιο ανάπτυξης.
🔹 Στα λαχανικά και στα σιτηρά μπορεί να προκαλέσουν καθυστέρηση ανάπτυξης ή μαρασμό
🔹 Εκτός καλλιεργειών, ορισμένα είδη (π.χ. Athous spp.) ζουν και σε χορτολιβαδικές περιοχές και ακαλλιέργητα χωράφια.

Μορφολογία και αναγνώριση:
🔹 Ενήλικα (σκαθάρια):
🔹 Μήκος: 6–12 mm
🔹 Χρώμα: καστανό, με γκριζωπό τρίχωμα, κόκκινα πόδια και κεραίες
🔹 Έλυτρα με επιμήκεις ραβδώσεις, δυνατότητα πτήσης
🔹 Τρέφονται κυρίως με άνθη ζιζανίων (Umbelliferae, Compositae)

Προνύμφες (σιδηροσκώληκες):
🔹 Μήκος: 20–35 mm
🔹 Χρώμα: κιτρινοκαφέ έως ερυθρόδερμο, σκούρα κεφαλή
🔹 Σκληρό, κυλινδρικό σώμα με 3 ζεύγη ποδιών στο θώρακα
🔹 Ζουν στο έδαφος, κυρίως στο χούμο, σε βάθος 10–20 cm, τρέφονται με ρίζες, κονδύλους και νεαρούς βλαστούς
🔹 Μπορεί να προκαλέσουν διασταυρούμενες στοές στους κονδύλους (π.χ. πατάτας), οι οποίες γίνονται καστανές και μπορούν να προσβληθούν δευτερογενώς από παθογόνα (Fusarium, Erwinia)

Βιολογία και κύκλος ζωής:
🔹 Ολοκληρώνεται σε 1–5 χρόνια, ανάλογα με το είδος και τις περιβαλλοντικές συνθήκες
🔹 Οι προνύμφες διαχειμάζουν στο έδαφος
🔹 Οι ενήλικες εμφανίζονται την άνοιξη ή νωρίς το καλοκαίρι και ωοτοκούν στο έδαφος
🔹 Προτιμούν υγρά, δροσερά εδάφη για την ανάπτυξη των προνυμφών, ενώ η ωοτοκία γίνεται σε πιο ξηρές περιοχές

Συμπτώματα προσβολής:
🔹 Μαρασμός νεαρών φυτών, «κενές θέσεις» στο χωράφι
🔹 Τρύπες και στοές στις ρίζες, κονδύλους ή βλαστούς
🔹 Ποιοτική ζημιά σε κονδύλους (πατάτα, τεύτλα) που καθιστά τα προϊόντα μη εμπορεύσιμα
🔹 Δευτερογενής μόλυνση από παθογόνα μέσω των τραυμάτων

Οικολογική σημασία:
🔹 Ευνοούνται από περιοχές με υψηλή υγρασία και οργανική ύλη
🔹 Ακαλλιέργητες ζώνες και χορτολιβαδικά όρια αγρών αποτελούν ζώνες συσσώρευσης πληθυσμών
🔹 Πολύ ευαίσθητοι είναι οι νεαροί σπόροι και τα μικρά φυτά, ιδιαίτερα την άνοιξη

Μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης:
🔹 Καλλιεργητικές πρακτικές: Αμειψισπορά, βαθιά άροση, καλή αποστράγγιση εδάφους
🔹 Παρακολούθηση: Δειγματοληψίες εδάφους και παγίδες για εκτίμηση πληθυσμού
🔹 Χημική προστασία: Εφαρμογή εγκεκριμένων σκευασμάτων για το έδαφος ή επικάλυψη σπόρων
🔹 Βιολογικός έλεγχος με εγκεκριμένα σκευασμάτα
🔹 Διαχείριση ζιζανίων: Αποφυγή ανθισμένων ζιζανίων κοντά στους αγρούς μειώνει τους πληθυσμούς