Σαλικυλικο οξυ

Πληροφορίες για την δραστική ουσία Salicylic acid (Σαλικυλικό οξύ)

Χημεία & Ταξινόμηση

• Αρωματικό φαινολικό οξύ (2-υδροξυβενζοϊκό οξύ).
• Έχει τον τύπο C₇H₆O₃.
• Μικρό μόριο που δρα ως σηματοδοτική ουσία και ταξινομείται πλέον ως φυτοορμόνη λόγω του κεντρικού του ρόλου στη ρύθμιση του μεταβολισμού και της άμυνας.
• Συνδέεται βιοχημικά με την ασπιρίνη (acetylsalicylic acid).

Το σαλικυλικό οξύ (salicylic acid) είναι μια φαινολική ένωση που παράγεται φυσικά από τα φυτά και έχει σημαντικό ρόλο στην άμυνα και στη ρύθμιση φυσιολογικών λειτουργιών. Είναι ένα από τα πιο μελετημένα φυτικά "σήματα" (signal molecules) και χρησιμοποιείται στη γεωργία ως βιοδιεγερτικό και αντιστρεσογόνο μέσο. 
Προέρχεται από τον μεταβολισμό της σαλικίνης.

Είναι ένα φυσική φυτορμόνη (σαν την αυξίνη ή το εθυλένιο).
Παράγεται ενδογενώς από τα φυτά όταν δέχονται βιοτικό ή αβιοτικό στρες.
Έχει ρόλο σήματος ενεργοποίησης της άμυνας (systemic acquired resistance – SAR).

Εφαρμογές στη γεωργία

• Βιοδιεγερτικό κατά στρες
  • Ξηρασία, παγετός, θερμοπληξία, αλατότητα
  • Προετοιμάζει το φυτό να αντιδράσει προληπτικά σε στρες
• Αντιμυκητιακή/Αντιβακτηριακή προστασία
  • Ιδιαίτερα χρήσιμο σε καλλιέργειες που προσβάλλονται από μύκητες (π.χ. φουζάριο, περονόσπορος)
• Αναστολέας ανάπτυξης φυτών, υπό συγκεκριμένες συνθήκες
  • Αναστέλλει την ανάπτυξησε υψηλές δόσεις ή σε συνθήκες χωρίς στρες
  • Ενεργοποιεί άμυνα, δηλαδή το φυτό δίνει "προτεραιότητα" στην προστασία
• Βελτίωση ανάπτυξης και παραγωγής
  • Βοηθά στην καλύτερη αξιοποίηση των θρεπτικών και καθυστέρηση γήρανσης των φύλλων
• Μετασυλλεκτική εφαρμογή
  • Σε φρούτα (π.χ. ντομάτα, μήλο, ροδάκινο) παρατείνει διάρκεια ζωής, καθυστερεί σήψη

Γεωργικές Εφαρμογές

• Χρησιμοποιείται σε χαμηλές δόσεις για ενίσχυση ανθεκτικότητας φυτών έναντι παθογόνων.
• Δοκιμές δείχνουν βελτίωση αντοχής σε ξηρασία και ψύχος.
• Περιλαμβάνεται σε ορισμένα βιοδιεγερτικά σκευάσματα.

Ποιες καλλιέργειες ωφελούνται:

• Ντομάτα, πιπεριά, πατάτα (αντοχή σε ιούς/μύκητες, βελτίωση παραγωγής)
• Αμπέλι, μήλα, εσπεριδοειδή (αντοχή σε στρες, ποιότητα καρπού)
• Φράουλα, καρποφόρα (παρατεταμένη αντοχή, βελτίωση φωτοσύνθεσης)
• Ρύζι, σιτάρι, βαμβάκι (αντοχή σε παθογόνα και αλατότητα)

Άλλες χρήσεις: χρησιμοποιείται ως συντηρητικό τροφίμων, βακτηριοκτόνο και αντισηπτικό.

Ανταγωνισμοί Σαλικυλικού Οξέος (SA) με άλλες φυτορμόνες

Φυτορμόνη	Σχέση με SA	Παράδειγμα / Σημείο Δράσης
Αυξίνες (IAA)	Ανταγωνισμός	- Αυξίνες ευνοούν ανάπτυξη. - SA συχνά καταστέλλει μονοπάτια αυξίνης για να ενισχύσει άμυνα.
Γιββερελλίνες (GA)	Ανταγωνισμός	- GA προάγει ανάπτυξη, SA ενισχύει άμυνα. - SA μπορεί να σταθεροποιήσει DELLA πρωτεΐνες, αναστέλλοντας δράση GA.
Κυτοκινίνες (CKs)	Συνεργασία	- CKs μπορούν να ενισχύσουν την απόκριση SA σε παθογόνα. - Από κοινού ενεργοποιούν γονίδια άμυνας.
Αμπσισικό οξύ (ABA)	Ανταγωνισμός	- ABA προάγει αντοχή σε ξηρασία αλλά καταστέλλει άμυνες. - SA προάγει άμυνες σε παθογόνα, συχνά σε αντίθεση με ABA.
Αιθυλένιο (C₂H₄)	Αλληλεπίδραση (συνεργασία/ανταγωνισμός)	- Σε ορισμένες λοιμώξεις SA και Ethylene συνεργάζονται. - Σε άλλες (π.χ. νεκρωτικά παθογόνα) μπορεί να είναι ανταγωνιστικά.
Jasmonic acid (JA)	Ισχυρός ανταγωνισμός	- SA προάγει άμυνες κατά βιοτροφικών παθογόνων. - JA προάγει άμυνες κατά νεκροτροφικών και εντόμων. - Συχνά “διασταυρούμενη καταστολή” (cross-talk).